پا قلب دوم ماست و کوچکترین مشکل و دردی که در پاها به وجود میاد میتونه تا مدتها باعث ایجاد آزار و درد بشه و حتی ممکنه زندگی عادی و روزمره رو هم مختل کنه! خار پاشنه (heel spur) یکی از این مشکلات تقریبا رایج هست که به دلیل رسوب کلسیم در پا به وجود میاد و باعث بیرون زدگی استخوان در زیر پاشنه پا میشه!
در تصاویر اشعه ایکس که از خار پاشنه ثبت میشه، نشان داده شده که این استخوان کوچک یا خار پاشنه میتونه تا حدود 1 سانتی متر به سمت جلو گسترش پیدا کنه! اگر وجود خارپاشنه در پرتو نگاری دیده نشه، ممکنه از نام "سندرم خار پاشنه" برای این مشکل آزار دهنده استفاده بشه.
در ادامه با زیبامون دات کام همراه باشید و با تمام چیزهایی که لازم هست در رابطه با خار پاشنه بدانید، از علت و علائم این مشکل تا روشهای درمان آن، بیشتر آشنا شوید و اطلاعات مفیدی در این زمینه کسب کنید.
دلایل ابتلا به خار پاشنه (خار پاشنه چگونه بوجود می آید)
خار پاشنه زمانی ایجاد میشود که رسوبات کلسیم در زیر پاشنه پا جمع شوند و این فرآیند معمولا در طی چند ماه اتفاق می‌افته. خار پاشنه معمولا به دلیل کشیدگی عضلات پا و رباط‌ها، فاسیای کف پا و پارگی مکرر غشایی که پاشنه پا رو می‌پوشونه به وجود می اید.
خار پاشنه معمولا در بین ورزشکاران و افرادی که فعالیتهای زیاد و سخت که شامل دویدن و پریدن زیاد هست، رایج‌تر بوده اما ممکنه افراد معمولی هم به این مشکل دچار شوند.
از کجا بفهمیم خار پاشنه داریم (علائم خار پاشنه)
خار پاشنه معمولا هیچ علائمی نداره اما میتونه با درد متناوب یا مزمن همراه باشه و این درد به خصوص در هنگام راه رفتن، دویدن آهسته یا دویدن با سرعت، خودش رو نشون بده و یا اینکه باعث التهاب در نقطه تشکیل خار پاشنه باشه. اما به طور کلی، علت ایجاد این درد، وجود خار پاشنه نیست، بلکه آسیبی هست که به بافت نرم مرتبط با آن وارد شده است.
بسیاری از افراد درد خار پاشنه و ورم کف پا رو به چاقو یا سنجاق چسبیده به کف پا در هنگام ایستادن روی پاها در ابتدای صبح تشبیه می‌کنند و دردی هست که به تدریج به یک درد مبهم تبدیل میشه. این افراد همچنین از درد شدیدی که وقتی به مدت طولانی می‌ایستن و در کف و پاشنه پا به وجود میاد هم شکایت دارند.
به طورکلی میتونیم از موارد زیر به عنوان علائم خار پاشنه یاد کنیم:
- درد شدید مانند چاقو در پاشنه پا هنگام ایستادن در ابتدای صبح
- یک درد مبهم در پاشنه پا که در طول روز وجود داره
- التهاب و تورم در پاشنه پا
- احساس گرما در ناحیه آسیب دیده در پاشنه پا
- برآمدگی کوچک و قابل مشاهده استخوان مانند در زیر پاشنه پا
- یک نقطه حساس در قسمت پایین پاشنه پا که راه رفتن با پای برهنه رو دشوار میکنه
اگر فردی این علائم رو داشته باشه، ممکن هست پزشک برای تشخیص دقیق، از پاشنه پا عکسبرداری کنه. دیدن برجستگی در اشعه ایکس تنها راهی هست که میتونه ثابت کنه یک فرد به خار پاشنه مبتلا شده است.
البته تمام افرادی که خار پاشنه دارند، تمام این علائم رو تجربه نخواهند کرد و برخی از افرادی که دارای خار پاشنه هستند ممکنه هیچ علامتی هم نداشته باشند. این افراد معمولا بعد از انجام عکسبرداری از پاها به دلایل دیگر، ممکن هست متوجه وجود خارپاشنه هم بشن!
حتما بخوانید: پوسته پوسته شدن کف پا و درمان خانگی برای آن
چه عواملی خطر ایجاد خار پاشنه را افزایش می‌دهند؟
- فعالیتهای ورزشی: دویدن و پریدن میتونه پاشنه پا و قوس پا رو از بین ببره و زمینه رو برای ایجاد خار پاشنه آماده کنه.
- فعالیت بر روی سطوح سخت: راه رفتن، دویدن و پریدن بر روی سطوح سفت و سخت هم یکی دیگه از مواردی هست که ممکنه پاشنه پا رو از بین ببره و باعث ایجاد خار پاشنه بشه.
