بینایی سنجی یکی دیگر از شاخه‌های علم پزشکی است که بسیاری از مردم آن را با رشته چشم پزشکی یکسان می‌دانند.در این مطلب قصد داریم به معرفی این شاخه از علم پزشکی بپردازیم و با شرح وظایف بینایی سنج آشنا شویم.اگر هنوز فرق بین رشته بینایی سنجی و چشم پزشکی را نمی‌دانید با ما در ادامه مطلب همراه باشید.
رشته بینایی سنجی چیست؟
یکی از اصلی‌ترین شاخه‌های علم بینایی،بینایی سنجی است.این رشته در زمینه‌های مختلفی مربوط به بینایی به بیماران خدمات می‌رساند.این خدمات شامل تهیه و تجویز وسائل کمک بینایی جهت کم بینایان، ساخت و ارائه عینک طبی مطابق شماره چشم، تشخیص دقیق عیوب انکساری چشم (ضعیفی چشم)،درمان تنبلی چشم کودکان ،تجویز لنزهای طبی و غیر طبی استاندارد،بررسی انحرافات چشمی است.
تاریخچه ی رشته ی اپتومتری در جهان و ایران
به طور کلی نمی‌توانیم تاریخ دقیقی برای تولد رشته اپتومتری(optometry) یا همان بینایی سنجی تعیین کنیم اما به گفته بسیاری از شواهد تاریخی علم بینایی سنجی به چند هزار سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. در آن زمان از عدسی‌ها بیشتر برای تزئینات استفاده می‌شد.بسیاری معتقد هستند ساخت اولین عینک نخستین بار در چین شکل گرفته است اما این اطلاعات چندان دقیق نیست.آنچه مسلم است این است که قدمت عینک و دانش بینایی سنجی حداقل به بیش از هفتصد سال پیش بازمی‌گردد.با این وجود رشته بینایی سنجی در اوایل قرن ۲۱ به عنوان یک رشته تحصیلی مورد پذیرش قرار گرفت و از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علم بینایی استفاده شد.
بینایی سنجی (اپتومتریست) کیست؟
اپتومتریست یا بینایی سنج دکتر چشم پزشکی است که در مقطع دکترای بینایی سنجی تخصص خود را دریافت کرده است.همانطور که پیش‌تر ذکر شد، پزشک بینایی سنج به تشخیص شماره چشم و بیماری‌ها و مشکلات مربوط به چشم می‌پردازد.در بسیاری از موارد دکتر بینایی سنجی می‌تواند در درمان جزئی برخی از بیمارهای چشم مانند درمان تنبلی چشم کودکان نقش ویژه‌ای ایفا کند.
تفاوت بینایی سنجی و چشم پزشکی چیست؟
بینایی سنج و چشم پزشک هر دو توانایی تشخیص بیمارهای مربوط به چشم و بینایی را دارند.آزمایشات مربوط به چشم توسط هر دو پزشک قابل بررسی است اما فقط چشم پزشک می‌تواند جراحی مربوط به چشم را انجام دهد.بینایی سنج می‌تواند در فرایند قبل و بعد از عمل بیمار را همراهی و راهنمایی کند.
روحیات و شرایط لازم انتخاب رشته ی بینایی سنجی
رشته بینایی سنجی برخلاف بسیاری از رشته‌های پزشکی از استرس شغلی کمتری برخودار است چرا که در این رشته پزشکی خبری از خون و جراحی نیست و مریض اورژانسی مراجعه کمتری دارد.اگر روحیه حساسی در مواجهه با رشته‌های پزشکی دارید،رشته بینایی سنجی بسیار مناسب شماست.از طرفی رشته بینایی سنجی از فشردگی کاری کمتری برخودار است و دارای شیفت‌های سبک‌تری می‌باشد.
رتبه ی لازم برای قبولی در رشته ی بینایی سنجی
رشته بینایی سنجی در بسیاری از دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود.برای قبولی در دانشگاه‌های معتبر و دولتی رتبه مورد نظر در کنکور تجربی بین 1000تا 3000 است که این رتبه در مناطق مختلف دچار تغییر می‌شود.
ظرفیت پذیرش رشته ی بینایی سنجی
ظرفیت پذیرش دانشجویان در رشته بینایی سنجی بسیار محدود است.به گفته هیات علمی بینایی سنجی ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته بینایی سنجی تنها 100 نفر است که تمام این 100 نفر باید در سلامت کامل جسمی باشند در غیر این صورت امکان پذیرش در این رشته را نخواهند داشت.
