ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده و گزارش های منتشر شده، شروع مرمت گنبد رک برج قابوس صورت پذیرفت.
عبدالمجید نورتقانی (مدیر پایگاه میراث جهانی برج قابوس) با اشاره به آنکه طرح مرمت گنبد رک تصویب و پروژه مرمت آن آغاز شده، گفت: در حال حاضر پروژه مرمت در یک دهم گنبد رک و یکی از ترک های آن انجام خواهد گرفت و بودجه ای 500 میلیون تومانی برای آن در نظر گرفته شده که از منبع اوراق تامین می شود. مشاور تعیین و مدیر کل استان نیز پیگیر دریافت بودجه کافی است.
او پیرامون شروع مرمت گنبد رک برج قابوس ادامه داد: اکنون درحال مرمت آجرهای یکی از ترک های گنبد رک هستیم و تا زمانی که مرمت ها تمام شود داربست ها باقی خواهد ماند. با توجه به آنکه بارندگی نداشتیم، شرایط رطوبت برج قابوس تحت کنترل است.
نورتقانی پیرامون شروع مرمت گنبد رک برج قابوس گفت: در حال حاضر با بودجه تامین شده آجرهای لازم تولید خواهد شد و بخشی از گنبد باز خواهد شد که بررسی های دقیق تر روی آن انجام شود تا بتوانیم با بودجه ای که بعدها می آید مرمت را بطور کامل انجام دهیم. درحال حاضر از مرحله آزمایشی خارج شده ایم و مرمت را به صورت عملی در پیش گرفته ایم. سعی ما برآن است که با دقت و بررسی و مطالعات دقیق پیش رویم. نباید فراموش کرد که درحال حاضر مطالعات ما در خصوص آجرهای سطح گنبد بوده و نمی دانیم زیر آن چه خبر است. باید آجرها را باز کنیم و بعد می توانیم درخصوص آنچه باید اعمال کنیم صحبت کنیم.
مدیر پایگاه میراث جهانی برج قابوس در پاسخ به این سئوال که با توجه به تجربیاتی که طی چند وقت اخیر درخصوص مرمت گنبد آثار میراث جهانی بخصوص در میدان نقش جهان داشتیم، بیم آن می رود که همان تجربیات ناموفق درخصوص مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله و گنبد مسجد امام نیز تکرار شود، گفت: تمام نگرانی ما آن است که بتوانیم مکانیزمی داشته باشیم که کمترین خطا را داشته باشد از این رو درصدد تهیه طرح جامع مرمت هستیم.
کاری که انجام می دهیم آن است که هر اقدامی که انجام می دهیم، پایش می کنیم که ببینیم آن اقدام انجام شده آیا آثار مخربی بر بنا دارد یا خیر. آنچه دانشگاه شهید بهشتی به ما ارائه داده غیر قابل انعطاف نیست و اینگونه نیست که حتما باید طبق آن الگو پیش برویم؛ بلکه بعد از هر اقدام بررسی های لازم درخصوص تاثیرات آن بر بنا را می سنجیم بعد کار را ادامه می دهیم، چرا که هر آجر پلاک به پلاک ثبت شده و قرار است برای هر آجر بنابر ویژگی های آن تصمیم گیری کنیم. اگر بودجه کامل دست ما باشد می توانیم این کار را طی یک سال یا یک سال و نیم انجام دهیم.
او از درخواست 4 میلیارد و نیم بودجه برای مرمت گنبد رک خبر داد و گفت: با توجه به آنکه مطالعات ما روی مواد از جمله آجر، ملات و شیوه ساخت، تمام شده؛ اگر بودجه کامل تزریق شود، می توانیم اجرا را پیش ببریم. با توجه به شرایط هر آجر و ویژگی ها و آسیب های آن پیش خواهیم رفت. ممکن است حین مرمت با هر حادثه و مشکلی روبرو شویم.
نورتقانی درخصوص پلن مدیریتی که برای مواجهه با مشکلات پیش بینی نشده حین مرمت گنبد رک گنبد قابوس در نظر گرفته شده، گفت: طرح و اجرا در مرمت با هم پیش می روند به این صورت که طرح کلی تهیه شده و ممکن است حین اجرا با موارد پیش بینی نشده مواجه شویم. ممکن است ریشه آجر شکسته باشد که با توجه به آنکه بقیه آجر سالم است باید مرمت خاص آن مشکل را اجرا کنیم. حتی ممکن است در بخش دیگر با مشکل دیگری برای آجر روبرو شویم که آن هم طرح اجرایی خود را می طلبد.
