سلامت نیوز:داستان آتش‌سوزي در جنگل‌هاي خوزستان داستان جديدي نيست! با افزايش دماي هوا در خوزستان طي سال‌هاي 97، 98 و سال جاري و همچنين بحران خشکسالي و کاهش چشمگير بارندگي‌ها بسياري از گونه‌هاي گياهي و جانوري تلف شدند يا در اثر آتش‌سوزي از بين رفتند؛ نکته مهم اينجاست که بنا به اعلام مسئولان منابع طبيعي خوزستان بخش عمده‌اي از آتش‌سوزي‌هاي مراتع و جنگل‌هاي خوزستان به‌صورت «عمدي» رخ داده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،به نظر مي‌رسد بخشي از اين کار به منظور توليد هيزم و همچنين از بين بردن پوشش گياهي به‌منظور فراهم کردن توجيه براي ساخت‌وساز غيرمجاز و خلاف قانون توسط کساني صورت مي‌گيرد که همواره تيشه به ريشه جنگل‌ها زده‌اند. هرچند به همه اين موارد، ضعف نظارت قانوني و نداشتن ضمانت اجرايي و عدم‌بازدارندگي موثر قوانين موجود را بايد اضافه کرد؛ متأسفانه هرساله بخش زيادي از جنگل‌ها و همچنين مراتع بکر، زيبا و سرسبز خوزستان از شمال تا جنوب براثر آتش‌سوزي‌ها از بين مي‌رود.
لزوم اختصاص کاناداير
محمد درويش فعال حوزه محيط‌زيست در خصوص آتش‌سوزي‌هاي مکرر جنگل‌ها و مراتع، وضعيت يگان حفاظت محيط‌زيست و منابع طبيعي را «خوب» نمي‌داند و اظهار مي‌کند: هنوز يگان حفاظت در حوزه سازمان جنگل‌ها و محيط‌زيست است و از تجهيزات مهار حريق هوايي بي‌بهره هستيم؛ حتي يک کاناداير (هواپيماي آب‌پاش) براي صيانت از منابع طبيعي اختصاص داده نشده است.
وي در اين باره ادامه مي‌دهد: امکانات انفرادي مثل دمنده، کوله‌پشتي پاششي، آتش‌کوب يا لباس‌هاي اطفاي حريق، کفش و کلاه که براي مهار حريق در نظر گرفته مي‌شود، به‌اندازه نيروهاي يگان نيست چه برسد به داوطلبان! به همين دليل هم خسارتي بيشتر ازآنچه بايد را متحمل مي‌شويم.اين کنشگر محيط‌زيست ايران با اشاره به سوختگي شديد چند نفر از نيروهايي که براي اطفاي حريق رفته‌اند، تصريح مي‌کند:
متاسفانه امسال دو تا سه نفر و سال گذشته نيز چهار نفر جان خود را از دست دادند و چند نفر تا 90 درصد دچار سوختگي شدند. درويش با عنوان اينکه وضعيت اصلا وضعيت اميدوارکننده و قابل‌قبولي نيست، تشريح مي‌کند: يگان‌هاي محيط‌زيست و منابع طبيعي کاملا وابسته به هوانيروز هستند تا براي خاموش کردن آتش هلي‌کوپتر ارسال کند. وي اضافه مي‌کند: با توجه به اينکه آنها بايد براي هر ساعت پرواز ابتدا 20 ميليون تومان به‌حساب هوانيروز واريز کنند و با مشکلات مالي و مسائل بوروکراتيک روبه‌رو هستند اين فرآيند با تاخير مواجه مي‌شود.
کاناداير ارزان‌تر است
اين کنشگر محيط‌زيست ايران مي‌گويد: متاسفانه رئيس سازمان محيط‌زيست اعلام کرد که اطفاي حريق صرفه اقتصادي ندارد و سرمايه‌گذاري براي اطفاي حريق در جنگل‌ها توجيه اقتصادي ندارد. وقتي خود سازمان محيط‌زيست چنين تحليلي را ارائه مي‌دهد چه انتظاري داريم که خريد بالگرد آب‌پاش به يک مطالبه جدي تبديل شود؟درويش با بيان اينکه 20 سال پيش سازمان جنگل‌ها دست‌کم يک فروند هلي‌کوپتر داشت؛ ولي اکنون همان را از دست‌داده و يگان هوايي نيز ندارند، عنوان مي‌کند:
هزينه زيادي لازم نيست و اصلا به هلي‌کوپتر نياز نداريم، بلکه به کاناداير نياز داريم يعني يک نوع هواپيماي آب‌پاش مخصوص اطفاي حريق که به‌راحتي مي‌توان آن را تأمين کرد. وي قيمت کاناداير را يک‌چهارم تا يک‌پنجم هلي‌کوپتر مي‌داند و يادآور مي‌شود: مي‌توان به‌راحتي آن را تهيه کرد چراکه به‌مراتب خيلي ارزان‌تر است ولي متاسفانه دنبال آن نرفتند و مي‌گويند «طبق اعلام ستاد فرماندهي کل قوا تجهيزات هوايي فقط بايد در اختيار اين ستاد باشد» درصورتي‌که وزارتخانه‌هاي ديگر مثل نيرو و نفت، يگان هوايي، هلي‌کوپتر و هواپيما دارند، يعني اين بيشتر يک بهانه به نظر مي‌رسد!
