اسرار و رازهای جالب سلسله شانگ

سلسله شانگ، یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی ترین سلسله‌هاي‌ تاریخ چین، دوره‌اي فرهنگی و تاریخی بی‌نظیر را نشان میدهد. دراین مقاله بـه گزارش تیم تالاب بـه بررسی جوانب مختلف این سلسله باستانی و تأثیرات بر جامعه و مذهب پرداخته می شود.

دودمان شانگ 

دودمان شانگ «چینی:商朝» یا دودمان یین «殷代» بر اساس منابع سنتی چین، دومین دودمان شاهی این کشور اسـت، در حالی کـه دودمان شیا اولین دودمان در روزگار قدیم چین دانسته می شود؛ با این حال با توجه بـه این‌که در مورد وجود دودمان شیا تردید وجوددارد؛

مورخان این را مسلم میدانند کـه دودمان شانگ اولین دودمانی اسـت کـه در اسنا تاریخی ثبت شده‌اسـت. پس از دودمان شانگ، دودمان ژو در چین فرمان راندند. دودمان شانگ درحدود سال ۱۸۰۰ قبل از میلاد بنیان نهاده شد ودر قرن ۱۱ قبل از میلاد سرنگون شد کـه درحدود ۷۰۰ سال دوام یافت. مهمترین پایتخت‌هاي‌ تمدن شانگ، شهر های ژنگژو و انیانگ بودند.

مطلب مرتبط: آشنایی با سلسله كرم ابریشم

تمدن عصر مفرغ ابتدایی در چین جامعه اي سخت سلسله مراتبی بود کـه شاهی بسیار قدرتمند و اشراف وابسته اش ان را اداره می کردند. سلسله ي شانگ از حدود ۱۶۰۰ تا ۱۱۰۰ پ. م. در اوج بودو اولین جامعه اي بود کـه، در مقیاس بزرگ، مفرغ قالبی تولید کرد.

شاهان فرمانروای شانگ، کـه «شبه خدا» تلقی می شدند، آیین هایي برای خشنودی نیاکان و خدایانشان برگزار می کردند. مصنوعاتی کـه ان ها بـه کار می بردند از جامعه اي پیچیده حکایت می‌کنند. مردم دوره ي شانگ – دومین سلسله ي باستانی چین – معتقد بودند کـه شاه از نیاکانش قدرتی خداگونه می‌گیرد؛ نیاکانی کـه اگر ارواحشان با هدیه هایي خشنود می شدند، می توانستند بـه زندگی معاصر شکل بدهند.

ظروف مفرغی را برای پیشکش کردن غذاها و شراب اهدایی در جریان این مراسم بـه کار می بردند کـه می توان ان ها را نمونه ي ابتدایی آیین هاي‌ دولتیِ امپراتورهای بعدی چین دانست. بیشتر چیزهایی کـه درباره ي جامعه ي شانگ می‌دانیم محصول مطالعه ي نوشته هایي اسـت کـه روی «استخوان هاي‌ پیشگویی» کشف شده اند.

«استخوان های پیشگویی»

«استخوان پیشگویی»؛ کـه در قرن نوزدهم ان را بـه اسم «استخوان اژدها» کـه از مواد دارویی چینی بود می فروختند، در واقع استخوان کتف گاو اسـت. پرسش هایي درباره ي آینده را روی استخوان حکاکی می کردند و بعد ابزار مفرغی داغ شده اي را روی ان می گذاشتند.

بعد، تَرَک هایي را کـه بـه وجود آمده بودند تفسیر می کردند تا بـه پاسخ سوال برسند. اغلب، این پیشگویی ها رابا اتفاق واقعی مقایسه می کردند. این استخوان ها نه تنها شواهدی حیرت انگیز درباره ي دوران شانگ هستند، بلکه اولین نوشته هاي‌ چینی هم بـه شمار میروند.

ویژگی عمده تمدن شانگ، کتیبه نگاری بر استخوان کتف گاو اسـت؛ باستان شناسان در اوایل قرن بیستم دریافتند کـه کتیبه هاي‌ نگاشته شده بر استخوان ها، واژه هایي از عصر شانگ را شامل می شود. این کتیبه ها کـه جیا گو ون نامیده می شود، در دهکده “شیائوتون” نزدیک شهر “این” واقع اسـت ودر کتب باستانی نیز بـه ان اشاره شده اسـت.

