ضرورت های تحقیق و تفحص از وزارت نیرو و لیست پروژه های مشمول در نامه نماینده آبادان به مجلس

سلامت نیوز: « با وجود تصویب قوانین الزام آور و ضرورت انجام ارزیابی های زیست محیطی پروژه ها از سال 1373 و مصوبه "شورای عالی محیط ‌زیست"، اما وزارت نیرو از اجرای این قوانین سرباز زده و خود را متعهد به این قانون ندانسته است؛ تا جایی که بر اساس داده های سازمان حفاظت محیط زیست، بیش از 80 درصد پروژه های مشمول ارزیابی زیست محیطی این وزارت خانه فاقد مجوز محیط زیستی است. با توجه به عدم پاسخ های قانع کننده از سوی وزیر محترم نیرو و معاونین محترم و به منظور تسریع در آغاز فرایند تحقیق و تفحص از وزارت نیرو، مواردی مورد توجه این کمیسیون قرار بگیرد.»

این ها بخش هایی از سخنان جلیل مختار نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی است که که در نامه ای خطاب به محمد جواد عسگری رییس "کمسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست" مجلس شورای اسلامی گفته است.

نماینده مردم آبادان در این نامه تاکید کرده که در راستای اجرای ماده 197 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و پیرو جلسه مورخ 11/08/1400 و با توجه به عدم پاسخ های قانع کننده از سوی وزیر نیرو و معاونین و به منظور تسریع در آغاز فرایند تحقیق و تفحص از وزارت نیرو، مواردی مورد توجه این کمیسیون قرار بگیرد.

او هشدار داده که با وجود تصویب قوانین الزام آور و ضرورت انجام ارزیابی های زیست محیطی پروژه ها از سال 1373 که با مصوبه شماره 138 شورای عالی حفاظت محیط ‌زیست آغاز و در سال 1376 با تصویب ماده 105 قانون برنامه سوم توسعه و ماده 71 قانون برنامه چهارم توسعه مصوب 1384 و بند الف ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1389 که در بند الف ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه نیز مورد تنفیذ قرار گرفته و تاکید شده که کلیه طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ تولیدی و خدماتی پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی، مشمول ارزیابی های زیست محیطی هستند؛ اما وزارت نیرو از اجرای این قوانین سرباز زده و خود را متعهد به اجرای این قانون ندانسته تا جایی که بر اساس داده های سازمان حفاظت محیط زیست، بیش از 80 درصد پروژه های مشمول ارزیابی زیست محیطی این وزارت خانه فاقد مجوز محیط زیستی است.

مختار با بیان این موارد که در این نامه شامل طی نشدن روندهای قانونی در اجرای پروژه ها، به چالش كشيدن نظام حكمرانی كشور، اصرار بر امتداد روندهای غيرقانونی، نامشخص بودن تعهدات قانونی نسبت به ذی نفعان حوضه مبدا، ابهام در صحت آمار و داده های طرح ها، تصميم گيری بر مبنای اطلاعات ناكافی، تنظيم دلايل توجيهی بر مبنای ملاحظات قومی و منطقه ای ذکر شده، لیست پروژه های پیوست را به منظور انجام تحقیق و تفحص به همراه دیگر مستندات به این کمیسیون ارائه کرده است.

متن کامل این نامه در ادامه می آید.

به نام خدا

برادر عزیز جناب آقای محمد جواد عسگری

ریاست محترم کمسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی

موضوع : معرفی لیست پروژه های مشمول تحقیق و تفحص و ضرورت های تحقیق و تفحص

با سلام و تحیت

احتراما در راستای اجرای ماده 197 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و پیرو جلسه مورخ 11/08/1400 به استحضار می رساند با توجه به عدم پاسخ های قانع کننده از سوی وزیر محترم نیرو و معاونین محترم، خواهشمند است به منظور تسریع در آغاز فرایند تحقیق و تفحص از وزارت نیرو، موارد ذیل مورد توجه قرار گیرد :

الف ) طی نشدن روندهای قانونی در اجرای پروژه ها

ضرورت انجام ارزیابی های زیست محیطی از سال 1373 با مصوبه شماره 138 شورای عالی حفاظت محیط ‌زیست آغاز و در سال 1376 با تصویب ماده 105 قانون برنامه سوم توسعه کلیه طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ تولیدی و خدماتی باید پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی، مشمول ارزیابی های زیست محیطی قرار می گیرند. همین ماده در ماده 71 قانون برنامه چهارم توسعه مصوب 1384 و بند الف ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1389 و در بند الف ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه مورد تنفیذ قرار گرفت. با وجود تصویب قوانین الزام آور متاسفانه وزارت نیرو خود را متعهد به اجرای این قانون ندانسته تا جایی که بر اساس امار سازمان محیط زیست بیش از 80 درصد پروژه های مشمول ارزیابی زیست محیطی این وزارت خانه فاقد مجوز محیط زیستی می باشد.