معرفی دروس رشته ی بینایی سنجی در مطقع کارشناسی
معرفی دروس پایه
دروس پایه و اصلی رشته بینایی سنجی شامل:
- فیزیک نور
- بیوشیمی
- تشریح عمومی و اعصاب
- آمار حیاتی
- اورژانسهای چشمی
- میکروب شناسی
- علائم چشم در بعضی از بیماریهای داخلی
- فیزیولوژی اعصاب
- فیزیولوژی چشم
- شیمی عمومی
- فیزیولوژی عمومی
- روانشناسی عمومی و رشد
- کمکهای اولیه
- آسیب شناسی عمومی
- داروشناسی
- ژنتیک و چشم
- تشریح و بافت شناسی چشم
معرفی دروس عمومی
دروس عمومی که دانشجویان رشته بینایی سنجی باید مانند سایر دانشجویان مطالعه کنند،دروس زیر است:
- معارف اسلامی ۱
- اخلاق و تربیت اسلامی ۱و۲
- فارسی ۲
- معارف اسلامی ۲
- تاریخ اسلام
- تاریخ اسلام
- زیست شناسی
- ادبیات فارسی ۱
- زبان خارجی
- تربیت بدنی ۱
- زبان خارجی ۲
- تربیت بدنی ۲
- متون اسلامی
معرفی دروس اختصاصی
و اما دروس تخصصی رشته بینایی سنجی عبارتند از:
- اپتیک هندسی و فیزیکی ۱و۲
- لابراتوار اپتیک ۱و۲
- فیزیولوژی اپتیک ۱و۲
- مقدمات اپتومتری
- ابزرواسیون
- تاریخچه اپتومتری و علوم بینایی
- زبان تخصصی
- اپتومتری ۱و۲و۳
- بینایی محیطی
- عدسی‌های تماسی۱و۲
- آسیب شناسی چشم ۱و۲
- اپتومتری کودکان ۱و۲
- اپتومتری افراد مسن و نیمه بینایان
- اپتومتری مشاغل و بهداشت چشم
- اپتومتری پیشرفته
- آنالیز مشاهدات کلینیکی
- مکانیسم دید دو چشمی
- درمان آنومالیهای دو چشمی ۱و۲
معرفی گرایش های رشته ی بینایی سنجی در مقطع کارشناسی
تمام رشته‌های پزشکی دارای گرایشات زیادی هستند که رشته بینایی سنجی نیز یکی از آن‌هاست.گرایشات زیادی در رشته بینایی سنجی شامل دانشجویان می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از
- رشته بینایی سنجی
- رشته مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
- رشته مهندسی پزشکی (زیست مواد)
- رشته اپیدمیولوژی
- رشته ارزیابی فناوری سلامت
- رشته اقتصاد بهداشت
- رشته انفورماتیک پزشکی
- رشته آمار زیستی
- رشته سلامت سالمندی
- رشته علوم تشریحی
- رشته فناوری اطلاعات سلامت
- رشته فیزیولوژی
- رشته فیزیک پزشکی
- رشته مدیریت توانبخشی
- رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
- رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
- رشته نانوتکنولوژی پزشکی
- رشته زیست فناوری پزشکی
- رشته رفاه اجتماعی
- تاریخ علوم پزشکی
- آموزش پزشکی
- ژورنالیسم پزشکی
- تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی
- برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی
معرفی گرایش های رشته ی بینایی سنجی در مقطع دکتری
بینایی سنجی مرتبط با پیری، بینایی سنجی رفتاری، نورو-اپتومتری، بینایی‌سنجی و درمان دید کم و بینایی‌سنجی کودکان از دیگر گرایشاتی است که دانشجویان رشته بینایی سنجی می‌توانند در مقطع دکتری در آن به ادامه تحصیل بپردازند.
دانشگاه های برتر رشته ی بینایی سنجی
برترین دانشگاه‌های روزانه برای تحصیل در رشته بینایی سنجی شامل:دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی،دانشگاه علوم پزشکی ایران،دانشگاه علوم پزشکی زاهدان،دانشگاه علوم پزشکی مشهد هستند.
وظایف فارغ التحصیلان رشته ی بینایی سنجی
دانشجویان رشته بینایی سنجی،بعد از اتمام تحصیل در این رشته و ورود به بازار کار وظایفی در حوزه پزشکی دارند.این وظایف که پیش‌تر نیز به آن‌ها اشاره کردیم،در باب تست‌های بینایی سنجی و تشخیص سطح بیماری افراد مختلف مثل کودکان،افراد مسن و کم بینا است.سنجش حدت بینایی و تجویز عینک و لنزهای طبی یکی دیگر از وظایفی است که یکاپتومتریست باید به آن بپردازد.در صورت انجام عمل در ناحیه چشم،بینایی سنج وظیفه دارد مراقبت‌های قبل و بعد از عمل را به بیمار ارائه دهد.
شرایط ادامه ی تحصیل رشته ی بینایی سنجی در ایران
یک دانشجوی رشته بینایی سنجی برای وارد شدن به بازار کار باید مدرک دکتری خود را در حوزه بینایی سنجی اخذ نماید.برای دریافت این مدرک باید گرایشات رشته بینایی سنجی را به درستی انتخاب کرده و در دانشگاه‌های معتبر به تحصیل بپردازد تا بتواند مدرک دکتری خود را در گرایش مورد نظر با نمرات مورد قبول دریافت نماید.