استخوان هاي‌ حیوانات وسیله اي برای گرفتن فال برای پادشاه بود. اکنون، در خرابه هاي‌ شهر “این” جمعاً ۱۶۰ هزار قطعه استخوان یافت شده اسـت؛ برخی از آن ها کامل و برخی تکه هاي‌ بدون کلمات اسـت. همانند استخوان هاي‌ حکاکی شده، ظروف مفرغی اشیای ویژه سلسله ” شانگ” اسـت کـه دراین دوره این صنعت بسیار گسترش یافت.

کتاب اسناد سلسله شانگ

در آثار کلاسیک چینی مانند “کتاب اسناد”؛ “منسیوس” و “زو ژوان”؛ بسیاری از رویداد های مرتبط با سلسله شانگ ذکر شده‌اند. سیما کیان، مورخ سلسله هان، با بررسی اسناد موجود، یک گزارش مستند از سلسله شانگ بـه عنوان بخشی از تاریخ‌نگاری خود جمع‌آوری کرد. تاریخ‌نگاری او برخی از وقایع را بـه تفصیل توصیف میکند، در حالی کـه در موارد دیگر، فقط نام یک پادشاه ذکر شده اسـت.

یک گزارش تیم تالاب، اما کمی متفاوت، توسط “سالنامه‌هاي‌ بامبو” ارائه شده اسـت. این سالنامه‌ها درسال 296 قبل از میلاد دفن شدند، اما متن تاریخ پیچیده اسـت و صحت نسخه‌هاي‌ باقی‌مانده موضوع بحث اسـت.

در مورد نامگذاری، نام “یین” «殷» توسط سیما کیان برای این سلسله ودر نسخه “متن فعلی” سالنامه بامبو هم برای این سلسله و هم برای پایتخت نهایی ان استفاده شده اسـت. این نام محبوب شانگ در طول تاریخ بوده اسـت.

از زمان سوابق امپراتورها و پادشاهان توسط هوانگفو می «قرن سوم پس از میلاد»؛ اغلب بـه طور خاص برای توصیف نیمه آخر سلسله شانگ استفاده شده اسـت. در ژاپن، کره و ویتنام، شانگ هنوز تقریبا بـه عنوان سلسله یین شناخته میشود.

با این حال، بـه نظر میرسد کـه نام “ژو” برای سلسله قبلی بوده اسـت. این کلمه در استخوان‌هاي‌ اوراکل بـه ایالت بـه عنوان “شانگ” «商» و پایتخت بـه عنوان “دایی شانگ” «大邑商؛ “سکونتگاه بزرگ شانگ”» اشاره می کند، اما در کتیبه‌هاي‌ برنزی غربی “ژو” با قدمت مطمئن دیده نمی شود.

اسطوره بنیانگذاری سلسله شانگ

داستان تأسیس سلسله شانگ در اسطوره‌هاي‌ چینی، بـه ویژه در “سالنامه یین”؛ توسط سیما کیان توصیف شده اسـت. این اسطوره شامل داستان یک زن بـه نام جیاندی اسـت کـه همسر دوم امپراتور کو بوده و یک تخمی را کـه توسط یک پرنده سیاه رها شده بود، بـه جیاندی داده می شود.

معجزه‌اي رخ می دهد کـه زن جیاندی زی را بـه دنیا می‌آورد، و این زی بـه نام Qi «契» نیز ظاهر میشود. گفته می شود کـه زی بـه یو کبیر کمک کرد تا سیل بزرگ را بازرسی کند و برای خدمات او، مکانی بـه نام “شانگ” بـه عنوان یک فیف اعطا شد.

نوادگان خاندان سلطنتی شانگ پس از فروپاشی

پس از فروپاشی سلسله شانگ، حکومت ژو با اجبار “یین دیهارد” «殷頑» را نقل مکان کرد و اعضای باقی‌مانده خانواده سلطنتی شانگ را در سراسر قلمرو ژو پراکنده کرد. برخی از این افراد با تغییر نام خانوادگی از “Zi «子»” بـه “Yin”؛ نام خانوادگی خودرا بـه “سلسله سقوط” تغییر دادند. این خانواده‌ها جایگاه اشرافی خودرا حفظ کردند و خدمات اداری مورد نیاز را بـه سلسله ژو ارائه دادند.

پادشاه وو ژو و تأسیس دولت تابع گوژو

پس از این اتفاقات، پادشاه وو ژو «لین جیان»؛ پسر شاهزاده بیگان، دوک بولینگ شرافت بخشید. Records of the Grand Historian بیان میکند کـه شاه چنگ ژو با حمایت نایب السلطنه و عمویش، دوک ژو «ویزیچی»؛ برادر دی شین را بـه عنوان دوک سونگ با پایتختش محکوم کرد. این عمل بـه عنوان “نفس سه نسل برای دو پادشاه” شناخته میشد.