استفاده از مشارکت مردمي
اين کنشگر محيط‌زيست ايران با تاکيد بر اينکه وضعيت مشارکت عمومي در حوزه محيط‌زيست و منابع طبيعي به‌مراتب خيلي بهتر از وضعيت دولتي است، ادامه مي‌دهد: به‌رغم محدود شدن فعاليت سازمان‌هاي مردم‌نهاد ولي بازهم در چنين مواقعي که با مشکلي به نام «سيل» يا «آتش‌سوزي» روبه‌رو هستيم. آنها خالصانه پاي‌کار مي‌آيند؛ حتي امکانات زيادي را همين نيروهاي مردمي براي خريد دمنده و آتش کوب فراهم مي‌کنند و اگر مديريت درستي اعمال مي‌شد، مي‌توانستيم از اين سرمايه خيلي بهتر استفاده کنيم.
درويش مي‌گويد: اگر مردم احساس مي‌کردند فعالان محيط‌زيستي نظرات‌شان شنيده مي‌شود به‌مراتب بهتر عمل مي‌کردند ولي فعالان محيط‌زيست وقتي مي‌خواهند به قتل يک خرس اعتراض کنند اجازه ندارند، در چنين شرايطي همين فعاليت‌هاي فعلي مردم نهادي قابل‌ستايش است. وي به مطالعه‌اي در بالادست سد کوثر در کهگيلويه و بويراحمد اشاره کرده و اضافه مي‌کند:
در حوزه آبخيز اعلام کردند که هفت هزار هکتار مرتع سوخته است درصورتي‌که آمارهاي رسمي حدود يک هزار و 500 هکتار بود و آنها با سنجنده‌هاي ماهواره‌اي محاسبه دقيق کردند و اگر به همين نسبت حساب کنيم معلوم است آن چيزي که به‌صورت رسمي اعلام مي‌شود خيلي کمتر از واقعيت است.
آتش گرفتن زاگرس
اين کنشگر محيط‌زيست ايران با عنوان اينکه زاگرس در حال حاضر دچار تغييرات اقليمي شده و خشکسالي در حال افزايش است و برف‌ها به باران تبديل مي‌شود، تاکيد مي‌کند: هر هکتار از جنگل‌هايي که در زاگرس از دست مي‌دهيم براثر آتش‌سوزي امکان برگشت آن به شرايط طبيعي بسيار دشوار مي‌شود؛ اين بلوط‌ها چون درخت‌هاي بسيار کندرشدي هستند دست‌کم 100 سال زمان مي‌برد تا يک منطقه را قُرق و همين رويشگاه جنگلي که از بين رفته را دوباره به وجود بياوريم؛ عملا در اين رويشگاه‌هايي که مي‌سوزد اگر درختان آن بسوزند ديگر از بين رفته و نمي‌توان کاري کرد. درويش با عنوان اينکه هميشه گزارش‌هايي از آتش گرفتن عمدي جنگل‌ها داشته‌ايم، تشريح مي‌کند:
در خائيز دو دامدار بر سر قلمروي چراي دام باهم دعوا مي‌کنند و به‌عمد نسبت به آتش‌سوزي اقدام کردند؛ يا مثلا کشاورزان براي اينکه زمين کشاورزي خود را گسترش بدهند به‌عمد يک يا دو درخت را آتش مي‌زنند که ممکن است در اين شرايط آتش گسترده شود. وي ادامه مي‌دهد: براي استحصال زغال هم اين امکان وجود دارد که به‌صورت عمدي آتش‌سوزي ايجاد شود ولي اين اتفاقات هرساله رخ مي‌دهد و برخي مواقع حتي تيراندازي‌هايي که در مناطق جنگلي براي شکار مي‌شود ولي اينکه چرا امسال آنقدر زياد شده به خاطر اين است که گونه‌هاي علفي يک‌ساله خيلي زيادي داريم که به علت بارندگي‌هاي کم، همه خشک‌شده و عرصه‌هاي جنگلي مثل يک انبار باروت شده و بايد خيلي بيشتر مراقبت کنيم.مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري خوزستان نيز اظهار مي‌کند:
از اول فروردين تا 20 خردادماه امسال، 36 فقره آتش‌سوزي در 12 شهرستان خوزستان رخ‌داده که بيشتر مراتع دستخوش حريق شده است. کوروش کياني ادامه مي‌دهد: آتش‌سوزي‌ها عمدتا با عامل انساني رخ‌داده که 74 درصد براثر بي‌مبالاتي کشاورزان (آتش از اراضي کشاورزي به مراتع و پوشش جنگلي سرايت کرده)، سه درصد عمدي (افراد نسبت به آتش‌سوزي اقدام کردند)، پنج درصد عوامل غيرانساني و 18 درصد هم عوامل ناشناخته بوده است. وي خبر مي‌دهد: در اين آتش‌سوزي‌ها 986 هکتار از پوشش گياهي استان دچار حريق شد که حدود 700 هکتار آن مراتع بود.
