یکی از مشکلاتی که بسیاری از مادرها از هفته دوم به بعد با آن رو به رو می شوند، نفخ و دل درد نوزاد است. حباب های گاز وقتی در دستگاه گوارش نوزاد به دام می افتند، می توانند فشار دردناکی را ایجاد کنند. در این مواقع نوزاد از درد جیغ می کشد و پاهایش را به سمت شکمش جمع می کند.
درد ناشی از نفخ شکم در سه ماه اول زندگی نوزادان شایع است و این موضوع خانواده ها را بسیار نگران و بی تاب می کند. اما با چند روش ساده می توان این مشکل را بر طرف کرد. در ادامه به علت های ناراحتی گاز در نوزادان و از بین بردن نفخ شیر مادر می پردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
نشانه های نفخ معده در نوزاد
اگر کودک با نشانه های زیر بعد از خروج گاز احساس بهتری پیدا کند، مشکل نفخ است. اما اگر کودک به گریه بعد از گاز ادامه می دهد، کودک شما دچار ریفلاکس یا یبوست شده است.
- یبوست
- آروغ بیش از حد
- هاضمه نابالغ
- قرمز شدن صورت
- بلعیدن هوا هنگام خوردن شیر
- صدای شکم
- غذا نخوردن
- شکم بزرگ و شکم سخت (نفخ شکم)
- با عجله شیر خوردن یا آرام شیر خوردن
- نا آرامی نوزاد بعد از شیر خوردن
- باد شکم ( گاز فشرده و نفخ شکم)
- مشکل در خوابیدن
- گریه کردن و جیغ زدن بیش از حد
- جمع کردن و بالا بردن پاها به داخل شکم
- تکان دادن بیش از حد شیشه شیر و حباب های محلول در آب
- تف کردن
- مشت کردن دست ها
چرا شیر مادر باعث نفخ نوزاد می شود؟
علت این مشکل نبود باکتری در دستگاه گوارش نوزاد و کم بودن فلور میکروبی در بدن است و بعد از شکل گیری فلور میکروبی، مشکل نوزاد هم رفع می شود. مشکل نفخ در بیشتر نوزادان ایجاد می شود و تا 3 یا 4 ماهگی از بین می رود. بنابراین جای نگرانی نیست و نیازی به استفاده از دارو نمی باشد.
عوامل دیگری نیز وجود دارند که باعث نفخ شکم نوزاد می شوند:
- قرار گرفتن نوزاد در وضعیت نادرست و بلع هوا در زمان شیر دهی
- شیردهی بیش از حد برای کم شدن گریه نوزاد
- شیردهی نادرست و خارج نشدن باد گلو بعد از شیر خوردن
- به موقع شیر ندادن به کودک و استفاده از شیر خشک
- استرس و نگرانی مادر هنگام شیر دادن به کودک
راه های از بین بردن نفخ شیر مادر
در ادامه به روش های از بین بردن نفخ شیر مادر خواهیم پرداخت.
1. آروغ زدن نوزاد بعد از شیر خوردن
بین هر اونس شیر، یک استراحت دهید تا آروغ کودک را بگیرد. اگر کودک با عجله شیر را بخورد و یا زمان هر وعده شیر دادن به کودک کوتاه باشد، کودک به سرعت هوا را قورت می دهد.
بعد از شیر دادن به نوزاد، به بالای شانه کودک بزنید و آروغ او را بگیرید. ممکن است کمی طول بکشد تا حباب های گاز به سطح برسد. سعی کنید یک یا دو دقیقه به پشت کودک ضربه بزنید تا آروغ بزند. اگر آروغ نزد، کودک را بخوابانید و بعد از چند ثانیه دوباره تلاش کنید تا آروغ بزند.
برای آروغ گرفتن تا پایان غذا خوردن او صبر نکنید و وقتی سینه ی خود را برای شیر دادن عوض می کنید یا در حین تغذیه با شیشه شیر، هر چند دقیقه یک بار، پشت او را عمودی نگه دارید و آروغ او را بگیرید.
2. کوتاه کردن زمان شیر دهی
معده نوزاد کوچک است پس بیش از اندازه به او شیر ندهید. کودک را قبل از اینکه خیلی گرسنه شود تغذیه کنید. اگر او از گرسنگی به گریه افتاده باشد، بیشتر احتمال دارد که هوا را همراه با غذا ببلعد. سعی کنید به او در یک محیط آرام شیر بدهید. نور اتاق را کم کنید و موسیقی آرامی پخش کنید.
3. دقت به نحوه شیر دادن به نوزاد
وقتی که به نوزاد خود شیر می دهید، او باید در وضعیت نشسته قرار بگیرد. همچنین او را به یک زاویه باز نگه دارید و مطمئن شوید که سر و گردن او کمی بالا تر از شکمش باشد. وقتی که کودک در طول شیر خوردن به حالت ایستاده تری باشد، شیر خشک یا شیر مادر راحت تر به شکم کودک می رسد. اگر کودک جمع شده یا قوز کرده است، بیشتر احتمال دارد که هوا همراه با شیر یا مواد غذایی در شکم او گیر بیفتد.
