اسپاسم مثانه زمانی اتفاق می‌افتد که مثانه به‌طور غیرارادی منقبض شود. اسپاسم مثانه گاهی دردناک است و باعث نشت ادرار و افزایش دفعات تخلیه ادرار می‌شود. به منظور آشنایی بیشتر با اسپاسم مثانه، این مقاله از مجله سلامت هومکا به طور کامل به این موضوع اختصاص یافته است.
فهرست مطالب
اسپاسم مثانه چیست؟
زمانی که عضلات مثانه منقبض و سفت می‌شوند اسپاسم مثانه رخ می‌دهد. اگر این انقباضات ادامه پیدا کنند، باعث مشکلات ادراری مثل فوریت ادرار می‌شوند. به همین دلیل، اصطلاح “اسپاسم مثانه” در صورت مزمن بودن به اختلال مثانه بیش فعال (OAB) منجر می‌شود. مثانه بیش فعال که مهمترین عامل فوریت و بی‌اختیاری ادراری و نشت ادرار است اگرچه به اسپاسم مثانه شباهت دارد، اما یکسان نیستند زیرا اسپاسم مثانه یک علامت و هشدار اولیه است اما مثانه بیش فعال اختلال و مشکل بزرگ‌تری محسوب می‌شود. اسپاسم مثانه می‌تواند نشانه عفونت ادراری نیز باشد. عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) عفونت‌هایی هستند که می‌توانند باعث سوزش، فوریت ادرار، اسپاسم و درد شوند. با درمان عفونت، اسپاسم نیز از بین خواهد رفت. برای تشخیص عفونت‌های ادراری می‌توانید از آزمایش عفونت ادراری استفاده نمایید.
اسپاسم مثانه به چه شکل احساس می‌شود؟
شایع‌ترین علامت اسپاسم مثانه نیاز فوری به تخلیه ادرار است. البته اسپاسم ممکن است منجر به نشت یا بی‌اختیاری ادرار نیز شود. اگر اسپاسم مثانه شما ناشی از عفونت باشد، ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:
- احساس سوزش در زمان ادرار
- تخلیه ناقص مثانه
- ادرار کدر، قرمز یا صورتی
- ادرار با بوی تند
- درد لگن
اگر اسپاسم مثانه نتیجه بیش فعالی مثانه باشد، بعضی از علائم زیر را تجربه خواهید کرد:
- نشت و فوریت ادرار
- نیاز به تخلیه ادرار حداقل هشت بار در شبانه‌روز
- شب ادراری
علت اسپاسم مثانه چیست؟
علاوه بر عفونت ادراری و بیش فعالی مثانه، اسپاسم مثانه می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- یبوست
- نوشیدن بیش از حد کافئین
- مصرف برخی داروها مانند بتانکول و فوروزماید
- دیابت
- اختلال در عملکرد کلیه
- سنگ مثانه
- پروستات متورم
- اختلالات عصبی، مانند بیماری پارکینسون، آلزایمر، و ام اس
- تحریک ناشی از کاتتر ادراری
همچنین ممکن است که اسپاسم مثانه از علائم بارداری نیز باشد.
تشخیص اسپاسم مثانه
قبل از تجویز هر آزمایشی، پزشک سابقه درمانی شما را ارزیابی کرده و در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید، از شما سوال می‌کند. سپس معاینه بالینی انجام می‌شود. در ادامه ممکن است آزمایش ادرار به منظور بررسی وجود باکتری، خون و یا پروتئین در ادرار تجویز گردد. برخی از آزمایش‌ها میزان ادرار باقی مانده در مثانه بلافاصله پس از تخلیه ادرار و همچنین فشار مثانه را اندازه می‌کنند. این کار به تشخیص دقیق‌تر مشکل و تعیین راههای بهتر درمانی کمک می‌کند. اگر در آزمایشات تجویز شده مشکل خاصی دیده نشود، ممکن است پزشک یک معاینه عصبی جهت ارزیابی اعصاب حسی و حرکتی را در دستور کار قرار دهد.
درمان اسپاسم مثانه
ورزش و اصلاح سبک زندگی در کاهش اسپاسم مثانه موثر هستند. تجویز دارو نیز از دیگر گزینه‌های درمان اسپاسم مثانه است.
ورزش
تمرینات کف لگن، مانند تمرینات کگل اغلب برای درمان اسپاسم مثانه و بی‌اختیاری ادرار مفید هستند. برای انجام کگل، عضلات کف لگن را به همان گونه‌ای منقبض کنید که می‌خواهید مانع از تخلیه ناخواسته ادرار شوید. در صورت لزوم، پزشک ممکن است شما را متخصص اورولوژی ارجاع دهد تا تکنیک‌های مناسب را یاد بگیرید.