بازارکار و آینده ی شغلی رشته ی بینایی سنجی در ایران
به دلیل پذیرش محدود دانشگاه‌های کشور در رشته بینایی سنجی،سالانه تعداد کمی از دانشجویان در این رشته فارغ التحصیل می‌شوند.اما از آنجایی که این رشته از بازار کار خوبی برخودار است اکثر دانشجویان می‌توانند بعد از اتمام تحصیل سریعا وارد بازار کار شوند.افرادی که قصد بازگشایی مطب دارند علاوه بر داشتن تخصص و مدرک دکتری و همچنین سرمایه کافی،باید گواهی پایان طرح بینایی سنجی خود را نیز کسب کنند تا بتوانند مطب خود را بازگشایی کنند.
میزان درآمد بینایی سنج ها در ایران
میزان درآمد رشته بینایی سنجی در حوزه‌های دولتی و خصوصی متفاوت است.پزشکان بینایی سنج در مراکز دولتی بر اساس قانون کشوری ماهانه 3 تا 6 میلیون تومان دریافتی دارند. اما پزشکان مشغول در مراکز خصوصی درآمد توافقی با کارفرمای خود را دریافت می‌کنند.
شرایط ادامه ی تحصیل رشته ی بینایی سنجی در خارج از کشور
دانش آموزان رشته تجربی بعد از دریافت مدرک دیپلم می‌توانند با آزمون‌های دانشگاه‌های خارج از کشور به این دانشگاه‌ها ورود پیدا کنند.اگر قصد ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و یا دکتری در خارج از کشور داشته باشند علاوه بر آزمون باید در مصاحبه‌های مختلف هر دانشگاه نیز شرکت کنند و در صورت قبولی در آزمون و مصاحبه‌ها به دانشگاه بروند.
هزینه های تحصیل در رشته ی بینایی سنجی در خارج از کشور
همه ما از هزینه‌های بالای تحصیل در خارجاز کشور اطلاع داریم.این هزینه در مقاطع مختلف تحصیلی متفاوت است.هزیته تحصیل در رشته بینایی سنجی در خارج از کشور به شرح زیر می‌باشد:
- سال اول
شهریه و هزینه ۳۱,۰۲۴ دلار ۴۳,۵۶۰ دلار
کتاب و تجهیزات کلینیک ۵.۹۳۲ دلار ۵.۹۳۲ دلار
کمک‌هزینه زندگی ۲۰,۹۴۲ دلار
در کل ۵۷,۸۹۸ دلار ۷۰,۴۳۴ دلار
- تابستان پس از سال اول
هزینه اجباری / هزینه آزمایشگاه ۸۰۴ دلار آمریکا
کمک‌هزینه زندگی ۷,۶۷۵ دلار
کل ۸,۴۷۹ دلار
- سال دوم
شهریه و هزینه‌ها ۳۰۱۶۴ دلار ۴۲۷۰۰ دلار
کتاب و تجهیزات کلینیک ۳,۵۱۶ دلار
کمک‌هزینه زندگی ۲۰,۹۴۲ دلار
در کل ۵۴,۶۲۲ دلار ۶۷,۱۵۸ دلار
- تابستان
هزینه اجباری / هزینه آزمایشگاه ۴۴۵ دلار
کمک‌هزینه زندگی ۷,۶۷۵ دلار
در کل ۸,۱۲۰ دلار
- سال سوم
شهریه و هزینه‌ها ۳۰,۰۴۴ دلار ۴۲,۵۸۰ دلار
کتاب و تجهیزات کلینیک ۱۷۸۰ دلار
کمک‌هزینه زندگی ۲۰,۹۴۲ دلار
در کل ۵۲,۷۶۶ دلار ۶۵,۳۰۲ دلار
- سال چهارم (تابستان)
شهریه و هزینه‌ها ۷,۵۴۹ دلار ۱۰,۶۸۳ دلار
کمک‌هزینه زندگی ۷,۶۷۵ دلار
در کل ۱۵,۲۲۴ دلار ۱۸,۳۸۵ دلار
- سال چهارم (پاییز / بهار)
شهریه و هزینه‌ها ۲۱,۲۰۸ دلار ۳۰,۶۱۰ دلار
کتاب و تجهیزات کلینیک ۳,۲۶۰ دلار
کمک‌هزینه زندگی ۲۰,۹۴۲ دلار
در کل ۴۵,۴۱۰ دلار ۵۴,۸۱۲ دلار
آینده ی شغلی رشته ی بینایی سنجی در خارج از کشور
بازار کاری در رشته بینایی سنجی در خارج از کشور مانند داخل ایران از شرایط مطلوبی برخوردار است و دانشجویان می‌توانند بعد از تکمیل تحصیلات خود در مراکز دولتی و خصوصی مشغول کار شوند.
میزان درآمد بینایی سنج ها در خارج از کشور
میزان درآمد رشته بینایی سنجی در کشورهای مختلف متفاوت است بنابراین نمی‌توانیم مبلغ دقیقی برای آن در نظر بگیریم.برای مشخص کردن مبلغ دقیق درآمد این رشته در خارج از کشور باید ابتدا کشور مورد نظر خود را مشخص کنید.
