هر آنچه که باید در مورد ساختار چشم و بیماری کور رنگی بدانیم

بیماری کور رنگی : علائم، عوارض، روش های پیشگیری و درمان کور رنگی

نمکستان: چشم انسان یکی از اعضای حساس بدن انسان می باشد. بیماری های ژنتیکی بسیاری در ارتباط با چشم وجود دارند که زنان و مردان جوانی که قصد ازدواج دارند باید قبل از ازدواج با انجام آزمایشات ژنتیکی از احتمال وقوع این بیماری ها جلوگیری کند. در این مقاله به ویژگی های چشم، ساختار چشم و همچنین به بیماری کور رنگی و چگونگی درمان و علل این بیماری می پردازیم.

ساختار چشم:

چشم انسان ساختار پیچیده و خارق العاده ای دارد، چشم انسان مانند منظومه شمسی می ماند مثل کهکشان راه شیری است.

آیا تا به حال به ساختار چشم فکر کرده اید؟

چشم انسان تقریبا کره ای شکل است  و بسیار ظریف و حساس می باشد، چشم از سه لایه تشیکل شده است:

• صلبیه
• مشیمیه
• شبکیه

لایه های چشم انسان:

در ارتباط با هر کدام از لایه های چشم به توضیح مختصری می پردازیم.

لایه صلبیه:

صلبیه لایه ای محکم از چشم است که کره چشم را در بر گرفته است این لایه از جنس بافت پیوندی و سفید رنگ است ، لایه صلبیه خارجی ترین لایه چشم است.

اگر بخواهیم ساختار چشم را از خارج به داخل بررسی کنیم ابتدا باید لایه صلبیه را در نظر بگیریم، لایه صلبیه که تمام کره چشم را در برگرفته است در جلو چشم یک قسمت شفاف به نام قرنیه را تشکیل می دهد.

لایه صلبیه به دلیل استحکام بالا، وظیفه حفظ شکل کره چشم را دارد.

کره چشم از عقب یک سوراخ کوچکی دارد از سوراخ عقب چشم عصب بینایی به چشم وارد می شود این سوراخ در لایه صلبیه وجود دارد.

لایه مشیمیه:

مشیمیه لایه دوم چشم است که به نسبت صلبیه ضخامت کمتری دارد، لایه مشیمیه بخش رنگی چشم را تشکیل می دهد.

در ارتباط با مشیمیه دقت این که رگ هایی به ای لایه وارد می شوند این رگ ها وظیفه تغذیه لایه های چشم را برعهده دارند، بنابراین می توان گفت که کار لایه مشیمیه چشم تغذیه چشم به کمک رگ ها خاصی است.

توجه کنید می توان این نکته را برداشت کرد که لایه های چشم زنده هستند چرا که رگ هایی مسئول تغذیه چشم هستند و از آنجایی که لایه های چشم نیاز به موادی برای تغذیه دارند پس می توان فهمید که این لایه زنده هستند.

لایه مشیمیه در جلو چشم یک بخشی را تشکیل می دهد رنگدانه  دار که عنبیه نام دارد، رنگ عنیبه در افراد متفاوت است و در بیشتر موارد رنگ عنبیه مشکی است و در بعضی افراد به رنگ های دیگر مانند سبز و آبی نیز مشاهده می شود.

عنبیه در اطراف خود ماهیچه هایی دارد و در وسط عنبیه سوراخی وجود دارد به نام مردمک چشم، مردمک چشم انسان می تواند تنگ و یا گشاد شود، بسته به شرایط مختلف و برحسب نیاز چشم گاهی اوقات از ورود نور زیاد به داخل مردمک جلوگیری می کند و گاهی نیز مردمک را گشاد می کند تا که نور بیشتری بدان وارد شود.

هنگامی که در محیطی کم نور قرار داشته باشید ذهن شما فرمان می دهد که برای دید بهتر و دقت بیشتر شما، مردمک چشمتان گشاد شود تا که نور بیشتری به آن وارد شود و شما اشیا را بهتر ببینید و این عمل (تنگ و گشاد شدن مردمک چشم)  را شما غیر ارادی انجام می دهید.

اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک به شما کمک می کنند تا که در موقعیت های خاص بدنتان را به شرایط وقف دهید و بدنتان را با شرایط محیطی جدید هماهنگ کنید برای مثال می توان کم و یا زیاد شدن نور محیط را مثال زد که مردمک چشمتان به طور غیر ارادی برای حفاظت از بینایی شما تنگ و یا گشاد می شود.

لایه شبکیه:

گیرنده های نوری در بینایی نقش مهمی دارند این گیرنده های حسی در لایه شبکیه وجود دارند، لایه شبکیه داخلی ترین لایه چشم است.

در ارتباط با گیرنده های نوری باید بدانید که گیرنده های نوری دو نوع هستند یک نوع از گیرنده سلول های مخروطی نام دارند و گروهی دیگر سلول های استوانه ای هستند، لازم به ذکر است که این گیرنده های نوری تفاوت های بسیاری دارند.

گیرنده های نوری از نظر شکل ظاهری نیز با یک دیگر متفاوت هستند.

سلول های گیرنده نور:

در ارتباط با گیرنده نوری باید بدانید که کار سلول های گیرنده نوری دریافت نور و تبدیل آن به پیام عصبی است.

چگونه ما اشیا اطرافمان را می بینیم؟

برای دیدن و بینایی ابتدا باید از شئ مورد نظر نور به چشمان شما برسد و سپس این نور از بخش شفاف چشم یعنی قرینه عبور می کند، هنگامی که نور از عنبیه در حال عبور است به دلیل انحنای عنبیه دچار همگرایی می شود، بعد از عنبیه نور از مردمک چشم عبور می کند و سپس به عدسی می رسد و عدسی چشم نور را بر روی شبکیه متمرکز می کند.

گیرنده های نوری چشم در لایه شبکیه وجود دارند، بعد از اینکه نور به لایه شبکیه و گیرنده های نوری رسید، کار گیرنده های نوری شروع می شود و این گیرنده ها نور را به پیام عصبی تبدیل می کند و این پیام عصبی توسط عصب بینایی و نورون ها به مغز می رسد و به این ترتیب شما از نعمت بینایی برخوردار می شوید.

حال به تفاوت گیرنده های نوری می پردازیم،سلول های مخروطی در نور قوی و سلول های استوانه شکل در نور ضعف بیشتر فعالیت می کنند.

توجه کنید سلول های استوانه ای و سلول های مخروطی هم در نور زیاد و هم در نور کم فعالیت می کنند ولی با این تفاوت که میزان فعالیتشان به میزان نوری که دریافت می کنند بستگی دارد برای مثال زمانی که نور زیادی به سمت چشم می تابد، سلول های مخروطی بیشتر فعالیت می کنند ولی این بدان معنی نیست که سلول های استوانه ای هیچ فعالیتی نمی کنند بلکه آن ها نیز فعالیت خود را دارند ولی کمتر.

آیا می دانید که نقطه کور چیست؟

عصب بینایی چشم از یک نقطه مشخص که در پشت چشم وجود دارد از آن خارج می شود و از جایی که عصب بینایی از چشم خارج می شود به آن نقطه کور گویند.

بیماری های چشمی

بیماری های مختلفی در ارتباط چشم وجود دارد:

• کور رنگی
• استیگماتیست
• آب مروارید
• دوربینی
• نزدیک بینی
• بیماری پارکینسون ( Parkinson’s disease)
• سندروم کالمن

مشکلات بینایی به دلایل مختلفی ایجاد می شوند، ممکن است این مشکلات ارثی باشند و یا به دلیل افزایش سن اتفاق بیفتد.

کور رنگی:

بیماری کور رنگی، یک نوع آسیب چشمی است، همان طور که می دانید لایه شبکیه چشم گیرنده های مخروطی و استوانه ای دارد، در بیماری کور رنگی سلول های مخروطی چشم آسیب می بینند.