آموزش عمومي مردم
مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري خوزستان در خصوص اقدامات انجام‌شده در حوزه آموزش به عموم مردم مي‌گويد: براي آموزش و پيشگيري مجموعه اقداماتي را طراحي و اجرا کرديم که از آن جمله مي‌توان به اجاره چراي سبک در پوشش‌هاي گياهي، حريق‌هاي مديريت‌شده (نوارهاي يک تا دو متري خود را آتش مي‌زنيم تا پوشش‌هاي گياهي خصوصا حاشيه راه‌ها باعث سرايت آتش به مراتع و جنگل‌ها نشوند) و يا سنگ چيني (اجراي ديوار عرصه به عرض 70 سانت و ارتفاع يک متر که از افزايش آتش‌سوزي و سرايت به مراتع و اراضي جنگلي جلوگيري مي‌کند) اشاره کرد.
کياني ادامه مي‌دهد: احداث آتش‌بُر به‌وسيله لودر و گريدر نيز از ديگر اقدامات انجام‌شده است که پوشش‌هاي گياهي کف را قطع مي‌کند. وي يادآور مي‌شود: کلاس‌هاي آموزشي با جوامع محلي برگزار شد و با بهره‌برداران همکار منابع طبيعي براي مراتع داراي طرح قراردادهايي را منعقد کرديم تا تعداد ديده‌بان‌ها افزايش يابد و به‌محض مشاهده دود گزارش دهند.
تقسيم تيم‌هاي اطفاي حريق
مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري خوزستان در واکنش به قطعي سامانه 139 مي‌گويد: اين سامانه ملي و پاسخگويي آن با سازمان جنگل‌هاست ولي سامانه 1504 استاني را داريم که هميشه پاسخگو است. کياني بيان مي‌کند: از فروردين‌ماه تيم‌هاي اطفاي حريق و تجهيزات را بازسازي کرديم و ضمن تقسيم‌بندي بين شهرستان‌ها آنها را در حالت آماده‌به‌کار نگه داشتيم؛ همچنين تعدادي شهرستان نيز به‌عنوان معين ديگر شهرستان‌هاي استان خوزستان انتخاب شدند؛ مثلا براي آتش‌سوزي خائيز تيم‌هاي اطفاي حريق از چهار شهرستان و براي آتش‌سوزي انديکا نيز از هفت شهرستان حضور داشتند.
وي عنوان مي‌کند: براي انديمشک از دزفول و شوش و براي جنگل‌هاي دست کاشت نيز از شوش، اهواز، دشت آزادگان و اداره کل منابع طبيعي حضور داشتند. مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري خوزستان اظهار مي‌کند: همه پرسنل از معاون و نيروهاي ستادي تا پايين‌ترين رده را آماده‌باش داديم که براي اعزام به حريق‌هاي احتمالي آمادگي داشته باشند.
امانت‌داري منابع طبيعي
کياني تصريح مي‌کند: توصيه‌اي که به مردم و کشاورزان مي‌شود اين است که اراضي کشاورزي باقيمانده از کشت خود را تحت هيچ شرايطي آتش نزنند خصوصا آنها که زمين‌شان در حاشيه مراتع، جنگل و بيشه‌زارها واقع‌شده است؛ زيرا با انجام اين کار بايد مسئوليت عواقب آن را نيز بر عهده بگيرند. وي اضافه مي‌کند: در صورت بي‌توجهي به اين کار و وقوع آتش‌سوزي قطعا بايد خسارت سنگيني را پرداخت کنند و برخورد جدي با آنها مي‌شود. مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري خوزستان توصيه مي‌کند:
گردشگران، شکارچيان و چوپانان بايد از منابع طبيعي به‌عنوان يک سرمايه و امانت قابل‌انتقال به نسل‌هاي بعد به‌خوبي مراقبت کنند؛ آنها همچنين بايد از روشن کردن آتش در جنگل‌ها و مراتع خودداري کنند. کياني ادامه مي‌دهد: آتش‌سوزي که در مراتع مسجدسليمان داشتيم به خاطر شليک گلوله يک فرد شکارچي بود و متاسفانه اين بي‌توجهي خسارت‌هايي را وارد کرد. وي مي‌گويد: مجوزهاي شکار با محيط‌زيست است و فکر نمي‌کنم هم در اين فصل گرم سال که هر باروت خود تيري براي آتش‌سوزي جنگل‌ها و مراتع است، مجوزي صادر کند.
مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري خوزستان درخواست مي‌کند: از مسافران تقاضا داريم که از پرتاب کردن بطري آب و شيشه در جاده و منابع طبيعي خودداري کنند چون به‌صورت ذره‌بين عمل کرده و با دريافت گرما از خورشيد منجر به آتش‌سوزي مي‌شود؛ به‌خصوص چند قطره آبي که در بطري باقيمانده باشد نور آفتاب را منعکس مي‌کند.
