سه تار نوشته‌ی جلال آل احمد، فرهنگ و استعدادهایی خفته در ذهن

جلال آل احمد ۱۳۴۸-۱۳۰۲ نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی، جلال بیشتر به لحاظ نظریات و داستان هایش در دهه‌ی ۴۰ شمسی یکی از پرآوازه ترین روشنفکران به حساب می‌‌آید. همچنین وی همسر سیمین دانشور نویسنده‌ی مشهور ایرانی بوده است. مهم ترین آثار جلال آل احمد عبارتند از: نفرین زمین، مدیر مدرسه، سه تار ، زن زیادی، از رنجی که دیدیم، غرب زدگی، سنگی بر گوری و دید و بازدید. برای خواندن این متن با نت نوشت همراه شوید.

سه تار ؛ فرهنگ و استعدادهایی خفته در ذهن

سه تار نام داستانی از مجموعه‌ای به همین نام است که در کل شامل سیزده داستان می‌‌باشد. شاید بتوان گفت که داستان برای جلال آل احمد که همواره دغدغه‌های عقیدتی، سیاسی و اجتماعی داشت، بستری بود برای بیان آنچه که می‌‌اندیشید. به همین خاطر است که آثار ادبی وی پر از فراز و نشیب‌های گوناگون است.

جلال آل احمد شخصیتی پر شور بود که در طی زمان به خود اجازه‌ی تغییر می‌‌داد و همچنین به آثار خود نیز چنین اجازه‌ای را می‌‌داد. او همواره در عرصه‌ی اجتماعی و سیاسی نقشی پررنگ داشت و نظراتش را نیز با جسارتی که ویژه‌ی شخصیت وی بود مطرح می‌‌کرد. او محصول دورانی است که آمال و آرزوها در حال فروپاشی ‏اند.

سه تار نوشته‌ی جلال آل احمر نیز با نگاهی دقیق و ظریف، جامعه‌ای خرافات زده و بیمار را مورد انتقاد قرار می‌‌دهد. داستان‌های این مجموعه (سه تار) به لحاظ زبان و ساختار شبیه به قصه‌هایی است که از زبان مردم شنیده می‌‌شود و به گونه‌ای ریشه در اعماق فرهنگ ایرانی دارد. در این داستان تنها موقعیتی از یک نوجوان دیده می‌‌شود که هیچ اطلاعاتی از گذشته‌ی وی نمایان نیست.

انگار نویسنده دغدغه‌ی این را نداشته تا اطلاعات را مهندسی کند و به گونه‌ای با ساختار داستان کوتاه به مخاطب منتقل کند. وی تنها موقعیت نوجوان فقیر را در حال حاضر ترسیم می‌‌کند و اتفاقات پیرامون او را با جزئیات بیان می‌‌کند.

بیشتر بخوانید: از رنجی که می‌بریم نوشته‌ی جلال آل احمد

در  سه تار نوشته‌ی جلال آل احمر به هیچ وجه مقدمه چینی وجود ندارد و شاید این یکی از نکات جالب داستان سه تار باشد. داستان در واقع از زندگی مردی که به دلیل بی پولی و نداشتن توانایی خرید یک ساز، استعدادهایش را آنطور که می‌‌خواهد به کار نگرفته است .

و‌ی زمانی هم که به تنها آرزویش می‌‌رسد اتفاقات به گونه‌ای رقم می‌‌خورد که ناکام می‌‌ماند. این پسر جوان که علاقه‌ای به درس و مدرسه ندارد شاید نماینده‌ی قشر جوان جامعه‌ای است که آل احمد آن را نقد می‌‌کند. این جوان همواره با موانعی روبرو می‌‌شود که او را از مسیر خود باز می‌‌دارد. یکی از شخصیت‌های این داستان که پسری عطر فروش است می‌‌تواند شبیه به مرتجعین و یا عوامل ارتجاع در جامعه باشد.

اوست که در نهایت تمام آرزوی شخصیت اصلی را بر باد می‌‌دهد.

بیشتر بخوانید: جلال آل احمد: مروری بر آثار و زندگی نویسنده

جلال آل احمد شاید یکی از معدود نویسنده‌هایی است که چهره‌ی کریه فقر را خیلی واضح و یا حتی آزار دهنده مجسم می‌‌کند. اما آنچه باید گفته شود این است که آل احمد در این مجموعه و به ویژه در داستان سه تار، علی رغم اینکه شاید پایبند ساختار داستانی نبوده اما شخصیت پردازی عمیقی انجام داده است. نویسندگانی چون نادر ابراهیمی و غلامحسین ساعدی از او تأثیر گرفتند.

این شخصیت پردازی در ابتدای داستان با نشان دادن وسواس پسر جوان در انجام غسل واجبش نشان داده می‌‌شود و مخاطب احتمالا به طور دقیق می‌‌داند که این شخصیت چگونه شخصیتی است.

مجموعه‌ی سه تار نوشته‌ی جلال آل احمر سال ۱۳۲۷ شمسی برای اولین منتشر شد. این کتاب بارها توسط ناشرین گوناگون مجددا  انتشار پیدا کرده است.

بیشتر بخوانید: رمان جزء از کل اثر استیو تولتز ، نخستین اثر یک نویسنده که به شاهکار نزدیک شد!