جراحی فک و دهان یا ارتوگناتیک به منظور رفع ناهنجاری‌های این نواحی بوده که یکی از مهم‌ترین عوامل زیبایی صورت به شمار رفته و تاثیر بسیار شگرفی در زیبایی صورت دارد. زمانی که فک‌ها و دندان‌ها به خوبی روی هم نیایند، فرد در عمل جویدن و صحبت کردن دچار مشکل خواهد شد. به طور کلی فک‌های غیر هم‌تراز می‌توانند بر زیبایی صورت تاثیر بگذارند، از این رو انجام جراحی ترمیمی می‌تواند ظاهر صورت را بهبود بخشد. جراحی فک و دهان به دلیل شرایط مختلفی از جمله شکستگی فک، عفونت‌های دندانی، آسیب، بیماری‌های غدد بزاقی، ضایعات دهان و دندان، آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان، ناهنجاری‌های سرطانی، پروتزهای فک و صورت، تومورها و کیست‌های فک و اختلالات خواب مانند آپنه خواب انجام می‌گیرد.
انواع مختلف جراحی فک و دهان
در زیر به انواع مختلف جراحی‌های فک و دهان اشاره خواهیم کرد:
- جراحی داخل دهانی کوچک
- جراحی ترمیمی و زیبایی فک و صورت یا جمجمه و گردن
- جراحی آسیب‌های تروماتیک
- جراحی عفونت فک و دهان
- کشیدن دندان در شرایطی که جای آن تنگ و دشوار باشد
- جراحی تومورها و کیست‌های خوش‌خیم و بدخیم در فک و صورت
- جراحی نواقص مادرزادی
از دیگر کاربردهای جراحی فک و دهان می‌توان به اصلاح لبخند لثه نما، قرار نگرفتن کامل لب‌ها بر روی یکدیگر، آپنه خواب و لق شدن دندان‌ها اشاره کرد. به گزارش مجله پزشکی آسان طب این جراحی علاوه بر اینکه به زیبایی فرد کمک کرده و در بهبود ظاهر فرد مفید می‌باشد، به عنوان درمان بسیاری از مشکلات نیز به کار می‌رود.
مواردی که نیاز به جراحی دارند
برخی از شرایط وجود دارند که فرد ممکن است برای رفع آن‌ها نیاز به عمل جراحی فک و دهان داشته باشد، در اینجا به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:
- مشکل در جویدن و غذا خوردن
- مشکل بلعیدن
- درد مزمن فک و دهان
- سایش بیش از حد دندان‌ها
- وجود فضای بین دندان‌های بالا و پایین به هنگام بسته بودن دهان
- ظاهر نامتعادل صورت از جلو یا طرفین
- آسیب‌های فک و صورت
- نواقص مادرزادی
- مشکل به هنگام نفس کشیدن و خشکی دهان
- آپنه خواب
- فرو رفتگی یا جلو آمدن بیش از حد چانه از صورت
افرادی که دارای فک‌های ناهموار هستند و به هنگام خندیدن دچار مشکل می‌شوند، نیاز به عمل جراحی دارند. در برخی موارد فک بالا و پایین ممکن است اندازه‌های متفاوتی داشته باشد و یا اینکه فرد دچار نقص مادرزادی باشد که در این صورت نیز نیاز به عمل جراحی است. زمانی که دندان‌ها به صورت ناهموار بر روی هم قرار گیرند نیز ممکن است عمل جراحی مورد نیاز باشد.
