تصفیه آب در خانه بدون دستگاه؛ 10 روش تمیز کردن آب در منزل

یکی از مهم ترین نگرانی هایی که جامعه جهانی را درگیر کرده الودگی آب است. با رشد جمعیت و توسعه صنایع این آلودگی روز به روز افزایش پیدا می کند و تهدیدی جدی برای سلامت انسان ها، حیوانات، جنگل ها و… به حساب می آید. اگر به آمار جهانی مرگ و میر نگاهی بیندازید خواهید دید که سالانه بیش از 10 هزار نفر جان خود را به دلیل مصرف آب آلوده ازدست می دهند.

مسئله آب تصفیه شده به قدری مهم است که این روزها در بیشتر شهرها و در اکثریت خانه ها روش های مختلفی برای تصفیه آب در خانه بدون دستگاه استفاده می شود. از نظر عموم مردم داشتن دستگاه های تصفیه آب یک ضرورت است اما در این بین همچنان روش های خانگی تصفیه نمودن آب پر طرفدار هستند و برای تامین آب آشامیدنی سالم و تمیز استفاده می شوند.

در طول سالیان سال از روش های خانگی برای تصفیه آب استفاده شده است و تاکنون هیچ گونه مشکلی از این بابت وجود نداشته است. البته لازم است که با توجه میزان و نوع آلودگی آب روش مناسب را انتخاب کرد. البته گاها ممکن است تصفیه با چندین روش و به صورت همزمان انجام شود تا تمام میکروب های مضر در آب آشامیدنی حرف شوند. در ادامه مقاله سعی کرده ایم تا رایج ترین روش های تصفیه آب در خانه را بررسی کنیم.

تصفیه آب چیست؟

تصفیه آب در خانه و بدون دستگاه مجموعه روش هایی هستند که برای دستیابی به آب سالم انجام می شوند. به طور کلی به فرایندهایی که بر روی آب جهت حذف آلودگی ها انجام می شود تا برای مصارف مختلف آماده شود تصفیه آب گفته می شود. این فرآیندها به منظور دستیابی به آب آشامیدنی سالم انجام می شود تا افراد بتوانند بدون نگرانی از کیفیت آب مطمئن شوند. اطلاع از روش های رایج پاکسازی آب موضوعی است که هر فردی باید در مورد آن ها اطلاعات داشته باشد تا در مواقع لزوم یکی از ان ها را به کار بگیرد.

تصفیه آب فرایندی است که از گذشته تاکنون با روش ها و تکنیک های مختلفی انجام شده است تا عوامل بیماری زای آب تا حدودی حذف شوند. روش های خانگی پاکسازی آب با روش های صنعتی کاملا متفاوت هستند. شما هر روشی را که برای پاکسازی آب به کار بگیرید باید در نهایت به یک آب شفاف بدون طعم و بو دسترسی پیدا کنید. تصفیه نمودن آب های زیرزمینی نسبت به سایر آب ها راحت تر است چون این آب ها از لایه های زمین عبور می کنند و تمیز می شوند. اما اب های سطحی آلودگی های متنوعی دارند که فرایند تصفیه آن ها کمی زمان بر است.

اهمیت تصفیه آب در خانه بدون دستگاه

اگر نگاهی به تاریخچه تصفیه آب در خانه بدون دستگاه از گذشته تاکنون بیندازیم خواهیم دید که در طول تاریخ افرادی زیادی به دلیل نبود امکانات لازم برای پاکسازی اب بیمار می شدند و از بین می رفتند. در حال حاضر هم درصد زیادی از مردم جهان از آشامیدن آب سالم و کافی محروم هستند.

تصفیه نمودن آب با روش های خانگی می تواند نقش موثری در سلامت بدن و پیشگیری از بیماریهای متعدد داشته باشد. آب های سطحی، آب های زیرزمینی، آب های لوله کشی و … دارای انواع مختلف آلودگی ها و میکروب ها هستند که تمامی این ها عواملی هستند که سلامت انسان ها را به خطر می اندازند. نوشیدن آب ناسالم می تواند روی سلامت پوست تاثیر منفی بگذارد و بدن را در معرض ابتلا به سرطان قرار دهد.

