نشانه های پریکاردیت حاد، علل بروز و نحوه درمان

پرکاردریت به دو صورت مزمن و حاد شناخته می شود. در پریکاردیت حاد که التهاب پریکاردیوم قلب است، معمولا شرایط حادی بوده که به طور ناگهانی ایجاد شده و ممکن است چند ماه زمان ببرد. در این مطلب قصد داریم به علائم، ویژگی ها، علت و درمان پریکاردیت حاد بپردازیم.

علت و علائم پریکاردیت حاد

پریکاردیت حاد یا شدید به معنی التهاب ناگهانی پریکاردیوم قلب( کیسه دو لایه اطراف قلب) می باشد. در این مطلب به بررسی ویژگی های بالینی این بیماری و تشخیص آن اشاره می شود. همچنین علت بروز آن که می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، نیز بیان می شود. باید بدانید پریکاردیوم کیسه نازک دولایه و پر از مایعی است که سطح خارجی قلب را پوشانده و این غشا سبب حرکت روان قلب هنگام تپیدن می گردد.

همچنین از قلب در مقابل عفونت ها محافظت می کند و آن را در دیواره قفسه سینه نگاه می دارد. ضمنا هنگامی که حجم خون قلب زیاد شود، پریکاردیوم از بزرگ شدن قلب جلوگیری و این کار عملکرد درست و موثر قلب را حفظ می کند.

تفاوت پریکاردیت و پریکاردیت شدید

به طور کلی پریکاردیت در دو نوع پریکاردیت مزمن و پریکاردیت حاد شناخته می شود. در پریکاردیت  حاد، همانطور که اشاره شد التهاب پریکاردیوم روی می دهد. معمولا این شرایط حاد بوده و ناگهانی ایجاد می شود و ممکن است ماه ها طول بکشد. این وضعیت معمولا بعد از سه ماه برطرف می شود ولی این حمله شاید چندین سال به طور مکرر عود نماید.

هنگامی که فرد به پریکاردیت مبتلا می شود، غشای دور قلب شبیه پوست دور بریدگی، قرمز و متورم می گردد ولی پریکاردیت مزمن به حالتی گفته می شود که پریکاردیت  به خاطر التهاب مزمن ایجاد می شود. گاهی ممکن است مایع زیادی در فضای بین لایه های پریکاردیال جمع شده که به این حالت افیوژن پریکاردیال اطلاق می شود.

ممکن است همه دچار پریکاردیت حاد شوند، ولی این بیماری میان مردان ۱۶-۶۵ سال بیشتر رایج می باشد.

علائم پریکاردیت شدید

پریکاردیت همانند یک حمله قلبی می باشد که با درد ناگهانی تیز یا خنجر مانند در قفسه سینه همراه می شود. این درد می تواند وسط سمت چپ قفسه سینه، پشت استخوان سینه ایجاد شود یا به شانه ها، گردن، بازو و فک کشیده شود. علائم ممکن است با توجه به نوع پریکاردیت متفاوت باشد.

هنگامی که درد تیزی در قفسه سینه حس می شود، بهتر است سریعا تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید. تقریبا ۸۵-۹۰ درصد افراد مبتلا به پریکاردیت درد قفسه سینه را تجربه کرده اند. از سایر علائم عبارت است از:

• ضعف و خستگی
• تب
• تنفس سخت به ویژه هنگام شب
• تپش قلب
• سرفه خشک
• تورم پاها و زانوها

در شرایط زیر علائم پریکاردیت شدید ممکن است بدتر شود:

• نفس عمیق
• سرفه کردن
• صاف دراز کشیدن
• بلع غذا

گاهی نشستن و خم شدن به جلو می تواند سبب بهتر شدن حال فرد گردد. اگر دلیل پریکاردیت حاد، باکتریایی باشد، ممکن است تب و لرز و تعداد گلبول های سفید بیشتر از حد طبیعی وجود داشته باشد. در پریکاردیت ویروسی، علائمی شبیه آنفولانزا یا معده درد ایجاد می شود.

عوامل افزایش دهنده احتمال ابتلا به پریکاردیت

پریکاردیت حاد یا شدید رایج ترین ورند پاتولوژیک پریکارد می باشد و دارای ۴ ویژگی تشخیصی اصلی است:

• درد قفسه سینه

درد قفسه سینه معمولا در انواع عفونی پریکاردیت شدید احتمالا با انواع افزایش حساسیت یا خودایمنی حس می شود. ویژگی های درد قفسه سینه در این نوع پریکاردیت به صورت زیر است:

• درد پریکاردیت در این نوع اغلب شدید بوده و در پشت جناغ و ناحیه جلو سینه چپ حس می شود.
• درد به گردن، بازو  یا شـانه چپ منتشر می شود.
• ایـن درد اغلب به علت التهـاب همزمان پلور، ماهیت پلورتیکی داشته(دردی تیـز کـه بـا دم و سرفه شدت می یابد)، ولی گاهی مواقع درد ثابت و فشارنده بوده و به یک یا هر دو بازو منتشر می شود به طوری که  به ایسکمی میوکارد شبیه است؛ از این رو ، اشتباه شـدن با انفارکتوس حاد میوکارد (AMI) رایج می باشد.
• درد پریکاردیت ممکن است با نشستن و خـم شـدن بـه جـلـو کـاهـش یابد و با خوابیدن به پشـت، شدید شـود.