سلسله هان شرقی و نوادگان خاندان شانگ

سلسله هان شرقی عنوان دوک سونگ و “دوکی کـه یین را ادامه می دهد و بـه ان احترام میگذارد” را بـه کونگ ان اعطا کرد، زیرا او بخشی از میراث شانگ بود. این شاخه از خانواده کنفوسیوس، جدا از خط اصلی، عنوان مارکیز روستای فنگ شنگ و بعدا دوک یانشنگ را داشت.

دولت تابع گوژو و ادغام قبایل شانگ

یکی از باقی‌مانده‌هاي‌ شانگ دولت تابع گوژو را تأسیس کرد کـه دوک هوان از چی ان را نابود کرد. بسیاری از قبایل شانگ کـه پس از فروپاشی سلسله بـه شمال شرق مهاجرت کرده بودند، در دوره ژو غربی در فرهنگ یان ادغام شدند. این قبایل نقش نخبگانی را حفظ کردند و بـه اجرای سنت‌هاي‌ قربانی و تدفین شانگ ادامه دادند.

جیزی و تأسیس Gija Joseon در کره

افسانه‌هاي‌ چینی و کره‌اي حاکی از این اسـت کـه یک شاهزاده ناراضی بـه نام جیزی، از واگذاری قدرت بـه ژو امتناع کرده و با ارتش کوچکی چین را ترک کرده اسـت. او بـه‌طور افسانه‌اي دولتی بـه نام Gija Joseon در شمال غربی کره در طول دوره Gojoseon تأسیس کرد. اما صحت تاریخی این افسانه‌ها مورد بحث قرار دارد.

مطلب مرتبط: قدیمی ترین زبان دنیا چیست ؟ «+12 زبان قدیمی »

پادشاه وو ژو و تأسیس دولت تابع گوژو

پس از این اتفاقات، پادشاه وو ژو «لین جیان»؛ پسر شاهزاده بیگان، دوک بولینگ شرافت بخشید. Records of the Grand Historian بیان می کند کـه شاه چنگ ژو با حمایت نایب السلطنه و عمویش، دوک ژو «ویزیچی»؛ برادر دی شین را بـه عنوان دوک سونگ با پایتختش محکوم کرد. این عمل بـه عنوان “نفس سه نسل برای دو پادشاه” شناخته می ‌شد.

دین در سلسله شانگ

دین در سلسله شانگ شامل مراسمات مذهبی مانند فال و قربانی بود. مسائلی مانند شمنیسم بـه عنوان اصلی‌ترین جنبه مذهبی مورد بحث و بررسی بود. قربانی‌ها دراین دین شامل شش دسته بودند:

دی، “خدای متعال”

نیروهای طبیعی مانند خورشید و کوه‌ها

اربابان سابق، انسان‌هاي‌ مرده اي کـه بـه پانتئون سلسله اضافه شده بودند

اجداد پیش از سلسله

اجداد سلسله

همسران سلطنتی کـه اجداد پادشاه کنونی بودند

سلسله شانگ باور داشت کـه اجدادشان تاثیر گذار هستند و برای جلب رضایت ان‌ها، مراسمات فال انجام می‌دادند. این پیشگویی‌ها شامل شکستن کتف لاک پشت یا گاو برای پاسخ بـه یک سوال و سپس ثبت پاسخ بر روی استخوان بود. البته نحوه تعیین پاسخ هنوز مشخص نیست، اما اعتقاد بـه صدا یا الگوی ترک‌هاي‌ روی استخوان وجود داشته اسـت.

بـه نظر می رسد کـه سلسله شانگ بـه زندگی پس از مرگ اعتقاد داشته و این اعتقاد در مقبره‌ها با تجهیزاتی هم چون کالسکه، ظروف، ظروف قربانی و سلاح نشان داده شده اسـت. دفن یک پادشاه شامل دفن تا صدها انسان و اسب و حتی در برخی موارد تا چهارصد نفر می ‌شد. همچنین، مقبره‌ها زیورآلاتی هم چون یشم داشتند کـه بـه عقیده شانگ‌ها از پوسیدگی محافظت یا جاودانگی می‌بخشد.

مذهب شانگ بـه شدت بوروکراتیک و دقیق بودو استخوان‌هاي‌ اوراکل حاوی توضیحاتی از تاریخ، آیین، شخصیت‌ها، اجداد و سوالات مرتبط با پیشگویی بودند. مقبره‌ها نیز چیدمان منظمی از استخوان ‌ها را بـه نمایش می‌گذاشتند کـه گروه‌هاي‌ اسکلت‌ها رابا رو بـه یک جهت نشان می‌دادند.

