آیا تابه حال لحظه ای را تجربه کرده اید که حس می کنید همه چشم های اطرافتان به شما خیره شده است؟ لحظه ای که صورت شما از نگرانی رنگ قرمز به خود گرفته است، اما نمی توانید کاری برای آن انجام دهید؟
یا لحظات ناخوشایندی را در جریان یک مکالمه تجربه کرده اید که در آن به خوبی صحبت نکرده اید و از ادامه مکالمه حس ناخوشایندی دارید؟ قطعا در تمامی این لحظات از خودتان ناراضی بوده و سعی کرده اید از این موقعیت ها فرار کنید؛ چرا که از حضور در بین افراد دیگر و برقراری ارتباط با آنها خجالت می کشید.
روانشناسی خجالتی بودن بیان می کند که افراد خجالتی به دنبال برقراری ارتباط مناسب با دیگران هستند اما به دلیل کمرویی و خجالت کشیدن نمی توانند ارتباط موثری را با اطرافیان خود برقرار کرده و از این موضوع رنج می برند.
گاهی اوقات این خجالتی بودن به حدی است که شما می توانید از زبان بدن افراد خجالتی متوجه استرس و اضطراب زیاد آنها هنگام روبه رویی با افراد دیگر، شوید.
اگر شما نیز علائم خجالتی بودن را دارید و یا ویژگی های افراد خجالتی را در رفتار و کردار خود مشاهده می کنید، نیاز است به دنبال درمان خجالتی بودن خود کنید. برای این منظور دانستن نکات مهم روانشناسی در رابطه با خجالتی بودن می تواند کمک زیادی برای درمان و از بین بردن خجالت باشد.
مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به بررسی نکات مهم روانشناسی در رابطه با خجالتی بودن پرداخته اند و مقاله جامع و کاربردی زیر را برای شما عزیزان نگارش کرده اند.
اگر به دنبال کسب اطلاعات مناسب در رابطه با نکات مهم روانشناسی افراد خجالتی هستید، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
تعریف خجالت چیست؟
خجالت یک احساس ناخوشایند و خودآگاه است که اغلب اوقات با خودارزیابی های منفی از سوی فرد خجالتی همراه است. مواردی از قبیل احساس ناتوانی، بی ارزش بودن، بی اعتمادی، احساس عمیق کمبود و شکست و نفرت از خود، دیگر ویژگی های فردی است که خجالت می کشد.
این احساس همواره افراد را به پنهان کردن شخصیت واقعی‌شان واداشته و بر مهارت های تصمیم گیری آنها تاثیرات منفی برجای می گذارد.
فرد خجالتی علاوه بر اینکه با دیگران احساس بیگانگی می کند، نسبت به بخش های سالم شخصیت خود نیز این احساس را دارد.این ویژگی تاثیرات منفی عمیقی بر افکار و رفتارهای فرد برجای می گذارد. خجالت اغلب با شرم و حتی احساس گناه در یک گروه طبقه بندی می شود و فرد خجالت زده در جریان پیروی از هنجارهای اجتماعی همواره احساس شکست واقعی یا خیالی داشته و از اینکه مورد تایید بقیه قرار نگیرد، بسیار ترس دارد.جالب است بدانید،عامل تحریک کننده حس خجالت می تواند هم منفی و هم مثبت باشد. همین موضوع باعث می شود که گاهی حتی از اینکه در موردتان تعریف و تمجید کنند هم احساس خجالت شدید به شما دست بدهد.حس خجالت یک تجربه کاملا فردی است و اغلب با ترس از مورد قضاوت قرار گرفتن از سوی دیگران همراه است. به طور کلی احساس خجالت حسی پنهان و ناگفته است که درک آن دشوار و تشخیص آن دشوار تر است. با این حال تاثیرات منفی بر میزان مشارکت اجتماعی شما و کیفیت زندگی تان برجای می گذارد.
به دنبال احساس خجالت، احساسات دیگری مانند شرم و در نهایت احساس گناه نیز در فرد ایجاد می شود.به طور کلی باید گفت خجالت یک احساس اجتماعی است و تجربه خجالت نیز مستلزم حضور واقعی یا خیالی فرد نزد دیگران است. در اصل شما به واسطه احساس نیاز در خود برای برآوردن کرده انتظارات دیگران، احساس نیاز به پذیرش و تایید از سوی آنها و ایجاد و حفظ پیوندهای اجتماعی دچار احساس خجالت می شوید.