متأسفانه بسیاری از این طرح‌ها برخلاف نص صریح قانون ( بند الف ماده 215 قانون برنامه پنجم توسعه) موفق به اخذ مجوز کمیسیون ماده 215 نیز شده‌اند. علی ایحال با توجه به دستورات موکد مقام معظم رهبری مبنی بر اصلاح ساختار بودجه از یک سو و شناسایی گلوگاه های فساد در کشور که به تخریب سرزمین و تضادهای اجتماعی انجامیده است ضروری است کلیه طرح های فاقد مجوز محیط زیستی دارای پیشرفت فیزیکی و دیگر پروژه های متخلفانه وزارت نیرو در حوضه سد سازی و انتقال آب که به پیوست لیست آنها تقدیم می شود در فرایند تحقیق و تفحص وزارت نیرو مورد بررسی قرار گیرند.

ب ) به چالش كشيدن نظام حكمرانی كشور

تخلفات وزارت نيرو در عدم الزام خود به رعايت تشريفات قانوني نه تنها محيط زيست را تخريب كرده نه تنها چالش هاي منطقه ايي را تشديد كرده بلكه كل نظام حكمراني را با بحران كارامدي روبرو كرده است. تحقيق و تفحص از پرو‍ژه هاي وزارت نيرو صرفا برخورد با يك تخلف نيست بلكه شناسايي و مسدود كردن گلوگاه هاي تخلف در ساير بخش ها نيز هست. وزارت نيرو با تخلفاتش مشروعيت قانوني مصوبات مجلس ، دولت و حتي احكام قوه قضاييه و ساختارهاي نظارتي نظام را به چالش كشيده است. لذا ضروري است با اجراي تحقيق و تفحص توسط مجلس و اعلام عمومي نتايج آن از ساختار حكمراني كشور اعاده حيثيت شود و راه بر هر گونه سو استفاده هاي ديگر بسته شود.

ج ) اصرار بر امتداد روندهای غير قانوني

متاسفانه وزارت نيرو به جاي اصلاح رويه هاي غير قانوني با دور زدن نمايندگان بر استمرار رويه هاي قبلي ادامه مي دهد. صرفه نظر از نامه هاي نمايندگان محترم ادوار تاكنون پاسخ روشني در مورد مكاتباتي كه تاكنون با وزارت نيرو انجام نشده به دست نيامده متاسفانه به جاي پاسخ هاي علمي شاهد ان هستيم كه مثلا آقاي خامسي در جواب نمايندگان انشا تحويل مي دهد يا اصولا جواب نمي دهند نظير مكاتبات مربوط به پروژه ونك رفسنجان، كاهش تخصيص آب پرو‍ژه هاي انتقال آب كارون به زاينده رود ، مكاتبه در خصوص پيگيري دلايل عدم رها سازي حق ابه محيط زيستي تونل هاي انمتقال آب يك و دو كوهرنگ ،ارسال مدارك و مستندات پرو‍ژه بهشت آباد، مكاتبات در خصوص پرو‍ژه گلاب و...

د ) نامشخص بودن تعهدات قانونی نسبت به ذی نفعان حوضه مبدا

صرف نظر از اينكه به قوانين عمل شده تعهدات وزارت نيرو در قبال مردم ساكن در مخزن سد بهشت آباد و ساكنين مسير انتقال آب و سد سازی در هیچ کدام از پروژه های مشخص نيست. سازمان محیط زیست در گزارش سازمخود در رابطه با پروژه گلاب به صراحت مي گويد حدود 40 هزار نفر متاثر از اجراي تونل گلاب هستند تكليف اين 40 هزار نفر چه مي شود؟ درمورد پروژه بهشت آباد مشخص نیست که در صورت خشك شدن چشمه هاي تامين كننده آب شرب چه سناريو هايي مد نظر وزارت نيرو است در صورت بروز خشك سالي هايي كه با ان رو برو هستيم تعهد وزارت نيرو به ذي نفعان خوزستاني و چهارمحال و بختياري گه با کمبود آب روبرو می شوند و از ذی نفعان اصلی کارون هستند مشخص نیست . تكليف پيش روي آب شور دریا در مصب کارون به علت انتقال آب در كارون چيست؟ تكليف پايين آمدن کیفیت آب شرب 5 میلیون از مردم خوزستان به علت کاهش آورد رودخانه های خوزستان به علت انتقال آب چيست؟ ايا قرار است مردم مخزن سد بهشت آباد نیز مانند مردم بيرگان بخاطر سد كوهرنگ سه آواره شوند؟