پایتخت‌های شانگ

شانگ‌ها بر بخش عمده‌ي چین شمالی و مرکز کشور فرمانروایی می کردند. مهمترین پایتخت‌ها ژنگژو -پایتخت دوره‌ي آغازین این سلسله- و انیانگ -کـه حدود سال‌هاي‌ ۱۳۰۰ تا ۱۰۵۰ پ.م. مسکونی بود- بودند. در ژنگژو، دیواری دفاعی بـه طول ۶/۴ کیلومتر شهری بزرگ را در بر می گرفت.

این دیوار و ساختمان‌هاي‌ درونش را از خاک کوبیده ساخته بودند. خانه‌ها و کارگاه‌هاي‌ کشف‌شده در حفاری‌ها و تنوع مصنوعات پیداشده در ان‌ها نشان می دهند کـه جامعه‌ي شانگ بسیار سازمان‌یافته و سخت قاعده‌مند بوده‌اسـت.

نظام نوشتاری

علاوه بر استادی در کار با مفرغ، شانگ‌ها نظام نوشتاری کاملی هم بـه وجود آوردند کـه اثر عظیمی بر توانمندی‌هاي‌ سازمانی ان‌ها گذاشت. هرچند گونه‌هایي از نمادهای ابتدایی روی ظروف دوران نوسنگی و وسایل مفرغی آغاز دوره‌ي شانگ وجود دارند، اما قدیمی ترین کتیبه‌هایي را کـه جمله‌هایي کامل دارند روی استخوان‌هاي‌ پیشگویی یافته‌اند‌. بیش از نیمی از ۲۵۰۰ نماد حکاکی‌شده روی استخوان‌هاي‌ پیشگویی را میتوان خواند و بسیاری از ان‌ها بـه الفبای چینی دوره‌هاي‌ بعد بسیار شبیه هستند.

هنر در سلسله شانگ

در طول سلسله شانگ، ریخته گری و ساخت اشیاء از برنز بـه پیشرفت گسترده اي رسید. برنز بـه عنوان یک جنس مهم طبق معمولً برای اقلام مذهبی و تشریفاتی مورد استفاده قرار میگرفت و نه برای اهداف عملی.

در اوایل سلسله شانگ، حدود 1500 سال قبل از میلاد، تولید ظروف برنزی و سلاح در مقیاس بزرگ آغاز شد. این تولید نیاز بـه نیروی کار زیادی داشت، کـه باید استخراج، پالایش، حمل و نقل سنگ معدن مس، قلع و سرب را انجام می‌داد. این نیاز بـه نوع خود، نیاز بـه مدیریت رسمی برای نظارت بر کارگران و صنعت گران ماهر را ایجاد کرد.

دربارهای سلطنتی شانگ و اشراف بـه تعداد زیادی ظرف برنزی مختلف برای مناسبت‌هاي‌ تشریفاتی و رویداد های پیشگویی مذهبی نیاز داشتند. حتی قوانین تشریفاتی مشخص کرده بودند کـه یک نجیب‌زاده یا اشراف با درجه خاص می تواند دارای چند ظرف برنزی از هر نوع باشد. این برنزها همچنین برای اجزای اتصال در ارابه‌هاي‌ چرخدار استفاده میشدند کـه درحدود 1200 سال قبل از میلاد در چین بـه کار گرفته شدند.

جنگ و سلاح‌های سلسه شانگ

سلسله شانگ درگیری‌هاي‌ طولانی‌مدت با قبایل مرزی شمالی بـه نام Guifang، کـه بـه معنای “منطقه شیطان” اسـت، داشت. این تضادها نشان ‌دهنده تدابیر نظامی و فعالیت‌هاي‌ نظامی در زمان شانگ می‌باشند.

سلاح‌هاي‌ برنزی بخشی جدایی‌ناپذیر از جامعه شانگ بودند. پیاده‌نظام شانگ از انواع تسلیحات سنگی و برنزی بهره میبرد، از جمله نیزه‌هاي‌ مائو، تبرهای میله‌اي یوئه، تبرهای خنجری مبتنی بر میل gē، کمان‌هاي‌ ترکیبی، و کلاه‌هاي‌ برنزی یا چرمی مسلح.

مطلب مرتبط: سرزمین 72 ملت چین

این سلاح‌ها بـه عنوان ابزارهای اساسی در جنگ و نبرد استفاده میشدند.ارابه‌هاي‌ جنگی در Yinxu، بـه عنوان باقی‌مانده‌هاي‌ تاریخی، حاکی از این اسـت کـه شانگ‌ها از طریق استپ‌هاي‌ شمالی احتمالاً از منطقه فرهنگ سنگ‌هاي‌ گوزن، معرفی شده‌اند.

