قیمت یا ارزش ذاتی؛ کدام عامل در موفقیت بیت کوین مؤثر است؟

با وجود افت‌های مقطعی، بیت کوین در روند بلندمدت خود همواره در حال صعود بوده است. بسیاری از مشاوران اقتصادی سنتی‌تر آن را فقط حبابی می‌دانند که به‌زودی می‌ترکد و بسیاری دیگر ارزش ذاتی آن را رد می‌کنند. بااین‌همه، تقاضا و پذیرش روبه‌رشد این دارایی دیجیتال در سراسر جهان حقیقت دیگری را نشان می‌دهد. این تقاضای روزافزون در روند صعودی قیمت بیت کوین نمایان می‌شود.

الکس ثورن (Alex Thorn)، مدیر تیم تحقیقاتی فِرم‌واید ریسرچ (Firmwide Research) در شرکت سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال گلکسی دیجیتال (Galaxy Digital)، در یکی از سخنرانی‌های اخیر خود مسئله ارزش بیت کوین را مطرح و بررسی کرده است.

ثورن در استدلال جالب و خواندنی خود درباره ارزش بیت کوین مشاوران اقتصادی را خطاب قرار می‌دهد؛ اما این مطالب را به‌گونه‌ای بیان می‌کند که سرمایه‌گذاران هم به‌خوبی می‌توانند از آن بهره ببرند. به‌همین‌دلیل، این مقاله را به‌کمک مقاله‌ای از کوین‌دسک به خلاصه‌ای از صحبت‌های او اختصاص داده‌ایم. آنچه در‌ادامه می‌خوانید، به‌نقل از الکس ثورن نوشته شده است.

بیشتر بخوانید: بیت کوین چگونه بازی را تغییر داد؟

کارایی بازار و قیمت بیت کوین

نظریه‌ای به‌ نام «کارایی بازار» (Market Efficiency) بیان می‌کند که قیمت دارایی‌ها از تمام اخبار و اطلاعات مربوط به آن‌ها تأثیر می‌پذیرد. مشاوران اقتصادی هم بسته به دیدگاهشان به این نظریه، در دو دسته جای می‌گیرند.

دسته اول مشاوران بیان می‌کنند که بازار کارآمد است. اکثر مشاوران مالی در این دسته جای می‌گیرند. طبق دیدگاه این افراد، سهامی که می‌خرید، اهمیتی ندارد و فقط باید در بازار سرمایه‌گذاری کنید. درنتیجه، آنان معتقدند که سرمایه‌گذاری روی صندوق‌های شاخص و سبد دارایی متنوع بهتر از انتخاب و سرمایه‌گذاری جداگانه روی سهام است.

مشاوران معتقد به بازار کارآمد بر این باورند که قیمت هر دارایی منعکس‌کننده ارزش واقعی آن است؛ بنابراین، هیچ دارایی‌ای کمتر یا بیشتر از بهای اصلی‌اش ارزش‌گذاری نمی‌شود.

نظریه بازار ناکارآمد

دسته دوم مشاوران اعتقاد دارند که بازار ناکارآمد است و دارایی‌های مختلف براساس ارزش واقعی‌شان ارزش‌گذاری نمی‌شوند. آنان برنامه‌هایی مشابه با طرح دولتی حساب پس‌انداز بازنشستگی را آمیزه‌ای بیهوده از چند سهام و اوراق قرضه می‌دانند که راه انتخاب بهترین سرمایه‌گذاری را برای فرد می‌بندند؛ زیرا بسیاری از شاخص‌های بزرگ بازار سهام [ایالات متحده] شامل سودآورترین دارایی‌ها نمی‌شوند.

بیشتر بخوانید: مقاله‌ای که دید شما نسبت به بیت کوین را تغییر می‌دهد؛ تعریفی جدید از پولی جدید

این مشاوران معتقدند که بازار ناکارآمد نیازمند سرمایه‌گذاری فعال و انتخاب دقیق دارایی‌های دستچین‌شده‌ای است که بتوانند بازده بالقوه بیشتری دراختیار سرمایه‌گذار قرار دهد. به‌‌عقیده آنان، قیمت دارایی‌ها ارزش واقعی آن‌ها را بازتاب نمی‌دهد و این قیمت‌ها ممکن است اشتباه یا حباب باشند. ناگفته نماند که بسیاری بر این باورند که اگرچه بازار کاملاً کارآمد نیست، به‌سمت کارآمدشدن پیش می‌رود.

حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا بسیاری از مشاوران مالی تلاش می‌کنند تا بیت کوین را هم از لنز نظریه بازار کارآمد ببینند؟ این افراد بیت کوین را کلاه‌برداری یا حباب قیمت می‌نامند. این در حالی است که ارزش بازار بیت کوین از سال ۲۰۰۹ پیوسته در حال رشد بوده و بین دارایی‌های مختلف سال‌ها جایگاه برترین عملکرد را ازآنِ خود کرده است.