تغییر سبک زندگی
برخی تغییرات در سبک زندگی مانند میزان مصرف مایعات و رژیم غذایی می‌تواند به برطرف شدن مشکلات مثانه کمک کند. برای اینکه بدانید که آیا اسپاسم شما با مصرف غذاهای خاصی مرتبط است، سعی کنید یک دفترچه غذایی برای خود تهیه کرده تا علائم خود را پس از صرف غذا یادداشت کنید. این کار موجب می‌شود تا محرک‌های اسپاسم مثانه ردیابی گردد. غذاها و نوشیدنی‌های تحریک کننده مثانه اغلب شامل موارد زیر است:
- میوه‌های خانواده مرکبات
- آب میوه
- گوجه فرنگی و غذاهای تهیه شده از گوجه فرنگی
- غذاهای تند و ادویه‌دار
- شکر و قندهای مصنوعی
- شکلات
- نوشیدنی‌های گازدار
- چای
همچنین می‌توانید تمرین مثانه را آزمایش کنید. این روش شامل رفتن به توالت در فواصل زمانی معین است. انجام این کار مثانه را عادت می‌دهد تا به میزان بیشتری پر شده و دفعات تخلیه ادرار در طول روز کاهش یابد.
داروهای مفید برای اسپاسم مثانه
یکی از داروهای زیر ممکن است برای کمک به برطرف شدن اسپاسم مثانه تجویز گردد:
- داروهای ضد اسپاسم مانند تولترودین
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند دزیپرامین
پزشکان ممکن است از روش‌های درمانی مکمل نیز بهره ببرند. به عنوان مثال، اگر پس از تخلیه ادرار، همچنان مقدار قابل توجهی ادرار در مثانه باقی مانده باشد، ممکن است به کاتتریزاسیون نیاز شود. برای این کار، یک کاتتر باریک و انعطاف‌پذیر در مجرای ادرار قرار می‌گیرد تا شرایط تخلیه تمام ادرار میسر شود. گزینه دیگر درمانی تزریق بوتولینوم به دیواره مثانه یا روش بوتاکس است. بوتاکس می‌تواند با کاهش فعالیت عضله مثانه، بروز اسپاسم را به حداقل برساند. تحریک الکتریکی عصب مثانه که با کاشت یک محرک تولید کننده پالس‌های الکتریکی انجام می‌شود، یکی دیگر از راههای درمان اسپاسم مثانه است.
پیشگیری از اسپاسم مثانه
اسپاسم مثانه به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما اگر نکات بیان شده را رعایت کنید ممکن است احتمال ابتلا کمتر شود.
- به حجم مصرف مایعات توجه کنید. نوشیدن زیاد مایعات ممکن است باعث تکرر ادرار شود و همچنین نوشیدن خیلی کم مایعات نیز منجر به غلیظ شدن ادرار و متعاقب آن تحریک مثانه می‌شود.
- از نوشیدن مقادیر زیاد کافئین خودداری کنید. این نوشیدنی‌ها نیاز به دفع ادرار را افزایش می‌دهند و منجر به فوریت و تکرر ادرار می‌شوند.
- ورزش منظم را در برنامه روزانه خود قرار دهید. افرادی که در طول روز حدود نیم ساعت ورزش می‌کنند، کنترل بهتری بر مثانه دارند.
- وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید. اضافه وزن باعث تحمیل فشار بر مثانه می‌شود و خطر بی‌اختیاری و اسپاسم را افزایش می‌دهد.
- سیگار را ترک کنید. سرفه‌های ناشی از سیگار باعث تحمیل فشار بر مثانه می‌شود.
آیا فشار مثانه همان اسپاسم است؟
فشار مثانه بیشتر حالت درد مداوم دارد اما اسپاسم مثانه یک نوع انقباض عضلانی است که اغلب به دلیل بیش فعالی مثانه پدید می‌آید. دردی که در فشار مثانه تجربه می‌کنید ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. درد در برخی افراد پیوسته است اما در برخی دیگر حالت متناوب دارد. شاید با بروز علائم فشار مثانه تصور کنید که دچار عفونت مثانه شده‌اید اما فشار مثانه ناشی از عفونت نیست. سایر علائم فشار مثانه به صورت زیر است:
- درد لگن
- ادرار کم و مکرر در طول روز
- نیاز دائمی به تخلیه ادرار
- بروز درد در زمان پر بودن مثانه و تسکین آن هنگام تخلیه
- درد هنگام رابطه جنسی
علائم و نشانه‌های فشار مثانه در افراد متفاوت است. برخی افراد ممکن است تا ۶۰ بار در روز نیاز به تخلیه ادرار داشته باشند.