- ضربه به پاشنه پا: کبودی پاشنه پا و از بین رفتن غشایی که پاشنه پا رو پوشانده هست نیز میتونه خطر ابتلا به خار پاشنه رو افزایش بده.
- افزایش سن: با افزایش سن، پاها آسیب پذیرتر میشن و قسمت پاشنه پا فرسوده میشه و نمیتونه به خوبی جذب شوک داشته باشه و همین امر باعث افزایش خطر ایجاد خار پاشنه در مردان و زنان مسن میشه.
- زن بودن: طی مطالعه‌ای که در سال 2014 انجام شده، به این نتیجه رسیدند که احتمال ایجاد خار پاشنه در زنان بیشتر از مردان هست.
- اضافه وزن: محققان دریافته‌اند که ایجاد خار پاشنه، ارتباط مستقیمی با اضافه وزن و چاقی داره.
- کفش نامناسب: معمولا پوشیدن کفشی که مناسب با اندازه پاها نباشه نمیتونه حمایت خوبی رو از پا و پاشنه پا به وجود بیاره و ممکنه باعث ایجاد خار پاشنه بشه.
- برخی از بیماریهای زمینه‌ای: بیماریهایی مثل آرتریت واکنشی، ورم کف پا، روماتیسم ستون فقرات و بیماری فورستیر ( سخت شدگی تاندون‌ها و لیگامان‌ها) هم ممکن هست باعث ایجاد خار پاشنه شوند.
حتما بخوانید: پاهای زیبا و لطیف - چگونه پاهایی صاف و نرم داشته باشیم
روشهای درمان خار پاشنه چیست؟
1. درمان فوری خارپاشنه با کمپرس سرد
سرما درمانی میتونه به تسکین بافت ملتهب پاشنه پا کمک کنه. یکی از ساده‌ترین روشها برای این منظور استفاده از یک کیسه یخ پوشیده شده با پارچه هست. این کمپرس یخ رو بر روی پاشنه پا قرار بدید و یا اینکه میتونید از کمپرس‌های یخ که به صورت آماده در داروخانه‌ها به فروش میره استفاده کنید.
بهتره کمپرس یخ رو 10 دقیقه بر روی پاشنه پا نگه دارید و هر یک ساعت یکبار، این کار رو تکرار کنید تا درد و ناراحتی ناشی از خار پاشنه بهبود پیدا کنه. روش دیگر این هست که پاهاتون رو در یک ظرف حاوی آب سرد و یخ قرار بدید.
2. دارو و قرص درمان خار پاشنه
داروهای ضد التهاب بدون نسخه، میتونن در تسکین درد و ناراحتی ناشی از خار پاشنه بسیار موثر باشند. نمونه‌هایی از بهترین داروها و قرص درمان خار پاشنه عبارتند از:
- آسپرین (aspirin)
- ایبوپروفین (ibuprofen)
- سدیم ناپروکسن (naproxen sodium) یا ناپروکسن (naproxen)
این قرصها با کاهش التهاب بافت پاشنه پا میتونن به جلوگیری از آسیب بیشتر در پاشنه پا کمک کنند. البته اگر مشکل کلیه یا سابقه خونریزی و زخم معده دارید، نباید از این داروهای ضد التهابی استفاده کنید.
3. درمان با ورزش خار پاشنه
انجام تمرینات ورزشی کششی برای ساق پا، عضلات اطراف پا و همچنین کف پا میتونه در کاهش فشار و درد ناراحتی ناشی از خارپاشنه موثر باشه. در زیر دو روزش موثر برای خار پاشنه رو معرفی کردیم:
ایجاد کشش در کف پا
- روی زمین بنشیند و پاها رو صاف بر روی زمین قرار بدید.
- مرکز یک شال یا پارچه بلند رو بر روی کف پا آسیب دیده قرار بدید و دو طرف شال رو در دست بگیرید و سعی کنید تا کف پا رو به سمت خودتون بکشید.
- این حرکت رو 10 ثانیه نگه دارید و به مدت 20 بار تکرار کنید.
- این تمرین رو برای پای دیگر هم انجام بدید.
- بهتره این حرکت کششی رو صبح ها بعد از بیدار شدن از خواب و قبل از ایستادن یا راه رفتن انجام بدید.
کشش در ماهیچه ساق پا
- رو به روی دیوار بایستید و به اندازه‌ای که کف دست روی دیوار قرار بگیره و بازوها صاف بشن، از دیوار فاصله بگیرید.
- یکی از پاها رو کمی جلوتر از پای دیگر قرار بدید و سپس به سمت جلو خم شوید.
- در این وضعیت باید زانوها رو کمی خم کرده و باسن رو به سمت جلو فشار دهید تا احساس فشار در ماهیچه ساق پا داشته باشید.