درمان نواقص مربوط به فک و دهان
برای تعیین این که فرد به چه نوع عمل جراحی نیاز دارد، دندانپزشک، ارتودنتیست و جراح فک و دهان با هم ارزیابی و مشورت خواهند کرد. جراح فک و دهان در ابتدا با بررسی جوانب تشخیص می‌دهد که کدام روش جراحی برای درمان مناسب است و سپس جراحی را انجام خواهد داد. درمان احتمالا شامل ارتودنسی قبل و بعد از جراحی بوده و به مدت زمان زیادی تا بهبودی نیاز دارد. در طی جراحی با توجه به نوع و شدت وضعیت، احتمال دارد تمام یا بخشی از فک فوقانی، فک پایین و چانه تغییر کند. پیش از عمل جراحی، دکتر ارتوپد، دندان‌ها را به موقعیت جدیدی منتقل می‌کند. از آنجا که دندان‌های شما در موقعیتی قرار می‌گیرند تا بعد از جراحی هماهنگ شوند، ممکن است ابتدا فکر کنید که جایگاه دندان‌هایتان بدتر از قبل شده است، اما نگران نباشید زیرا پس از عمل جراحی دندان‌هایتان به درستی با یکدیگر ادغام خواهند شد. سوابق پزشکی، اشعه ایکس، تصاویر و مدل دندان‌های شما می‌توانند به جراحی بهتر کمک کنند. جراحی این وضعیت تحت بیهوشی عمومی بوده و ممکن است از یک تا چند ساعت زمان ببرد. جراح فک و دهان با توجه به نیازهای خاص صورت، جابجایی‌هایی را انجام می‌دهد. در برخی موارد احتمال اضافه، حذف و یا تغییر استخوان نیز وجود دارد. در بعضی از موارد نیز نیاز است تا برخی برش‌های کوچک بر روی صورت انجام شود. جهت اطلاعات بیشتر در زمینه بیماری‌های فک و دهان بر روی این لینک کلیک کنید: بیماری‌های فک و دهان
مراقبت‌های پس از جراحی
پس از عمل جراحی، پزشک دستورالعمل‌هایی را جهت رعایت یک رژیم غذایی اصلاح شده در اختیار شما قرار می‌دهد، همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که برای مدتی از فعالیت‌های بدنی شدید پرهیز کنید. درد ناشی از عمل جراحی به راحتی با مصرف دارو کنترل می‌شود و بیماران عموما حدود 1 تا 3 هفته پس از جراحی می‌توانند به کار روزمره خود بپردازند، در حالی که مرحله اول بهبودی حدود 6 هفته زمان برده و بهبودی کامل بین 9 تا 12 ماه طول می‌کشد. اگرچه هدف از جراحی فک و دهان برطرف شدن مشکلات مربوط به آن نواحی و عملکرد درست آن‌ها می‌باشد، اما برخی این کار را به منظور زیبایی نیز انجام می‌دهند. در اولین هفته بهبودی اگر چه ممکن است مسواک زدن کمی دشوار باشد، اما تمیز و سالم نگه داشتن دهان و دندان برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است، از این رو احتمال دارد پزشک استفاده از دهانشویه یا آب نمک را نیز به شما توصیه کند. توجه داشته باشید که 4 تا 6 هفته پس از جراحی باید غذاهای نرم بخورید، این کار را باید تا زمانی ادامه دهید که قادر به خوردن غذاهای دیگر نیز باشید. به طور کلی احتمال دارد افراد پس از انجام عمل جراحی دچار برخی از علائم نامبرده شده زیر شوند:
- التهاب
- سفتی دهان
- بی‌حسی
- عفونت
- تغییر رنگ پوست
- خونریزی
- گلو درد
در صورت بروز هر یک از علائم فوق باید حتما به پزشک مراجعه نمایید. موارد فوق را در نظر داشته باشید و پس از مراجعه به پزشک تمام علائم، نشانه‌ها و شرایط خود را برای پزشک بازگو کنید تا هر چه سریع‌تر به طور کامل بهبود یابید.
عوارض جانبی ناشی از جراحی
به طور کلی هر جراحی می‌تواند دارای عارضه باشد. مهم‌ترین عارضه در این جراحی‌ها اختلال در حس لب‌هاست که می‌تواند بعد از عمل جراحی رخ دهد، اما معمولا پس از گذشت چند هفته به تدریج برطرف می‌شود. در شرایط نادر که آسیب جدی به عصب وارد شده باشد اختلال در حس برای مدت طولانی‌تری باقی خواهند ماند. در صورتی که عوارض جانبی خیلی شدید باشند ممکن است حس لب‌ها برنگردد. لازم به ذکر است که برای این عمل جراحی تاکنون عوارض جانبی دیگری گزارش نشده است.
