فیلم مادری ساخته‌ی رقیه توکلی؛ بی رمق و مصنوعی

در این یادداشت می‌خواهیم به نقد فیلم مادری اولین فیلم رقیه توکلی در مقام نویسنده و کارگردان و تهیه کنندگی سیاوش حقیقی که در اسفند ماه ۹۷ سال گذشته اکران شد بپردازیم. فیلمی که چندی پیش وارد شبکه‌‌‌ی خانگی شد. با نقد فیلم مادری با نت نوشت همراه باشید.

فیلم مادری

بی رمق و مصنوعی

فیلم مادری Motherhood با ژانر درام روایت داستان زندگی دو خواهر در دو جایگاه عشقی متفاوت است. گلناز با بازی هانیه توسلی عشقش را ترک کرده و نوا با بازی نازنین بیاتی عشقش او را ترک کرده است. گلنار خانواده‌اش را رها کرده و سودای نقاش معروف شدن را در آنسوی آب‌ها در سر می‌پروراند در مقابل نوا به دنبال یک زندگی معمولی به دور از جنجال است.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم مادر قلب اتمی ساخته‌ی علی احمدزاده؛ رانده شده از بهشت

بستر مادری در شهر یزد است، شهری تاریخی که سال گذشته در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. شهری که زادگاه کارگردان فیلم است. مادری فیلمی با ساختاری از هم گسیخته و دارای حفره‌های فراوان و بدون منطق فکری است.

چندین داستان در کنار هم روایت می‌شوند که هر کدامشان به شدت بی سر و ته هستند از همین رو می‌توان به راحتی متوجه شد که کارگردانش به جد فیلم اولی است. البته فیلم اولی هایی هم در این سال‌ها بوده اند که با فیلم اولشان کولاک کرده اند اما قطعاً رقیه توکلی مصداق این نکته نیست.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم خوک کاری از مانی حقیقی، کلاژی یکدست

در ادامه‌‌‌ی نقد فیلم مادری باید گفت که شخصیت پردازی‌های فیلم مادری نتوانسته اند خوب از آب دربیاید و هنوز ابتر هستند. پایان بندی فیلم نیز هیچ نکته‌‌‌ی اخلاقی را برای مخاطب به همراه ندارد.

فیلم مادری در اکران عمومی هم موفق ظاهر نشد البته که در شلوغی‌های قبل از سال نو  و در اواخر اسفند ماه به روی پرده سینماهای تهران و شهرستان‌ها رفت و همین نکته فروش گیشه‌اش را تحت شعاع قرار داد اما باز این موضوع هم متاسفانه چیزی به ارزش‌های این فیلم اضافه نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: فیلم فروشنده اثر اصغر فرهادی

شاید تنها نکته‌ی قابل قبول در فیلم اظهار عجز نوا در رابطه با داستان عشقی‌اش است که توانسته تا حدی واقعی به نظر برسد. او همه‌ی بار زندگی خواهر و خواهر زاده‌اش را به دوش می‌کشد و دم بر نمی‌آورد.

در حقش ظلم می‌شود اما زبان به گله و شکایت باز نمی‌کند و همچنان بردبار است. شخصیت‌اش تا حد زیادی سفید است که حتی در بعضی مواقع به شدت غلو شده به نظر می‌آید.

در حالی که گلنار در مقام مادر آرتیست با کودکی دبستانی به شدت ضعیف عمل می‌کند و حتی لحظه‌ای در مخاطب حس مادری را برنمی انگیزاند گویی به هیچ وجه بویی از مادر بودن نبرده است و حتی تا حدی زیادی قسی القلب است.

رابطه‌ی میان گلنار و نوا هم به هیچ وجه قابل قبول در نیامده است و مخاطب به جد نمی‌تواند فرق میان علاقه و ترحم را میان این دو تشخیص دهد.

اگر بخواهیم کمی کلی تر بگوییم گویی رابطه‌ی هیچ دو نفری در این فیلم در نیامده است از جمله رابطه‌ی گلنار با همسرش با بازی هومن سیدی، رابطه‌ی دختر خردسال گلنار با پسر همسایه، رابطه‌ی خاله‌ی دخترها با بازی مریم بوبانی با گلنار و نوا، رابطه‌ی نوا و دوست صمیمی‌اش و حتی رابطه‌ی نوا با نامزدش کاوه.

در نقد فیلم مادری این چنین باید اضافه کرد که مادری می‌خواسته فیلمی زنانه باشد اما به شدت در گرویدن به این موضوع ناتوان مانده است و وقتی یک مخاطب به عنوان یک زن فیلم را می‌بیند کمترین تاثیری بر عواطف و احساسات زنانه‌اش نمی‌گذارد و حتی تا حدی زیادی از روایت این چنینی منجر می‌شود.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم بدون تاریخ بدون امضا ساخته‌ی وحید جلیلوند، این سکوت سرشار از ناگفته‌ها نیست!

در نقد فیلم مادری گفته‌ی کارگردان فیلم هم نباید از قلم بیفتد. او در این باره می‌گوید:

«با این که این فیلم یک اثر کاملاً زنانه محسوب می‌شود اما من هیچ گاه دیدگاه فمینیستی نداشته ام و اصولاً از این نوع دیدگاه به شدت بیزار هستم. اتفاقاً در فیلم من مردان بسیار خوبی حضور دارند و من تفاوتی میان دو جنس مرد و زن در فیلمنامه ام قائل نشده ام.

مادری را از این جهت برای فیلم انتخاب کردم که یکی از این دو خواهر مجبور می‌ شود برای فرزند خواهرش مادری کند و خاله‌‌ای دارند که او نیز برای آن‌‌ها مادری کرده است.

فیلم مادری روایتگر ایستادگی دو خواهر است که به تنهایی در شهر یزد با هم زندگی می‌کنند و این دو خواهر در برابر تمامی مشکلاتی که در سر راهشان قرار می‌گیرد مقاومت و ایستادگی کرده و همواره حرکتی رو به جلو دارند و …»

بیشتر بخوانید: معرفی فیلم مغزهای کوچک زنگ زده از هومن سیدی

در توضیح پیشینیه‌ی کارگردان باید گفت که رقیه توکلی متولد ۱۳۶۴ است او در حال حاضر در انجمن سینمای جوانان شهر یزد به عنوان مدرس سینما مشغول به تدریس است.

توکلی تاکنون نزدیک به ۳۰ فیلم کوتاه مستند و داستانی را کارگردانی کرده و در ده‌ها جشنواره‌ی داخلی و خارجی برنده‌ی جوایز متعددی شده است. اما با این حال نتوانسته در اولین فیلم بلند سینمایی‌اش به موفقیتی چشمگیر و حتی متوسط دست یابد.

شاید دیگر وقت آن رسیده است که در سینما این هنر هفتم ارزشمند که هدف‌اش جز سرگرم کردن مخاطب، ارائه‌ی پیام اخلاقی هم باشد، واقع بینانه و به دور از هر گونه کلیشه‌ای نگاه کنیم. قطعاً در این روزهای پر تلاطم مملکت موضوعات اجتماعی و با تب و تاب خیلی بیشتری می‌توانند دستمایه‌ی نویسندگان و کارگردان سینما و تلویزیون شوند.