از آنجا که بخش عمده ای از ساختار بدن را آب تشکیل می دهد در نتیجه نوشیدن آب کافی در طول روز می تواند نقش حیاتی داشته باشد. تصفیه آب و پاکسازی آن از آلودگی ها و در نهایت نوشیدن آب سالم فرد را از خطر ابتلا به بیماری های مختلف در امان نگه می دارد. مسئله پاکسازی آب به قدری اهمیت دارد که حتی بیشتر صنایع هم برای تجهیزات صنعتی از آب تصفیه شده استفاده می کنند. تا تجهیزات صنعتی دچار رسوب و تخریب نشوند.

مکانیسم اثر انواع روش های تصفیه آب

همانطور که گفته شده روش های مختلفی برای تصفیه آب در خانه بدون دستگاه وجود دارد که هر روش تاثیر خاصی روی میکروارگانیسم ها می گذارد. گاها ممکن است برای دستیابی به آب سالم چندین روش به صورت پی در پی استفاده شود. تاثیرات روش های تصفیه آب بر روی میکروارگانیسم ها به صورت زیر است:

• برخی از روش های تصفیه آب باعث تخریب دیواره سلولی میکروب های بیماری زا می شوند و موجب از بین رفتن کامل آنها می شوند.
• برای تغییر غشایی سیتوپلاسم ها می توان از ترکیبات فنلی استفاده کرد تا عوامل مغذی از سلول خارج و از بین بروند و تکثیر و رشد آنها متوقف شود.
• برخی از روش های ضدعفونی آب باعث لخته پروتئین ها می شوند و با تغییر دادن عوامل اسیدی و قلیایی موجب مرگ سلول ها می شوند.
• مکانیسم اثر برخی از روش ها تغییر در ساختار و آرایش آنزیم ها است که در نهایت منجر به از بین رفتن سلول های بیماری زا می شود.

فواید مصرف آب تصفیه شده

تصفیه آب در خانه بدون دستگاه دارای فواید متعددی است که در زیر به چند نمونه آن ها اشاره می کنیم:

• نیازی به خرید دستگاه های تصفیه آب نیست و شما بدون کمترین هزینه ای می توانید آب آشامیدنی سالم تری مصرف کنید.
• این روش ها ایمن و بدون خطر هستند و در طول فرایند تصفیه هیچ مشکلی در ساختار آب به وجود نمی آید.
• مصرف آب تصفیه شده روی سلامت پوست و کاهش چین و چروک تاثیر شگرفی می گذارد.
• با نوشیدن آب تصفیه شده سموم بدن دفع می شود.
• با مصرف آب تصفیه شده از خشکی پوست جلوگیری می شود.
• از ابتلا به انواع بیماری ها از جمله سرطان می توان جلوگیری کرد.

روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه

به طور کلی تصفیه آب در خانه بدون دستگاه یکی از دغدغه های بشر بوده است. هر روز که تمدن بشری در حال پیشرفت است روش های جدیدتری برای پاکسازی اب معرفی می شود. اما معرفی تکنولوژی های جدید و خیره کننده برای ضدعفونی آب چندان چنگی به دل نمی زند چون بیشتر افراد امکان دسترسی به آن ها را ندارند. از این رو همچنان روش های خانگی و بدون دستگاه راه حل بیشتر افراد است. در واقع استفاده از دستگاه های پیشرفته بیشتر برای صنایع مختلف کارایی دارند. در نتیجه برای ضدعفونی کردن آب در خانه می توان از روش های رایج و بی دغدغه استفاده کرد.

هرچه بشر پیشرفت کند تاثیر مخرب آن روی طبیعت بیشتر دیده می شود که یکی از آلودگی های مهمی که دامن گیر تمام جهان شده است الودگی اب است. امروزه تمامی کشورها سیستم تصفیه مخصوص خود را دارند اما برای حذف تمامی آلودگی ها لازم است که قبل از مصرف آب لوله کشی هم فرایند تصفیه انجام شود. برای رسیدن به بالاترین و بهترین کیفیت می توان از روش های خانگی متعددی که از دیرباز تاکنون رایج بوده است استفاده کرد. در زیر به چند مورد از بهترین روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه اشاره می کنیم:

روش سنتی تصفیه آب با شن و ماسه

استفاده از شن و ماسه برای تصفیه آب در خانه بدون دستگاه قدمتی به درازای تاریخ دارد. در زمان های قدیم برای ضدعفونی کردن آب آن را از بین شن و ماسه یا برخی از سنگ ها از قبیل کوارتز عبور می دانند. قومی به نام مایا حدود 2000 سال پیش با طراحی جوی های اب و قرار دادن سنگ در مسیر اب اقدام به ضدعفونی آب کرده اند. این فیلتر کردن طبیعی باعث جداسازی ناخالصی های آب می شود. می توانید از یک بطری برای انجام عمل فیلتراسیون آب در منزل استفاده کنید. مخزن بطری را پر از شن کنید. بهتر است شن های درشت در بالای ظرف قرار بگیرند و شن های ریز و نرم در پایین مخزن باشند. آب زمانی که از این شن ها عبور داده می شود آلودگی های آن گرفته می شود و آب تمیز در انتهای بطری خارج می شود. می توانید بعد از فیلتر شنی از فیلتر پارچه و جوشاندن آب یا کلرزنی هم استفاده کنید تا آب ضدعفونی شده کاملا تمیز و عاری از هرگونه آلودگی شود.

تصفیه کردن آب از طریق پارچه در خانه

یکی از ساده ترین و ابتدایی ترین روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه فیلتر کردن آن با پارچه است. با این روش بسیاری از ناخالصی های آب و حتی لارو حشرات و سنگریزه ها از آب حذف می شوند. همه ی پارچه ها برای فیلتر کردن آب مناسب نیستند و باید ضخامت پارچه به نحوی باشد که ناخالصی ها از آن عبور نکند. پارچه های پنبه ای نمونه ی مناسبی برای فیلتر آب هستند. می توانید بعد از فیلتر کردن آب از پارچه از روش جوشاندن هم استفاده کنید تا اطمینان حاصل کنید که تمام عوامل بیماری زای آب حذف شده است. هر بار که از این روش استفاده می کنید باید از پارچه تمیز استفاده کنید.

از مهمترین مزایای این روش می توان به استفاده آسان و بدون هزینه آن اشاره کرد. از این روش می توان به عنوان روشی پیش تصفیه برای سایر روش ها استفاده کرد. اما این روش با معایبی هم همراه است. فیلتر کردن با پارچه قادر به آلودگی های میکروبی نیست و باید با سایر روش ها ترکیب شود.

 به عنوان پیش تصفیه می توانید از روش فیلتر شنی استفاده کنید و بعد از تصفیه با پارچه، آب را با روش های دیگری از قبیل نور آفتاب، کلر زنی یا جوشاندن تصفیه کنید تا کاملا سالم و مناسب نوشیدن شود.

روش فیلتر پارچه بیشتر برای فیلتراسیون آب با حجم کم قابل استفاده است. برای مصارف خانگی این روش مناسب است اما برای اردوگاه ها و مکان های بزرگ باید روش دیگری جایگزین شود تا به خوبی جوابگوی حجم بالای آب باشد.

تصفیه آب بدون دستگاه با استفاده از ید

استفاده از ید برای تصفیه آب در خانه بدون دستگاه برای اولین بار به جنگ جهانی اول باز میگردد. این ماده به عنوان یک ماده موثر برای ضد عفونی آب به شمار می رود و نسبت به کلر قیمت بالاتری دارد. از آنجا که ید قیمت بالایی دارد در نتیجه برای تصفیه خانه ها از آن استفاده نمی شود. ید قدرت گندزدایی بالایی دارد اما اثرات فیزیولوژیکی نامطلوبی ایجاد می کند که تاثیر نامطلوبی روی سلامت بدن دارد. با این اوصاف از ید بیشتر برای ضدعفونی منابع آبی کوچک، اردوگاه ها و کمپ ها استفاده می شود.

نکته: برای ضدعفونی آب های اشامیدنی خانم های باردار نباید از ید استفاده کرد.

ضد عفونی کردن آب با اشعه UV

از روش های سنتی تصفیه آب در خانه و بدون دستگاه کمی فاصله بگیریم روش های جدیدی هم هستند که عمل ضدعفونی آب را بدون هیچ دستگاه و مواد شیمیایی انجام می دهند. گندزدایی آب به روش های متعددی در چند سال اخیر انجام می شود که استفاده از اشعه UV هم یکی از روش های کارآمد و موثر است. با این روش رشد باکتری های بیماری زا دچار اختلال می شوند و به مرور از داخل آب از بین می روند.