به این ترتیب باید بدانید که حس خجالت در شما در غیاب هیچ یک از این عناصر رخ نمی دهد و بدون حضور در بین افراد دیگر دچار این احساسات نخواهید شد.علائم خجالتی بودن کدام هستند؟
یک فرد در زمان خجالت کشیدن اصلا شبیه یه یک فرد عادی نیست. خجالت فرد معمولا با ترکیبی از ویژگی ها مانند سرخ شدن، عرق کردن، عصبی بودن، لکنت زبان و بی قراری فرد در برخورد با افراد دیگر همراه است.گاهی اوقات، شخص خجالتی سعی می کند با لبخند یا خنده های عصبی خجالت خود را بپوشاند این موضوع به خصوص در موقعیت های مربوط به آداب معاشرت بیشتر خود را نشان می دهد و بسته به میزان جدیت موقعیت ایجاد شده برای فرد خجالتی فرق می کند و حتی گاهی ممکن است با نوعی احساس خشم همراه باشد به خصوص اگر فرد این گمان را پیدا کند که شخص دیگری عمدا باعث خجالت و شرمندگی اش شده است.ویژگی های افراد خجالتی چیست؟
به طور کلی هر شخصی در مقاطعی از زندگی خود در موقعیتی نامناسب و یا تحقیرآمیز قرار می گیرد که به موجب آن احساس خجالت به وی دست می دهد.
سرخ شدن غیرارادیامتناع از نگاه کردن به چشم اطرافیاناختلال در گفتار و حرکات عصبی ناگهانیهمه نشان دهنده این هستند که شما بابت موضوعی خاص احساس خجالت می کنید و راحت نیستید.
برخی از افراد، زمانی که مرتکب اشتباهی می شوند و یا یک هنجار اجتماعی را زیر پا می گذارند، شرمنده می شوند در حالی که عامل خجالت فرد در برخی دیگر از افراد ناشی از احساس عدم تایید شدن از سوی گروهی خاص است.
مهم ترین علائم خجالت کشیدن چیست؟
می توان مهم ترین ویژگی های شما به عنوان یک فرد خجالتی در لحظه خجالت کشیدن را اینطور برشمرد:
کف دست هایتان به شدت عرق می کند.
احساس گرمای شدید داشته و سرخ می شوید.
احساس شرمندگی می کنید.
تلاش می کنید تا کمتر صحبت کنید.
لبخند عصبی و یا مصنوعی بر لب دارید.
دچار لکنت زبان شده و کلمات را اشتباه تلفظ می کنید.افراد ابتلا به اضطراب اجتماعی نسبت به سایر افراد دیگر خجالتی تر هستند.این افراد تمام تلاش خود را برای دور شدن از آن دسته تعاملات اجتماعی که باعث می شوند، فرد مرتکب اشتباه شده و یا احساس خجالت کند به کار می بندند. خوشبختانه این گروه از افراد می توانند با قرار دادن تدریجی خود در معرض سناریوهای مختلف اجتماعی که در آغاز آنها را بسیار ناراحت می کرد، بر اضطراب اجتماعی خود غلبه کنند.
مردان خجالتی، زمانی به دلیل تجربه این حس دچار بحران شدید شده و آسیب پذیر می شوند که گمان کنند دیگر باهوش، قدرتمند و یا شجاع نیستند.در مقابل این حس برای زنان زمانی بیشتر می شود که نسبت به ظاهر و خود حس چندانی مثبتی نداشته و گمان می کنند آنطور که باید زیبا و جذاب نیستند و در برقراری ارتباط با دوستان و اطرافیان دیده نمی شوند.در حالت کلی هم تجربه ثابت کرده است که زنان بیشتر از مردان مستعد تجربه حس خجالت هستند و این موضوع تحت تاثیر شخصیت حساس تر آنهاست. این احتمال نیز وجود دارد که پس از تجربه حس خجالت در برابر فردی تلاش کنید تا برای مدت ها از آن فرد دور باشید.
روانشناسی افراد خجالتی چگونه است؟
انتظار ارزیابی منفی از خودتان توسط دیگران، ریشه اصلی خجالت شما در تعاملات اجتماعی با آنها عنوان می شود.زمانی که متوجه شوید، آن تصویر اجتماعی که تمایل دارید برای دیگران ایجاد کنید، تضعیف شده است و حتی برداشت های منفی از آن صورت می گیرد، احساس خجالت در شما پدیدار می شود.از منظر روانشناسی، شما به عنوان یک فرد خجالتی بایستی این واقعیت را بپذیرید که در حسی که تجربه می کنید، تنها نبوده و بسیاری از افراد تجربیات مشابه به تجربه شما را دارند.حتی شما می توانید از نحوه واکنش افراد این موضوع را به عنوان یک فرد خجالتی کاملا متوجه شوید.به اعتقاد روانشناسان، خجالت زمانی سراغ شما می آِید که بیش از حد نگران این موضوع هستید که دیگران در مورد شما چه فکری می کنند.
