مدارس از بدو ورود اسلام وارد معماری بناهای ایرانی شدند و رنگ و بویی تازه گرفتند، چرا که مدرسه بدلیل بالا بردن سطح فرهنگ و توسعه دانش، در بین توده های مردم کاملا مورد توجه قرار گرفته بود. بطوریکه در اندک زمانی این مراکز به شکل یک تشکیلات دولتی درآمدند و محل تعلیم و پرورش ماموران دولتی شدند. ایجاد مدارس برای تدریس طلاب و تبلیغ دین اسلام از اوایل اسلام مورد توجه بود، اما در زمان سلجوقیان پیشرفت بسیاری داشت. احداث مدارس مذهبی بطور محسوسی توسعه یافته و در آنها اصول مذهب اهل سنت بویژه شافعی تدریس میشد. یکی از این دست بناها در ایران، مدرسه و مسجد حیدریه هست. با ما در این مقاله خواندنی همراه شوید تا بدانید مدرسه و مسجد حیدریه قزوین کجاست و از معماری مدرسه و مسجد حیدریه قزوین آگاهی یابید.
پلان بنا
از تاریخ بنیاد مسجد و مدرسه حیدریه اطلاع دقیقی در دست نیست اما منسوب به قرن ششم هجری هست. بنای آجری چهارضلعی این مدرسه معاصر و دارای گچبری هایی زیباست. از بنای اصلی اکنون فقط یک شبستان آجری باقی مانده که به علت فروریختن گنبد و قسمت های بالای دیوار، بصورت ویرانه درآمده بود که با تعمیرات انجام شده در دوره پهلوی، از طرف اداره کل باستان شناسی مانع از بین رفتن بنا شده اند. داخل شبستان مزین به نقوش، خطوط، اشکال هندسی و هنر تزیینی است. محراب مدرسه شاهکاری از گچبری و نقاشی رنگین بوده که از نظر طرح و نوع کار بهترین نمونه بشمار می رود. در داخل محراب نیز آیه هایی از قرآن کریم با گچ در زمینه آبی تکرار شده اند.
در اطراف محراب و در داخل حاشیه ها هم کتیبه هایی به خط نسخ و کوفی نوشته شده اند. کتیبه های کوفی به اشکال کوفی گلدار، کوفی گل و برگ دار و کوفی پیچیده از نظر فرم و حالت جلوه گر یک دنیا زیبایی هستند. پرفسور پوپ می گوید: شاید زیباترین خط کوفی تمام ایران را در کتیبه آرایشی اینجا میتوان دید. گوشواره های گرد محراب که از قوس های بلند نوک تیز تشکیل شده، در قاب های زینتی هلالی بالای دیوارها بازتاب یافته اند. ردیف های آجرچینی تودرتو هم همراه با کتیبه ها، مقرنس کاری ها و گچبری های این مدرسه هماهنگی خاصی را در ایجاد هنرهای تزیینی فراهم آورده اند.
گچبری های این بنای تاریخی می توانند نشانگر تاریخ بنیاد این مدرسه باشند، زیرا گچبری های زیبای این بنا مانند مسجد جامع کبیر بوده و بعید نیست که گچبری های هر دو بنا از پنجه هنرمند یک استاد بوجود آمده باشند.