قیمت بیت کوین گواه واقعیت است

مشاوران اقتصادی معتقد به فرضیه بازار کارآمد که بیت کوین را کلاه‌برداری یا حباب می‌دانند، درواقع دو نظر متناقض دارند. اگر فرضیه بازار کارآمد بگوید که قیمت دارایی نشانگر مناسبی برای ارزش واقعی آن است، همین استاندارد را برای بیت کوین هم می‌توان اِعمال کرد.

درواقع، اگر به کارایی بازار اعتقاد داشته باشید، باید قیمت را واقعی بدانید. دوام یا رشد ارزش هر دارایی ثابت می‌کند که این دارایی ارزش واقعی دارد، چه برخی یا همه فعالان بازار موافق این مسئله باشند، چه موافق نباشند.

قیمت بیت کوین تقاضا برای این پول تمام‌عیار و جهانی را نشان می‌دهد. بازار بیت کوین ۲۴ساعته در ۷ روز هفته باز است و همه فعالان بازار اطلاعات یکسانی درباره نحوه عملکرد بیت کوین دارند. همگان می‌توانند آمار هش ریت استخراج یا تعداد آدرس‌های فعال روزانه یا حجم معامله‌های ۲۴ساعته را در بلاک چین بیت کوین مشاهده کنند.

نمودارهای مربوط به آمار بیت کوین الگوی واضحی را دنبال می‌کنند. آن‌ها نشان‌دهنده افزایش قیمت بیت کوین هستند که در ۱۴ سال گذشته روند صعودی خود را حفظ کرده است.

دراین‌میان، ممکن است بیت کوین در دوره‌های کوتاه‌تر نوسان‌های شدید و افت قیمت را تجربه کند. بااین‌حال، این دارایی دیجیتال در بلندمدت ازنظر نرخ بازگشت سرمایه (ROI) و رشد مرکب سالانه (CAGR) برتری‌اش را دربرابر سایر دارایی‌هایی که مشاوران اقتصادی پیشنهاد می‌کنند، حفظ کرده است.

چرا بیت کوین ارزشمند است؟

با گذشت زمان، اگر دارایی خاصی ازنظر بازار بی‌ارزش تلقی شود، یا به ارزش واقعی خود می‌رسد یا با آربیتراژ کاربران دچار افت قیمت می‌شود. بازار ارزهای دیجیتال پُر از این وقایع است. نمونه‌هایی همچون توکن‌های FTT و لونا (LUNA) این مسئله را به‌خوبی نشان داده‌اند؛ اما در طول عمر بیت کوین، این دارایی هرگز بی‌ارزش محسوب نشده است.

بیشتر بخوانید: نگاهی به فلسفه اخلاقی در بیت کوین؛ چرا بیت کوین از پول فیات اخلاقی‌تر است؟

علاوه‌براین، بسیاری از مشاوران مالی استدلال می‌کنند که بیت کوین هنوز به‌اندازه‌ای عمر نکرده تا بتواند ثابت کند قیمتش در طول زمان حفظ می‌شود. این در حالی است که فقط در پایان سال ۲۰۲۲، ساعات فعال بلاک چین بیت کوین بیشتر از شاخص سهام S&P ۵۰۰ بوده است. معامله‌های بیت کوین در  ۱۱۰,۲۲۴ ساعت و معامله‌های شاخص S&P ۵۰۰ بورس سهام ایالات متحده در ۱۰۷,۲۱۷ ساعت فعال بوده‌اند.

حال منتقدان ممکن است بگویند شاخص S&P ۵۰۰ از سال ۱۹۵۹ وجود داشته و در این مدت ارزشش را اثبات کرده است. من با این دیدگاه هم مخالفم؛ زیرا بخش زیادی از تاریخچه این شاخص به پیش از ابداع و گسترش اینترنت مربوط می‌شود. از آن زمان تاکنون، دنیا دستخوش تغییرات فراوانی شده است.

بیت کوین بازاری قدرتمندتر و نامحدودتر است و هیچ شخص ثالث یا نهاد نظارتی‌ای در زمان افزایش فشار فروش یا پخش اخبار، نمی‌تواند با قطع دسترسی کاربران اوضاع را در دست بگیرد.

نفی ارزش ذاتی برای بیت کوین

«قیمت بیت کوین منعکس‌کننده ارزش ذاتی آن نیست.» بسیاری از نخبه‌های اقتصاد و متخصص‌های امور مالی این جمله را برای بیت کوین به‌کار می‌برند؛ اما پرسش مهم این است که ارزش ذاتی اصلاً چیست؟ به‌عقیده من، چنین چیزی وجود ندارد.

ارزش هر دارایی براساس نیاز کاربران در زمانی مشخص تعیین می‌شود. ارزش همیشه مسئله‌ای ذهنی بوده است و خواهد بود. تنها موتور محرکه بازار «تقاضا»ست و تاریخ این مسئله را به ما نشان داده.