یکی از بهترین راه ها برای مقابله با این حس، اجرای این راه حل پیشنهادی است: به جای اینکه بیشتر به رفتارهای خودتان توجه داشته باشید، کمتر به خودتان و بیشتر روی رفتار دیگران تمرکز کنید و سعی کنید با خود مهربان تر و با ملاحظه بیشتری رفتار کنید.به اعتقاد روانشناسان، حس خجالت بسیار شدید مانند زخمی است که هرگز خوب نمی شود. این حس می تواند محرکی برای رفتارهای خودویرانگر و حتی افکار و اقدامات مرتبط با خودکشی باشد.به باور روانشناسان، خجالت یک نوع اختلال در رفتار افراد در زمان تعاملات اجتماعی است و می تواند وضعیت انگیزشی فرد را در جهت انجام رفتارهای اجتماعی به شدت تغییر دهد.اگر نمی دانید چگونه با خجالت و کم رویی خود مبارزه کنید و یا به دنبال کسب اطلاعات دقیق و علمی در رابطه با خجالت کشیدن هستید، می توانید از مشاوره آنلاین روانشناسی کمک بگیرید.
زبان بدن افراد خجالتی چه می گوید؟
خجالت بیشتر از آنکه خود را در کلام نشان دهد، در رفتارهای غیرکلامی شما آشکار می شود.بررسی های انجام گرفته شده نشان می دهد زمانی که حس خجالت دارید، فرم صورت شما به کلی تغییر می کند. اولین اقدام شما برای بروز حس خجالتتان، پایین انداختن سر و لبخند زدن و تلاش برای کنترل یا مهار لبخندتان است. این اقدام از طریق فشار دادن لب ها به یکدیگر انجام می شود.علاوه بر این، نگاه شما مکررا جابجا شده و مدام به اطراف خود خیره می شوید.به طور کلی بررسی های انجام شده نشان می دهد که علائم فرد خجالتی در یک توالی خاص و در مدت زمان حدودا پنج ثانیه آشکار می شوند.یکی دیگر از مهم ترین ویژگی های افراد خجالتی، این است که این افراد در هنگام دچار شدن به حس خجالت، مرتبا صورت خود را لمس می کنند و دست هایشان را به هم فشار می دهند.حتی لبخند زدن شما در این حالت بسیار متفاوت از آن لبخندی است که در شرایط عادی برای بروز احساسات مثبت خود بر لب می آورید.به باور روانشناسان، لبخند فرد در حالت معمولی با حرکت گوشه لب به سمت بالا و چروک شدن گوشه چشم همراه است، حال آنکه در شرایطی که لبخند ناشی از خجالت بر لب دارید، با وجود آنکه لب های شما فرم مربوط به زمان لبخند از سر خوشحالی را دارند، اما کنار چشم هایتان هیچ چروکی اتفاق نمی افتد.در شرایطی که فرد خجالت را تجربه می کند، تحت تاثیر افزایش شدید جریان خون، صورت و به ویژه قسمت گونه ها سرخ شده و رنگ کلی چهره فرد هم تا حدودی تغییر می کند. در این حالت حرکت سر به سمت پایین رفته و فرد اغلب تلاش می کند نگاه خود را از سایرین پنهان کند.با وجود آنکه هنوز هیچ ناحیه ای در مغز شما به عنوان مرکز اصلی خجالت شناسایی نشده است با این حال به نظر می رسد، لوب های فرونتال در ارتباط بین خجالت و تنظیم رفتار اجتماعی شما بسیار نقش دارند.خجالت نوع دوم چیست؟
خجالت نوع دوم و یا خجالت نیابتی زمانی به سراغ شما می آید که به دلیل انجام کار اشتباه فرد دیگری احساس خجالت کنید؛ خواه این شخص برای شما آشنا باشد، خواه غریبه. در اصل این نوع از خجالت، ناشی از ارتکاب عمل خاصی نبوده بلکه تحت تاثیر دیدن و یا شنیدن موقعیتی خجالت آور ایجاد می شود. این احساس خجالت می تواند در شرایط بسیار متفاوت از تماشای تلوزیون گرفته تا هنگام تعامل با غریبه در شما ایجاد شود.
در زیر به چند موقعیتی که موجب ایجاد احساس خجالت درجه دوم می شود، آورده شده است:
در یک جلسه کاری جلوی دوربین نشسته باشید اما فراموش کنید که روشن است و کاری شرم آور انجام دهید.
با شدت تمام به در شیشه ای که گمان می کردید، باز است، برخورد کنید.
به طور تصادفی در بین حرف هایتان در یک جلسه کار فحش داده و حرفی نامناسب بزنید.
در هنگام رد شدن از خیابان زمین بخورید.شاید برای شما عجیب باشد اما حتی خجالت نوع دوم نیز گاهی می تواند منجر به اضطراب اجتماعی شده و یا عاملی مهم برای بروز این نوع از اضطراب در فرد باشد. بهتر است در مواقع تجربه چنین نوعی از خجالت، اصراری برای اصلاح وضعیت پیش آمده نداشته باشید.
شما هرگز موظف به کنترل آسیبی که ناخواسته از سوی شخص دیگری اتفاق افتاده نیستید. واقع بین باشید و آنچه را که کاملا ناخواسته افتاده است، بپذیرید. بهتر است برای بازگشت به حالت عادی، از تکنیک توقف فکر استفاده کنید به خود بگویید «این اتفاق روی من تاثیر بدی نداشته» و یا بگویید: «همه گاهی اوقات دچار لغزش می شوند».تفاوت بین شرم و خجالت چیست؟
با وجود آنکه مرز بین خجالت و شرم بسیار باریک و کمرنگ است با این حال می توان برخی از مولفه های اصلی را در زمینه تمایز قائل شدن بین این دو در نظر گرفت.
در وهله اول باید این موضوع را مورد توجه قرار دهید که همانطور که اصطلاحات جداگانه ای برای شرم و خجالت در نظر گرفته شده است، این دو احساس با وجود نزدیکی به یکدیگر کاملا متفاوت از یکدیگر هستند.حس خجالت معمولا به دلیل خطاها و اشتباه های فردی که کمتر فاحش هستند در شما ایجاد می شود و تقریبا می توان گفت این حس همیشه در حضور دیگران اتفاق می افتد.حال آنکه حس شرم برای توصیف تخلفات اجتماعی جدی تر به کار برده شده و حتی می توانید این حس را زمانی که تنهایید هم تجربه کنید.در واقع می توان گفت، بعد اخلاقی در مفهوم شرم نسبت به خجالت بسیار پررنگ تر است.ضمن اینکه بعید به نظر می رسد لبخند ناشی از شرم دقیقا شبیه به همان لبخند ناشی از خجالت باشد؛ به این ترتیب بعید است لبخندی که شما در هنگام تجربه شرایط ناشی از خجالت بر لب می آورید به دنبال وقوع یک رویداد شرم آور هم بر لبان شما بنشیند.با این حال به اعتقاد محققان مرز بین رویدادهایی که باعث خجالت و شرم در فرد می شوند گاهی کاملا مبهم است. همین موجب شده تا برخی خجالت را شکل بسیار ضعیفی از شرم بدانند.چه زمانی خجالت کشیدن خطرناک است؟
به طور کلی میل به اجتناب از خجالت در بخش های مختلف زندگی می تواند آنقدر قوی باشد که گاهی حتی سلامتی افراد خجالتی را هم به خطر بیاندازد. خجالت در زنان اغلب آنها را از انجام معاینات پزشکی توصیه شده ماننده تست پاپ اسمیر، ماموگرافی و کولونسوسکوپی منصرف کرده که گاهی با عواقب بسیار بدی همراه بوده است در مقابل برای مردان حس خجالت موجب انجام اعمال جنسی ناایمن شده است.
در واقع حس خجالت آنها به حدی بوده است که مانع از اقدامشان جهت تهیه وسایل ضروری برای برقراری یک رابطه جنسی ایمن و سالم از داروخانه ها می شود و این موضوع در دراز مدت می تواند اثرات نامطلوبی بر سلامت فردی داشته باشد.
سخنی از مشاوران آویژه
طبق نظرات افراد خجالتی، خجالت کشیدن می تواند در زندگی روزمره و همچنین زندگی اجتماعی فرد اختلال ایجاد کند. پس مهم است که به دنبال راهکارهایی برای از بین بردن خجالت و کم رویی باشیم.
شما با مطالعه مقاله بالا در رابطه با خجالت کشیدن اطلاعات مناسبی را کسب کرده و آشنایی نسبی با خجالت کشیدن و نکات مهم در رابطه با خجالت و کم رویی کسب کردید. این اطلاعات می تواند به شما کمک کند تا با خجالت و کم رویی خود مبارزه کرده و در جمع خانواده و دوستان بهتر از قبل حضور پیدا کنید.
اگر همچنان نمی دانید که چگونه با افراد خجالتی رفتار کنید و یا چگونه خجالتی بودن خود را از بین ببرید می توانید از مشاوره آنلاین و یا تلفنی آویژه کمک بگیرید.
کودکان خجالتی در زندگی اجتماعی خود بسیار آسیب می بینند. پس اگر علائم خجالت کشیدن را در کودک خود مشاهده می کنید و احساس می کنید فرزندتان ویژگی های افراد خجالتی را دارد، پس به دنبال راهی برای درمان و از بین بردن کم رویی و خجالت در کودکتان باشید.