- این موقعیت رو 10 بار تکرار کنید و سپس وضعیت پاها رو تغییر داده و مجددا بر روی پای دیگر انجام بدید.
4. تزریق آمپول برای خار پاشنه
گاهی اوقات برای خار پاشنه از تزریق کورتیکواستروئید (Corticosteroid) استفاده میشه. اگرچه تزریق این آمپول تاثیری در درمان خار پاشنه نداره اما میتونه به کاهش دردهای خار پاشنه کمک کنه. محل تزریق این آمپول ممکن هست متفاوت باشه و بنا به تشخیص پزشک به قسمت داخلی یا میانی پاشنه پا تزریق بشه.
اگرچه این آمپول برای تسکین درد خارپاشنه موثر هست اما در تعداد دریافت ان محدودیت وجود داره. زیرا تزریق بیش از حد استروئید میتونه احتمال پارگی تاندون رو افزایش بده. پس بهتره این آمپول رو حتما زیر نظر پزشک دریافت نمایید.
5. استفاده از کفش طبی
کفش‌های متناسب، راحت و طبی میتونن میزان فشار وارد شده به خار پاشنه رو کم کنند. زیرا فشار اضافی و زیاد میتونه باعث درد و ناراحتی بیشتر در پاشنه پا بشه. در هنگام خرید کفش مناسب و طبی بهتره نکات زیر رو در نظر داشته باشید:
- محکم بودن پاشنه کفش: قسمت پاشنه و عقب کفش باید محکم باشه تا بتونه از پاشنه پا حمایت کنه و از لغزیدن پا به سمت خارج یا داخل کفش جلوگیری کنه.
- انعطاف پذیری متوسط: کفشی که تهیه می‌کنید باید دارای مقداری انعطاف پذیری و خم شدگی باشه تا بتونه در هنگام راه رفتن و خم شدن پای شما، مقاومت خاصی داشته باشه و از ایجاد فشار به پاشنه پا جلوگیری کنه.
- داشتن کمی پاشنه: بهتره کفشی که تهیه می‌کنید کمی پاشنه دار (در حدود 1 تا 2 سانتی متر) باشه. این پاشنه میتونه به کاهش فشار و درد پاشنه پا کمک کنه.
شما میتونید کفش طبی مخصوص خار پاشنه رو با تجویز پزشک و به صورت سفارشی تهیه کرده و مورد استفاده قرار بدید تا این مشکل به تدریج برطرف شود.
6. استفاده از پد مخصوص خار پاشنه
استفاده از پد مخصوص خار پاشنه هم میتونه در کاهش درد و ناراحتی ناشی از خارپاشنه در هنگام راه رفتن و انجام فعالیتهای رومزه موثر باشه.
7. استفاده از آتل پاشنه برای درمان خار پاشنه
استفاده از آتل‌های مخصوص که برای استفاده در شب و زمان خواب تجویز میشن هم یکی دیگه از روشهای موثر برای درمان خارپاشنه هست. این آتل دارای طراحی ویژه‌ای هست که باعث ایجاد کشش مناسبی در قسمت فوسیای کف پا میشه و در کاهش درد و ناراحتی خارپاشنه موثر هست. البته لازمه که این آتل رو به طور منظم و هر شب استفاده کنید تا شاهد اثربخشی اون باشید.
8. جراحی خار پاشنه
اگر روشهای محافظه کارانه مانند روشهای بالا در درمان خارپاشنه موثر نباشند، پزشک ممکنه جراحی خار پاشنه رو توصیه کنه. روشها و رویه‌های مختلفی برای این جراحی وجود داره که متداول‌ترین روش برای جراحی خارپاشنه، جدا کردن رباط فاسیای کف پا از استخوان پاشنه و از بین بردن خار پاشنه با ابزار مخصوص هست. این روش جراحی باعث کاهش فشار از ناحیه کف پا و درد و ناراحتی ناشی از خار پاشنه میشه.
از جمله عوارضی که ممکن هست بعد از این جراحی ایجاد بشه، آسیب عصبی هست، علاوه بر این ممکنه خارپاشنه بعد از جراحی مجددا ایجاد بشه. بعد از انجام جراحی خارپاشنه، ممکن هست چندین هفته طول بکشه تا شما بتونید به طور طبیعی و با درد کمتری در پاشنه پا؛ راه بروید.
سخن آخر
رسوب کلسیم در پاشنه پا که منجر به ایجاد خار پاشنه میشه، یکی از مشکلات رایجی هست که ممکنه برای هر فردی به وجود بیاد. این مساله معمولا مشکل ساز نیست؛ زیرا روشهای متعددی برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از خار پاشنه وجود داره که هر کدام از این روشها به نوبه خود موثر هستند. در مواردی که روشهای ساده و معمولی در کاهش درد و ناراحتی خار پاشنه موثر نباشه، ممکن پزشک متخصص از روش جراحی برای درمان این مشکل استفاده کنه.