ه ) ابهام در صحت آمار و داده های طرح ها

متاسفانه نحوه محاسبات اسناد بالادستی وزارت نیرو در خصوص نحوه تخصیص آب، تعیین آب قابل برنامه ریزی حوضه های آبریز و... باعث شده است که تمامی دستگاه های تصمیم گیر دچار سر در گمی شوند به عنوان نمونه در تخصيص شوراي عالي اب سهم اصفهان از بهشت آباد 152 ميليون است، اما در تخصيص جديد 250 ميليون قيد شده است.

و ) تصميم گيری بر مبنای اطلاعات ناكافی

به عنوان نمونه در پروژه بهشت آباد موارد ذیل را می توان برشمرد:

1- ريسك زيست محيطي مسير انتقال آب مشخص نيست چه در مسير لوله چه در مسير تونل

2- معيارهاي انتخابي براي ملاحضات زيست محيطي معطوف به مباحث كم اهميت تر مثل ‍c02 ، الودگي صوتي ، پساب و... بوده و در رابطه با ريسك زيست محيطي تونل گزارشي دقيقي به سازمان محيط زيست ارايه نشده در رابطه با اثر تونل بر چشمه ها و ... بررسي هاي كم رنگي شده است

3- گزارش مطالعات زمين شناسي مورد تاييد سازمان محيط زيست ارايه نشده

4- موضوع بيلان آب در ابخوان ها در مسير حفر تونل در گزارش هيدرولو‍ژي نيامده

5- گزارش لرزه خيزي منطقه و مسير بر مبناي داده هاي قديمي بوده است

6- عدم وجود شاخص براي ارزش گذاري در انتخاب گزينه هاي مختلف انتقال مثلا دليل ارجحيت تونل بر لوله چيست؟

7- اغلب چشمه هاي مسير براي مصارف شرب هستند مطالعات اين بخش و اثر اين تونل بر اين چشمه ها مشخص نيست؟

8- منابع و مصارف حوزه مبدا و مقصد روشن و شفاف نيست ، نحوه محاسبه نيازهاي مختلف شرب كشاورزي ، صنعت و گردشگري در حوضه مقصد مشخص نيست . سازمان محيط زيست در گزارش رسمي خود رقم اعلام شده وزارت نيرو را دلبخواهي توصيف كرده

9- نيازهاي مختلف استان خوزستان و چهارمحال بختياري در افق 1425 مشخص نيست

10- در گزارش هاي وزارت نيرو گزارش تغيير اقليم منظور نشده

11- منابع آب موجود در حوضه و مقادير آب انتقالي از سرشاخه ها مشخص نيست در مكاتبات وزارت نيرو به كرات مي گويند انتقاتل اب از حوضه پر آب كارون مبناي اين پر آبي چيست ؟ چند تا طرح ديگر قرار است بر سر شاخه ها اجرا شود اينها همه ابهامات در سيماي كلي پروژه بهشت آباد است

12- حق آبه محيط زيستي در محدوده بالادست از سرشاخه هاي كارون تا انتها مشخص نيست ، معيار تعيين حق آبه و روش هاي تعيين حق آبه به استناد گزارش هاي سازمان محيط زيست هنوز مشخص نشده

13- اثرات تجميعي پروژه هاي انتقال آب بر خوزستان ديده نشده است

14- بررسي دقيق انتقال آب بر كشاورزي ، ابزي پروري و ... خوزستان نيامده

15- گزارشي در رابطه با اثر انتقال اب بر كيفيت آب كارون در گزارش بهشت آباد نيست

16- گارشي در رابطه با تاثير سد بر منابع آب زير زميني پايين دست سد بهشت آباد نيست

17- عدم ارايه مطالعات يك پارچه سد و تونل

ز ) تنظيم دلايل توجيهی بر مبنای ملاحظات قومی و منطقه ای

مطالعات طرح های وزارت نیرو عموما در راستای سیاست های منطقه ای است به گونه ایی که مثلا در مطالعات طرح های انتقال اب در سرشاخه های کارون اصلا وضعيت محيط زيستي، كشاورزي ، صنعتي و ... خوزستان ديده نشده است.

لذا خواهشمند است با توجه به موارد پیش گفته در کنار پروژه های بهشت آباد و گلاب لیست پروژه های پیوست به منظور انجام تحقیق و تفحص به همراه دیگر مستندات حضورتان تقدیم می شود.

جلیل مختار نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی