سلامت نیوز:«جوانی جمعیت» و «حمایت از خانواده» 2طرح مهمی است که از ابتدای شکل‌گیری دولت سیزدهم، بر آن تأکید می‌شود؛ طرح‌هایی که تا‌کنون موافقان و مخالفان زیادی داشته و هنوز هم مورد بحث است. با نگاهی به لایحه بودجه 1401که به‌تازگی توسط دولت به مجلس رسیده است، می‌توان دورنمایی از برنامه‌های سال آینده برای اجرای این دو طرح را نظاره کرد؛ لایحه‌ای که در آن تنها ردیف بودجه اختصاصی برای جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در بند 17این لایحه و تحت عنوان «رفاه و سلامت» به چشم می‌خورد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،لایحه دولت، 11 هزار میلیارد تومان بودجه برای طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت درنظر گرفته است. با تصویب این لایحه توسط مجلس، قرار است این بودجه بین نهادها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط با ستاد ملی جمعیت تقسیم شود. با این حال در لایحه بودجه 1401تنها ردیف اختصاصی اجرای این دو طرح وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
مبلغ ۲هزار و ۳۵۹میلیارد و ۴۷۴میلیون و ۳۰۰هزار تومان، مبلغ این ردیف بودجه اختصاصی است که حدودا یک‌ششم بودجه کل این طرح را دربر می‌گیرد. افزایش ظرفیت فلورشیپ‌های درمان ناباروری در دانشگاه‌ها، حمایت از طرح‌های پژوهشی در راستای افزایش جمعیت، راه‌اندازی مراکز تخصصی ناباروری در دانشگاه‌ها، پوشش بیمه‌ای مادران باردار و شیرده که از بیمه محروم هستند، افزایش ترویج باروری در مراکز و خانه‌های بهداشت و... ماموریت‌هایی است که در ستاد ملی جمعیت بر عهده وزارت بهداشت گذاشته شده است. ردیف بودجه اختصاصی این وزارتخانه برای طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده صرف این ماموریت‌ها خواهد شد.
ستاد ملی جمعیت در انتظار تصویب بودجه
ستاد ملی جمعیت، با حضور نهادها و اداره‌ها و سازمان‌های مختلف و مرتبط با خانواده و جمعیت تشکیل شده است. رئیس‌جمهور در رأس این ستاد به‌عنوان رئیس ستاد ملی جمعیت حضور دارد. وزرای کشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، علوم، تحقیقات و فناوری، ورزش و جوانان، راه و شهرسازی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اطلاعات، امور اقتصادی و دارایی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و ارتباطات و فناوری اطلاعات، رؤسای سازمان‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، برنامه و بودجه کشور، تبلیغات اسلامی، پزشکی‌قانونی کشور، معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری یا دستگاه مرتبط، مدیر حوزه‌های علمیه، دادستان کل کشور، رئیس شورای فرهنگی- اجتماعی زنان و خانواده شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، 2نماینده مجلس شورای اسلامی به‌عنوان ناظر، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و رئیس سازمان بسیج مستضعفین دیگر اعضای این ستاد هستند.
هر یک از این نهادها و سازمان‌ها برای مسئولیت‌های نظارتی و اجرایی خود در این ستاد نیاز به تخصیص بودجه دارند و این یعنی حدود 10هزار میلیارد بودجه باقیمانده طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده باید در بین این نهادها تقسیم شود. بعد از تصویب لایحه بودجه توسط مجلس، دولت درباره توزیع و تخصیص این بودجه بین سازمان‌ها و نهادهای مربوط تصمیم می‌گیرد. درواقع 3ماه بعد از ابلاغ این قانون، تصمیمات باید به تصویب ستاد ملی جمعیت هم برسد.
حاشیه‌های بودجه‌ای جمعیت
سیاست‌های افزایش جمعیت برنامه‌های راهبردی‌ای برای وزارت آموزش و پرورش در نظر دارد که 183میلیارد و 600میلیون تومان بودجه برای اجرای «برنامه هدایت، راهبری و توانمندسازی خانواده‌ها و کودکان، نظارت بر مهدهای کودک، مراکز پیش‌دبستانی و مراکز آموزشی نگهداری کودکان و اجرای سیاست‌های قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» درنظر گرفته شده است. همچنین طبق این لایحه نهاد ریاست‌جمهوری 38میلیارد و 500میلیون تومان برای اجرای این طرح دریافت می‌کند.