از مهمترین دلایل استفاده از اشعه یو وی می توان به سرعت گندزدایی پایین اشاره کرد. از آنجا که ضدعفونی با این روش با اهستگی انجام می شود در نتیجه اثرات جانبی آن در آب باقی نمی ماند. استفاده از اشعه ماورا بنفش برای حذف باکتری ها تاثیری روی کیفیت آب باقی نمی گذارد و فقط ph آب و دمای آن را تغییر می دهد تا باکتری به طور کامل حذف شوند. برای تابش اشعه ماورا بنفش می توان از لامپ های مخصوص استفاده کرد. اما طبیعی ترین روش استفاده از نور خورشید است. می توان آب را در بطری های مناسب ریخت و آن را در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار دارد. در واقع در تصفیه خانه های بزرگ روباز از نور خورشید برای انتقال اشعه ماورا بنفش برای تصفیه آب و کاهش عوامل بیماری زا استفاده می شود.

جوشاندن آب روشی قدیمی و موثر برای پاکسازی آب

یکی از رایج ترین روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه روش جوشاندن اب است که قدمتی طولانی مدت دارد. برای انجام این روش نیازی به هیچ دستگاه و امکانات خاصی نیست. حتی بدون افزودن هیچ گونه ماده شیمیایی می توان آب را ضدعفونی کرد. اگر آب دارای ناخالصی باشد می توانید از روش فیلتر شنی برای رفع ناخالصی ها استفاده کنید و بعد این روش را برای حذف باکتریها به کار بگیرید.

آب را در ظرف مناسبی بریزید و وقتی به جوش آمد سه دقیقه صبر کنید تا آب در حالت جوش باقی بماند. بعد اجازه دهید اب سرد شود و آن را مصرف کنید. این عمل بسیار ساده و اسان است و به حذف پاتوژن ها کمک میکند.

تصفیه کردن آب بدون دستگاه با روش تقطیر

روش تقطیر روشی کارآمد و خوب برای تصفیه آب در خانه بدون دستگاه است. در این روش با استفاده از گرما می توان آب خالص بعد از تبدیل آن به بخار را بدست آورد. بر اساس واقعیت های علمی آب وقتی به نقطه جوش برسد بسیاری از ناخالصی ها و عوامل بیماری زای آن از بین می رود.

در این روش ابتدا آب در ظرف مناسبی ریخته می شود و تا زمانی که به نقطه جوش برسد حرارت می بیند. بعد از رسیدن به نقطه جوش کم کم بخار می شود. با هدایت کردن بخار آب به داخل وسیله ای دیگر می توان به آب سالم و تمیز دسترسی پیدا کرد. روش تقطیر یکی از بهترین روش ها برای از بین بردن حذف باکتری ها، میکروب ها، نمک ها و فلزات سنگین مانند سرب، جیوه و آرسنیک است.

نکته: سرعت تصفیه با این روش بسیار پایین است و حتما به یک منبع گرمایی برای حرارت دادن آن نیاز است. در نتیجه برای تصفیه حجم زیادی از آب مناسب نیست.

کلر مادر روش رایج برای تصفیه آب بدون دستگاه

کلر مادر 1 درصد راهی آسان برای تصفیه آب در خانه بدون دستگاه است. برای بدست آوردن کلر یک درصد می توانید از پرکلرین استفاده کنید. 15 گرم از پرکلرین را در ظرفی تیره رنگ بریزید و به اندازه یک لیتر آب به آن اضافه کنید. این محلول را می توانید جهت ضد عفونی کردن آب آشامیدنی استفاده کنید. به این صورت که 3 قطره از محلول پرکلرین و آب قادر است یک لیتر آب را ضدعفونی کند. هر چه اب ناخالصی بیشتری داشته باشد و تیره تر باشد باید برای صاف کردن آن مقدار بیشتری از محلول را استفاده کرد. سه قطره برای آب های شفاف است و برای آب های تیره تر از 7 قطره هم میتوان استفاده کرد.

بعد از استفاده از این محلول باید حدود نیم ساعت صبر کنید تا اب ضدعفونی شود. هنگام ترکیب پودر پرکلرین با آب حتما از ماسک استفاده کنید و آن را دور از دسترس اطفال نگهداری کنید.

از مهمترین مزایای کلر یک درصد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از بین بردن پاتوژن و گندزدایی عالی
• از بین بردن انگل های مقاوم از قبیل کریپتوسپوریدیوم و ژیاردیا
• از بین بردن آلودگی های ثانویه
• اما کلر یک درصد با معایبی از قبیل هزینه بر بودن، استفاده و نگهداری سخت همراه است.