4. چک کردن شیشه شیر
اگر برای نوزاد خود از شیشه شیر استفاده می کنید، باید در خرید شیشه شیر دقت کنید. سوراخ یک پستانک یا سر شیشه در شیشه شیر را بررسی کنید تا خیلی بزرگ و کوچک نباشد چون یک سوراخ بسیار کوچک او را خسته می کند و باعث می شود برای خوردن شیر بیشتر تلاش کند و در نتیجه هوا را ببلعد و یک سوراخ بیش از حد بزرگ هم باعث می شود که شیر با سرعت زیادی وارد دهان او شود.
برای کودک خود شیشه شیری بخرید که به طور خاص برای کاهش بلعیدن هوا طراحی شده است. بعضی از شیشه شیرها دارای انحناهایی هستند و بعضی دیگر دارای منافذ داخلی یا پوششی هستند که مانع از شکل گیری حباب های هوا در مایع و مانع از خرابی نوک پستانک می شود.
5. وارد کردن فشار ملایم به شکم نوزاد
برای از بین بردن نفخ کودک، فشار ملایمی وارد کنید تا گاز به بیرون خارج شود. یا می توانید شکم کودک را روی یک توپ ورزشی بگذارید و به آرامی او را روی توپ قرار دهید.
6. ماساژ دادن شکم نوزاد
با کف دست خود قفسه سینه کودک را بگیرید، کف دست خود را در جهت عقربه های ساعت بچرخانید و به آرامی فشار دهید. این کار را 5 بار تکرار کنید. در قسمت ناف در جهت عقربه های ساعت با حرکت دایره ای شکم کودک را ماساژ دهید.
این کا را همیشه در جهت عقربه های ساعت انجام دهید چون این کار به روده های کودک کمک می کند تا مواد زائد را از بین ببرند. به آرامی زانوهای کودک را به طرف شکمش فشار دهید، این کار به بیرون راندن بیشتر گاز کمک می کند.
7. ماساژ دادن پشت نوزاد
نوزاد را روی دست خود قرار دهید و پشت او را به آرامی ماساژ دهید. چند بار این کار را تکرار کنید تا به انتقال گاز به دام افتاده کمک کنید. به یاد داشته باشید که از ماساژ شکم و بدن کودک و شیرخوار مبتلا به ریفلاکس معده خودداری کنید.
8. نگه داشتن نوزاد روی بازو
نیم ساعت بعد از شیر دادن به کودک بدن او را روی ساعدتان قرار دهید، سر کودک را بچرخانید تا از مسدود شدن بینی یا دهان جلوگیری شود. حمل کودک در این وضعیت رو به پایین فشار ملایمی را به شکم او وارد می کند.
9. استفاده از روغن گیاهی
برای از بین بردن نفخ کودک، می توانید از روغن های گیاهی استفاده کنید. روغن های گیاهی را با یک رقیق کننده یا روغن حامل رقیق کنید. یک قطره روغن گیاهی را با 15 میلی لیتر روغن حامل مخلوط کنید. سپس روغن های گیاهی را با یک حوله به شکم کودک بمالید.
نکات استفاده از روغن های گیاهی:
- می توانید روغن بابونه و اسطوخودوس را به روغن بادام شیرین (روغن حامل) اضافه کنید.
- کندر هم می تواند از تشکیل گاز جلوگیری کند.
- برای رفع نفخ می توانید یک قطره اسطوخودوس را با یک روغن پرتقال وحشی و روغن نارگیل مخلوط کنید و استفاده کنید.
- از روغن های گیاهی خالص استفاده کنید چون روغن های دیگر می توانند حاوی حلال ها، مواد مصنوعی، آفت کش ها و مواد شیمیایی دیگر باشند.
- هیچ گونه روغن های گیاهی را به صورت داخلی اعمال نکنید.
- هرگز روغن گیاهی را در داخل یا اطراف چشم های کودک خود نزنید.
10. رعایت بهداشت فردی مادر
مادر باید بهداشت فردی خود را رعایت کند و در هر نوبت شیردهی سینه خود را با آب گرم شست و شو دهد.
11. صبوری کردن
سیستم گوارشی نوزادان هنوز نا بالغ است و زمان بیشتری برای بلوغ نیاز دارد. با گذر زمان و طی شدن دوره سه ماهه سیستم گوارشی نوزاد بالغ می شود و تا حدود زیادی نفخ و دل پیچه کودک تسکین می یابد.
نکات مهم تغذیه مناسب مادر برای از بین رفتن نفخ شیر
مادر باید از هر نوع تنوعی برای تغذیه خود استفاده کند. با رعایت نکات زیر می توانید مشکل نفخ شیر مادر را رفع کنید:
- از ادویه جات تند در غذاها مانند فلفل به مقدار بسیار کم استفاده کنید.
- روزی دو بار بعد از ناهار و شام دمکرده ی یک قاشق چای خوری رازیانه و یک قاشق زیره همراه با عسل هم باعث افزایش شیر می شود و هم باعث از بین بردن نفخ نوزاد می شود.
- نوشیدن عرق نعناء همراه با عسل به صورت مداوم بعد از هر وعده غذا می تواند برای رفع نفخ شیر مادر مفید باشد.
- از مواد غذایی نفاخ مانند حبوبات، شیر، سیر و پیاز استفاده نکید یا به مقدار کم استفاده کنید و حبوبات را قبل از مصرف به مدت 12 ساعت در آب بخیسانید و بعد آب آن را دور بریزید و حبوبات را بپزید.