«برنامه حمایت از تسهیلات رفاهی، ازدواج، اسکان، فرزندآوری، یارانه تامین خوابگاه توسط بخش غیردولتی، وام تحصیلی برای دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی در کلیه دوره‌ها و مقاطع (صندوق رفاه دانشجویان)» برنامه حمایتی دیگری است که برای افزایش جمعیت طرح‌ریزی شده است. در بودجه 1401مبلغ ۹۷۵ میلیارد و ۷۸۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان نیز برای این طرح درنظر گرفته شده است.
کیفیت را فدای کمیت نکنیم
«در کنار افزایش کمیت، باید به فکر افزایش کیفیت زندگی هم باشیم.» این نکته‌ای است که شهلا کاظمی‌پور، کارشناس جمعیت‌شناسی در شروع صحبت‌هایش درباره طرح افزایش جمعیت به آن اشاره می‌کند؛ عدم‌تناسب رشد کمی جمعیت و کیفی زندگی درنظر این کارشناس می‌تواند مانع بزرگی برای اجرای طرح‌های جوانی جمعیت و افزایش جمعیت باشد. کاظمی می‌گوید: «آنچه برنامه‌ریزان برای طرح جوانی جمعیت باید به‌خاطر داشته باشند این است که کیفیت زندگی را فدای کمیت نکنیم.
به زبان ساده‌تر، خانواده‌هایی که در محرومیت به‌سرمی‌برند و فرصت استفاده از بسیاری امکانات را ندارند باید مورد توجه قرار بگیرند.»وی قبل از برنامه‌ریزی برای آینده، تامین نیازهای امروز و برطرف کردن کاستی‌های موجود را ضروری می‌داند و می‌گوید: «هنوز طرح جوانی و افزایش جمعیت اجرا نشده، ولی ما کودک کار داریم. ما باید برای جمعیت موجود تمام زیرساخت‌ها و نیازهای اولیه و اساسی را تامین کنیم و بعد به فکر گسترش جمعیت باشیم؛ در غیراین صورت در مدیریت این منابع و زیرساخت‌ها دچار مشکلات جدی خواهیم شد.»
برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دولت برای تامین آتیه جمعیت از مهم‌ترین راهکارهایی است که به‌گفته کاظمی‌پور باید به آن توجه شود. این استادیار جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران می‌گوید: «اگر قصد افزایش جمعیت را داریم و برای آن تبلیغ می‌کنیم، باید از الان برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت را انجام دهیم. بچه‌هایی که امسال به دنیا می‌آیند تا 5سال دیگر نیاز به امکانات آموزشی، مدرسه و... دارند.
آیا برای جمعیتی که قرار است به‌زودی به ما اضافه شود چنین ظرفیتی وجود دارد؟ 10سال دیگر این جمعیت چه نیازهایی خواهد داشت و ما باید از الان برای تامین این نیازها چه کنیم؟ برای 20سالگی و سال‌های بعد این جمعیت چه برنامه و زیرساختی داریم؟ تامین نشدن این زیرساخت‌ها و نداشتن دید بلندمدت برای افزایش جمعیت می‌تواند کیفیت زندگی امروز و فردا را به خطر بیندازد.»
او درباره اولویت امروز جمعیتی کشور می‌گوید: «درحالی‌که صحبت از افزایش جمعیت است، باید یادآوری کنم که ما هم‌اکنون در کشور درگیر این مشکل هستیم که جمعیت موجود را حفظ کنیم؛ یعنی جلوی کاهش ناباروری را بگیریم تا هر سال تعداد موالید کمتری نسبت به سال گذشته نداشته باشیم.»وی اجرای طرح‌هایی نظیر جوانی جمعیت، افزایش جمعیت و حمایت از خانواده را نیازمند توجه به کیفیت زندگی می‌داند و می‌گوید: «اگر افزایش کیفیت زندگی در کل کشور احساس شود، شاید بتوان گفت این طرح‌ها به نتیجه می‌رسند و موفقیت‌آمیز خواهند بود.»