ممکن است آجرهای مرمت شده در سالهای 47 از بین رفته باشند و نیازمند جایگزین شدن بطور کامل باشند. تمام این موارد حین مرمت مشخص می شود. ما برای هریک از این مشکلات، طرح مرمتی در نظر گرفته ایم که حین اجرا، عملیاتی خواهد شد. ذات مرمت اینگونه است که ممکن است حین مرمت با چالش هایی روبرو شویم که از قبل پیش بینی نشده است.
نورتقانی پیرامون شروع مرمت گنبد رک برج قابوس تصریح کرد: از آنجایی که تمام سطح زیر آجر گنبد رک را باز نکرده ایم از این رو نمی دانیم زیر آن ممکن است چگونه باشد و با چه چالش هایی روبرو شویم. طرح مرمت با توجه به پوسته خارجی تهیه شده و اینکه پشت آن ممکن است چه باشد و با چه چیزی روبرو شویم را نمی دانیم.
او در پاسخ به این سئوال که آیا اینکه نمی دانیم در پس پوسته بیرونی آجرهای گنبد رک با چه چیزی روبرو خواهیم شد نگران کننده خواهد بود، گفت: براساس مشاهدات عینی که از سطح گنبد داریم می گوییم مرمت فلان آجر در اولویت قرار دارد. بعد از باز کردن آن می توانیم به رج های پشتی آجر دست پیدا کنیم و ممکن است با آسیب دیدگی آنها نیز روبرو شویم. از این جهت، این پروژه معمولی نیست. هر بخش را با هدایت شورای تخصصی وزارتخانه میراث و گردشگری پیش خواهیم برد تا مشکلاتی که در مرمت اخیر چند گنبد تاریخی شاهد بودیم، اتفاق نیفتد.
مکانیزم این پروژه تعریف شده و نمی توانیم بگوییم نگرانی داریم. نوع آسیب ها شناسایی شد. برخی از آجرها به جهت فرسایش، نوع آجر و حتی نوع مرمتی که بوده شکسته اند. حتی برخی بطور کامل از بین رفته اند که باید بطور کامل جایگزین شوند. برخی از آجرها شل شده اند. ما نمی دانیم که آیا ریشه آجر از بین رفته یا شل شدگی به دلیل ملات است. این نوع آسیب ها تیپ بندی شده و الگوی مرمت مشخصی تعریف شد.
به گفته مدیر پایگاه میراث جهانی برج قابوس براساس پایش های صورت گرفته تاکنون کمتر از 100 آجر شکسته و از بین رفته شناسایی شده است این درحالی است که حدود 5 هزار آجر در سطح قرار دارد. 500 آجر ریشه دار تولید خواهیم کرد تا در سالهای آینده نیز استفاده شود. ضمن آنکه تمام 100 آجر شکسته به یکباره باز نخواهند شد بلکه کم کم باز، پایش و مرمت می شوند سپس به سراغ بقیه آجرها خواهیم رفت و کار مرمتی را ادامه می دهیم. مکانیز آنی نخواهیم داشت. بیشترین آسیب ها را در ترک های جبهه غربی و جنوب غربی، ترک 4 و 5 شاهد هستیم.
او در پاسخ به این سئوال که آیا بعد از اتمام کار مرمت گنبد رک دیگر شاهد رویش درختچه ها نخواهیم بود، گفت: اگر بتوانیم کار مرمت را براساس همان جزییاتی که دانشگاه شهید بهشتی ارائه داده، پیش ببریم، امیدواریم که جلوی رویش ها گرفته شود. نباید فراموش کرد که سطح روی گنبد رک حدود 500 متر مربع است و ممکن است یک دانه گیاه از طریق فضله پرندگان دوباره به گنبد آورده شود. به صفر رساندن رویش گیاهان در گنبد رک به شدت کار سختی است. اما میتوان آن را کنترل کرد و به حداقل رساند.
نورتقانی درخصوص استفاده از مواد نانو برای زدودن رویش گیاهان در برج قابوس نیز گفت: شورای راهبردی و شورای تخصصی اجازه استفاده از مواد نانو را ندادند، چرا که باید از موادی استفاده کنیم که قابلیت بازگشت داشته باشد.
او با اشاره به آنکه اکنون در اواخر سال مالی قرار دارند، گفت: در سال گذشته تمام بودجه درخواستی اختصاص نیافت و تنها بخشی از این مبلغ اختصاص یافت. بودجه دریافتی بخشی برای مطالعات و مرمت بود که در قالب بودجه ملی تعلق گرفت و بودجه ساماندهی محوطه نیز از بودجه استانی تامین شد.