اگر چه مهارت‌هاي‌ نظامی اشراف در نظام نظامی بسیار مهم بود، حکومت شانگ قادر بـه موبایل‌سازی گروه‌هاي‌ بزرگی از مردم شهری و روستایی بـه عنوان کارگران و سربازان برای لشکرکشی دفاعی و فتح بود. اشراف و حاکمان ایالتی موظف بودند پادگان‌هاي‌ محلی خودرا با تجهیزات و تسلیحات لازم تجهیز کنند.

پادشاه شانگ حتی نیروی شخصی بـه تعداد هزار سرباز را در پایتخت خود داشت و این نیرو را بـه صورت شخصی بـه نبرد هدایت میکرد. برای مبارزات مرزی تا سرکوب شورش‌ها، بوروکراسی نظامی ابتدایی برای جمع‌آوری نیروها از سه تا پنج هزار نفر برای مبارزات مرزی و تا سیزده هزار نفر برای سرکوب شورش‌ها تأسیس شده بود.

شاهان

نام پس از مرگ
نهیم

ردیف فرمانروایی چینی آوانوشت فارسی یادداشتها

۰۱ ۲۹ 湯 تانگ پادشاه دودمان شیا را برانداخت«桀»جیه

۰۲ ۰۲ 外丙 وو بینگ

۰۳ ۰۴ 仲壬 زونگ رن

۰۴ ۳۳ 太甲 تای جیا

۰۵ ۲۹ 沃丁 وو دینگ

۰۶ ۲۵ 太庚 تای گینگ

۰۷ ۳۶ 小甲 شیائو جیا

۰۸ ۱۲ 雍己 یونگ جی

۰۹ ۷۵ 太戊 تای وو

۱۰ ۱۱ 仲丁 زونگ دینگ

۱۱ ۱۵ 外壬 وای رن

۱۲ ۰۹ 河亶甲 هه دان جیا

۱۳ ۱۹ 祖乙 زو يي

۱۴ ۱۶ 祖辛 زو شین

۱۵ ۲۰ 沃甲 وو جیا

۱۶ ۳۲ 祖丁 زو دینگ

۱۷ ۲۹ 南庚 نان گینگ

۱۸ ۰۷ 陽甲 یانگ جیا

۱۹ ۲۸ 盤庚 پان گینگ سلسله شانگ، چندین بار پایتخت را تغییر دادند اما پایتخت نهایی شهر این بود.

۲۰ ۲۱ 小辛 شیائو شین

۲۱ ۲۱ 小乙 شیائو يي

۲۲ ۵۹ 武丁 وو دینگ

۲۳ ۰۷ 祖庚 زو گینگ

۲۴ ۳۳ 祖甲 زو جیا

۲۵ ۰۶ 廩辛 لین شین

۲۶ ۰۶ 庚丁 گینگ دینگ یا کانگ دینگ «康丁 کانگ دینگ»

۲۷ ۰۴ 武乙 وو يي

۲۸ ۰۳ 太丁 ون دینگ یا ون دینگ «文丁 ون دینگ»

۲۹ ۳۷ 帝乙 دی يي

۳۰ ۳۳ 帝辛 دی شین یا زو وانگ

و در پایان

دودمان شانگ « چینی:商朝 » یا دودمان یین « 殷代 » بر اساس منابع سنتی چین، دومین دودمان شاهی این کشور اسـت، در حالی کـه دودمان شیا اولین دودمان در روزگار قدیم چین دانسته می شود؛ با این حال با توجه بـه این‌که در مورد وجود دودمان شیا تردید وجوددارد؛ مورخان این را مسلم می دانند کـه دودمان شانگ اولین دودمانی اسـت کـه در اسنا تاریخی ثبت شده اسـت. پس از دودمان شانگ، دودمان ژو در چین فرمان راندند. دودمان شانگ درحدود سال ۱۸۰۰ قبل از میلاد بنیان نهاده شد ودر قرن ۱۱ قبل از میلاد سرنگون شد کـه درحدود ۷۰۰ سال دوام یافت. مهم ترین پایتخت هاي‌ تمدن شانگ، شهر های ژنگژو و انیانگ بودند. ما سعی کردیم بـه صورت جامع از سلسله ي دودمان شانگ گزارش کامل تهیه کنیم امیدواریم مورد نظرتان واقف شده باشد. با سپاس تیم تالاب از شـما خواننده ي گرامی سایت تالاب.