ضد عفونی کردن آب با ازن

یکی از روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه استفاده از ازن است. از ترکیب ازن می توان برای ضدعفونی آب آشامیدنی و آب استخر استفاده کرد. ازن مانند کلر ناپایدار است و دارای خواص اکسید کنندگی زیادی است. این ماده جایگزین مناسبی برای کلر است. چون با وجود سرطان زا بودن کلر و ناپایداری ازن و تبدیل آن به اکسیژن بعد از ترکیب آن با آب بهترین ماده برای گندزدایی است. ازن فاقد ترکیبات جانبی و مضر است. تحقیقات نشان داده که ازن 25 برابر بیشتر از کلر خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد و در تصفیه آب و فاضلاب کارایی زیادی دارد.

تصفیه آب در خانه بدون دستگاه با آب ژاول

آب ژاول هم مایعی شناخته شده برای تصفیه آب در خانه بدون دستگاه است. آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم که با نام های کلر مایع و آنتی فرمین و اکسید کلراید سدیم نیز شناخته شده است. آب ژاول مایعی زرد رنگ است که از دمیدن گاز کلر درون سدیم هیدروکسید ساخته می شود. این ماده قدرت بالایی در از بین بردن باکتری ها و عوامل بیماری زا دارد. در نتیجه بیشتر برای ضدعفونی آب استخر استفاده می شود.

نکته: آب ژاول برای ضدعفونی آب آشامیدنی کارایی ندارد چون ماده ای حساسیت زا است و در محیط های بسته باعث خفگی می شود. در نتیجه برای استخرهای خانگی گزینه مناسبی است.

تصفیه آب با روش برم br2

برم یکی از روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه است که برای تصفیه آب استخر از آن استفاده می شود. استفاده از برم نسبت به کلر بهتر است چون اثرات جانبی و مواد مضر باقی نمی گذارد و همچنین قدرت ضد عفونی کنندگی بیشتری دارد. اگر از این ماده برای ضدعفونی آب استخر استفاده می شود چون از رشد جلبک و قارچ در دیواره استخرها جلوگیری می شود. برم نمی تواند آمونیاک و ازت داخل آب را حذف کند و اگر به آب های اشامیدنی وارد شود باعث تغییر طعم آب می شود. از برم برای برج های خنک کننده هم استفاده می شود. برم دارای یک سری ویژگی ها است که عبارتند از:

• برم نسبت به کلر دارای خاصیت حل شوندگی بالایی است در نتیجه برای تولید آن نیازی به گازهای خطرناک نیست.
• مقدار پسماند برم بسیار کم است و هیچ ترکیب مضری از خود بجا نمیگذارد.
• این ماده خاصیت خورندگی بالایی دارد در نتیجه نباید روی فلزات استفاده شود.
• اگر از غلظت نامناسب برم در آب استخر استفاده شود باعث سوزش چشم و مخاط می شود.

فاکتورهای مهم در انتخاب بهترین روش تصفیه آب در خانه بدون دستگاه

هر یک از روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه تاثیر متفاوتی روی ساختار سلول های ایجاد می کنند. از این رو یک روش قادر به حذف تمامی آلاینده های موجود در آب نیست. در نتیجه برای انتخاب روش مناسب تصفیه میتوانید به فاکتورهای زیر توجه کنید:

• دما و مقدار PH آب
• نوع میکروب و میکروارگانیسم های بیماری زای موجود در آب
• نوع روش تصفیه و میزان دسترسی به نور خورشید
• میزان و حجم سلول های بیماری زای موجود در آب
• حجم آب

سخن پایانی

متاسفانه با رشد جمعیت روز به روز آلودگی آب هم بیشتر می شود. همه ما به اهمیت مصرف آب سالم برای سلامت بدن و کره زمین واقف هستیم. روشهای پاکسازی آب از دیرباز تاکنون پیشرفت های چشمگیری داشته است.

دسترسی به آب تصفیه شده با روش های خانگی تا حدودی راحت است و بیشتر افراد می توانند برای داشتن آب سالم یکی از ان ها را به کار بگیرند. جوشاندن، فیلتر شن و ماسه، تقطیر آب، ید، کلر زنی و … همگی روش های هستند که بدون دستگاه خاصی انجام می شوند. با این روش ها انواع میکروب ها و مواد مضر آب حذف می شوند و آب آماده مصرف می شود. با عمومی کردن روش های تصفیه آب در خانه بدون دستگاه می توان سطح بهداشت عمومی را افزایش داد و از بروز انواع بیماریها و پرداخت هزینه های هنگفت درمانی خودداری کرد.