• نوار قلب

نوار قلب در پریکاردیت شدید بدون تجمع مایع فراوان، تغییراتی را به دلیل التهاب بحرانی زیرایی کارد نشان می دهد. این تغییرات شامل ۴ مرحله است که در تصویر زیر می بینید.

• صدای مالشی پری کاردی

صدای مالشی پری کاردی در حدود ۸۵ درصد بیماران مبتلا به پریکاردیت حاد در برخی نواحی قابل شنیدن می باشد و ممکن است در هر سیکل قلب شامل سه جزء باشد.

• صدایی با فرکانس زیاد که به طور خشن و گوش خراش یا مالشی توصیف یم شود.
• صدای مالشی پریکارد همانند صدای راه رفتن روی برگ یا روی برف است.
• این صدا اغلب در پایان بازدم و در حالتی که بیمار نشسته یا به جلو خم شده توصیف می شود.

• افیوژن پریکارد

افیوژن پریکارد معمولا با درد یا تغییر نوار قلب و آلترنانس الکتریکی همراه می باشد. افیوژن پریکارد همچنین از نظر بالینی حائز اهمیت بوده که در مدت تقریبا کوتاهی بروز می یابد زیرا ممکن است منجر به تامپوناد قلبی گردد.

تشخیص پریکاردیت شدید

بیشترین روش تصویربرداری برای تشخیص پریکاردیت شدید، اکوکاردیوگرافی است. این روش حساس، آسان، اختصاصی و غیر تهاجمی می باشد. می توان آن را در بالین بیمار نیز انجام داد. همچنین تامپوناد قلبی را در صورت وجود، تشخیص می دهد. اکوکاردیوگرافی می تواند محل و حجم مایع پریکاردی را شناسایی کند.

در حالت افیوژن کم

وجود مایع پریکارد توسط اکوکاردیوگرافی دو بعدی توسط قفسه سینه شناسایی شده که در بیمار با افیوژن کم حجم، به طور یک فضای به نسبت بدون اکو میان پریکارد خلفی و اپی کارد بطن چپ و فضای میان قسمت قدامی بطن راست و پریکارد جداری دقیقا زیر دیواره قدامی قفسه سینه دیده می شود.

در حالت افیوژن حجیم

در بیمار با افیوژن حجیم، قلب آزادانه در فضای پریکارد حرکت نموده و هنگامی که بیماری شدید می شود، محدوده حرکت توسعه یافته و ممکن است با الترانس الکتریکی همراه گردد.

درمان پریکاردیت شدید

با توجه به دلیل بیماری پریکاردیت، ممکن است داروی آنتی بیوتیک یا ضد قارچ تجویز شود. اگر علائم شدید بوده و بیشتر از دو هفته طول بکشند یا علائم از بین رفته و مجددا عود کنند، پزشک ممکن است داروی ضد التهابی کلشی سین را تجویز نماید. این دارو می تواند التهاب را کنترل و از عود مجدد پریکاردیت بعد از هفته ها یا حتی ماه ها جلوگیری نماید.

اگر به مصرف دوز بسیاری از ایبوپروفن نیاز باشد، پزشک ممکن است داروهایی جهت تسکین علائم گوارشی تجویز کند. در صورتی که دوزهای زیادی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مصرف می شود، عملکرد کلیه ها و کبد باید مرتبا بررسی شوند. قابل ذکر است برای پریکاردیت ایدیوپایتک حاد درمان خاصی وجود ندارد و استراحت در بستر و درمان ضدالتهابی با آسپرین به همراه محافظت از معده تجویز می شود.

در صورتی که این روش موثر واقع نشود، یکی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن یا ایندومتاسین تجویز می شود. در بیماری که به درمان پاسخ می دهد، این دوز از دارو باید به مدت یک تا دو هفته ادامه یافته و بعد از آن در طول چند هفته به آرامی قطع گردد.

گاهی مواقع دارو تنها درمان مورد نیاز برای بیماران مبتلا به پریکاردیت می باشد ولی اگر مایعات اضافه ای در پریکاردیوم تجمع یابد و قلب تحت فشار قرار گیرد، ممکن است به یک روش درمانی به اسم پریکاردیوسنتر نیاز شود. در این روش درمانی لوله نازک بلندی به اسم کاتتر برای تخلیه مایع اضافی به کار گرفته می شود.

کاتتر و سوزن توسط اکوکاردیوگرافی به سمت پریکاردیوم هدایت شده و اگر مایع با سوزن تخلیه نشد، عمل جراحی به اسم پنجره پریکاردیال صورت می گیرد. و در صورت ابتلای فرد بیمار به پریکاردیت انقباضی، ممکن است نیاز شود قسمتی از پریکاردیوم برداشته شود.

معمولا برای درمان بیماران مبتلا به پریکاردیت عود کننده، جراحی لازم نیست ولی اگر سایر درمان ها موفقیت آمیز نباشد، ممکن است پزشک جراحی را توصیه نماید.