درواقع، ایده ارزش ذاتی چندان منطقی نیست. پاسخ این پرسش که یک دستگاه خودرو رولز رویس بیشتر از یک بطری آب ارزش دارد، صرفاً به مکان و نیاز شما بستگی دارد. برای مثال، اگر در بیابانی بی‌آب‌وعلف گیر کرده باشید، ارزش یک بطری آب قطعاً بیشتر از رولز رویس خواهد بود. اگرچه این مثال اندکی اغراق‌آمیز است، نکته اصلی این است که فقط تقاضا باعث ایجاد ارزش می‌شود. این واقعیت در گذر زمان هم تغییر نمی‌کند.

بیت کوین پول پایه است

دلیل دیگر برای نادیده‌گرفتن استدلال ارزش ذاتی این است که بیت کوین پول پایه است. این دارایی هیچ‌ پشتوانه‌ای ندارد؛ زیرا صرفاً دارایی پولی است. درواقع، دارایی فقط درصورتی باید با چیز دیگری پشتیبانی شود که ویژگی‌های ارزشمندی نداشته باشد.

بیشتر بخوانید: ارزش ارزهای دیجیتال در چیست و چه پشتوانه‌ای دارند؟

برای توضیح بیشتر، به جمله‌ای از کتاب «سه دلیل سرمایه‌گذاری من در بیت کوین» (3Reasons I’m Investing in Bitcoin) نوشته لین آلدن (Lyn Alden) اشاره می‌کنم که این موضوع را به بهترین شکل توضیح می‌دهد:

اگرچه [بیت‌کوین] کاربرد صنعتی ندارد، کمیاب، بادوام، قابل‌حمل، تقسیم‌پذیر، قابل‌اعتبارسنجی، ذخیره‌‌شدنی، تعویض‌پذیر، فروختنی و در تمام جهان شناخته‌شده است؛ بنابراین، خواص پول را دارد. بااین‌حال، [بیت‌کوین] هم مانند تمام پول‌های «بالقوه» برای داشتن ارزش به تقاضای پایدار نیاز دارد.

بیت کوین از ارزش صفر به پولی جهانی رسیده است و این اتفاق می‌تواند یکی از دستاوردهای مهم هر فناوری مالی تلقی شود. قیمت بیت کوین به‌خوبی تقاضا و پذیرش آن را نشان می‌دهد.

ما در جهانی زندگی می‌کنیم که بیت کوین را کم‌کم به‌عنوان پول می‌پذیرد؛ البته این مسیر پر از دست‌انداز خواهد بود. ویجِی بویاپاتی (Vijay Boyapati) در کتابی با عنوان «دیدگاهی خوش‌بینانه درباره بیت کوین» (The Bullish Case for Bitcoin) این مسئله را این‌گونه خلاصه می‌کند:

هیچ‌کس تابه‌حال تبدیل کالا به پول را به چشم ندیده است؛ اتفاقی که اکنون برای بیت کوین در حال رخ‌دادن است. بنابراین، ما درباره راهی که بیت کوین برای تبدیل‌شدن به پول باید طی کند، تقریباً هیچ تجربه ارزشمندی نداریم.

توصیه‌ای برای مشاوران اقتصادی

اکثر مشاوران اقتصادی هنوز نیازی به حضور بیت کوین در سبد سرمایه‌گذاری مشتریان خود نمی‌بینند. درواقع، آنان به‌اندازه‌ای درگیر حواشی شده‌اند که از اصل ماجرا غافل مانده‌اند.

بیشتر بخوانید: بیت کوین و مفهوم آزادی اقتصادی؛ چرا جهان با بیت کوین زیباتر خواهد بود؟

شکی نیست که ایالات متحده آخرین جایی است که به پول بهتر احتیاج دارد. آمریکایی‌ها از امتیاز گزاف و بسیار ارزشمند ارز ذخیره جهانی (دلار ایالات متحده) برخوردارند که آنان را کمتر تحت‌تأثیر اقتصاد و پول ناکارآمد قرار می‌دهد. در این مقاله ادعا نمی‌کنم که دلار آمریکا شکست خواهد خورد؛ بلکه تاریخ به ما نشان می‌دهد که ارز ذخیره جهانی بالاخره روزی بی‌ارزش می‌شود.

با تمام این اوصاف، اگر شما هم مشاور اقتصادی هستید، سرمایه‌گذاری روی بیت کوین را به مشتریانتان پیشنهاد دهید. این کار ضرر خاصی ندارد و اگر اشتباه کرده باشید، چیز زیادی را از دست نمی‌دهید. بااین‌حال، اگر حق با شما باشد و بیت کوین باز‌هم برگ‌برنده را دست بگیرد، سبک زندگی مشتریان خود را می‌توانید تغییر دهید.

آنچه باید برای شما به‌عنوان مشاور اقتصادی اهمیت داشته باشد، این است که آیا با رویکرد فعلی‌تان می‌توانید تا یک دهه آینده باز‌هم به کار خود ادامه دهید؟ آیا پذیرای تغییرات جدید پول جهانی در سال‌های آینده هستید؟