گیرنده های مخروطی چشم، در دیدن رنگ ها و جزئیانت نقش دارند، این گیرنده ها با دریافت طیف خاصی از نور می توانند رنگ ها را پردازش کنند و از این رو شما می توانید رنگ ها را تشخیص بدهید.

علت های بیمار کور رنگی:

به دلایل مختلفی افراد ممکن است به بیماری کور رنگی مبتلا باشند، اما یکی از مهم ترین علت های آن زمینه ارثی و ژنتیکی است.

بیماری کور رنگی یک بیماری وابسته به x  مغلوب است و به این علت این بیماری بیشتر از مادر به فرزند به ارث می رسد و احتمال این بیماری در مردان بیشتر است.

در یک توضیح کوتاه به این نکته توجه کنید که زنان دو کروموزوم x دارند و مردان یک کروموزومx دارند حال در نظر بگیرد در صورتی که  کروموزم x  مرد ژن بیماری را داشته باشد سبب می شود که فرد بیمار شود ولی زنان دو تا x دارند و در صورتی که یکی از کوروموزم های x ژن بیماری را داشته باشد ولی x دیگر سالم باشد باعث می شود که زن ناقل بیماری کور رنگی باشد ولی نسبت به این بیماری سالم است اما می تواند ژن بیماری را به فرزند خود بدهد.

چنانچه که هر کدام از سلول ها دچار مشکل و آسیب شوند باعث کور رنگی می شود ولی کور رنگی انواع مختلفی دارد و برحسب نوع آسیبی که به سلول وارد شده نوع کور رنگی هم متفاوت خواهد بود.

کور رنگی فقط به دلیل آسیب سلول های عصبی ایجاد نمی شود برای مثال ممکن است لایه شبکیه چشم آسیب دیده باشد و بر اثر آسیب لایه چشم این بیماری به وجود آید و یا ممکن است به دلیل افزایش سن افراد به این بیماری مبتلا شوند.

علائم کور رنگی چیست؟

اگر از دو فرد یکی مبتلا به کور رنگی و یکی سالم تقاضا کنیم که محیطی را توصیف کنند و یا رنگ هایی را که مشاهده می کنند را نام ببرنند به این نکته می رسیم که نظر های آنان متفاوت است.

افراد که به کور رنگی مبتلا هستند هنگامی تشخیص رنگ ها به مشکل بر می خورند و از این رو متوجه می شوند که به بیماری کور رنگی مبتلا هستند.

انواع کور رنگی :

• کور رنگی کامل یا به عبارتی تک رنگ بینی
• دو رنگی بینی
• سه رنگ بینی ناهنجار
• نادرست بینی رنگ آبی
• نادرست بینی رنگ سبز
• نادرست بینی رنگ قرمز

تک رنگ بینی یا کور رنگی کامل:

در این نوع فرد هیچ رنگی رو نمی تواند تشخیص بدهد و این نوع بیماری شدیدترین نوع کور رنگی است که در این بیماری تمام سلول های مخروطی فرد از کار می افتد.

دو رنگ بینی:

در این نوع از کور رنگی یکی از سلول های مخروطی آسیب دیده و این سبب می شود که فرد یک رنگ را به طور کامل نمی بیند و این نوع بیماری بستگی دارد که کدام سلول مخروطی آسیب دیده باشد بر حسب نوع آسیب به سه دسته تقسیم می شود:

• سبز کوری (توانایی دیدن رنگ سبز را ندارد)
• سرخ کوری (توانایی دیدن رنگ قرمز را ندارد)
• آبی کوری (توانایی دیدن رنگ آبی را ندارد)

سه رنگ بینی ناهنجار:

شایع ترین نوع کور رنگی که تعداد زیادی از افراد به آن مبتلا می شوند سه رنگ بینی ناهنجار است در این نوع هر سه نوع سلول های مخروط فعالیت خود  را دارند ولی با این تفاوت که در این سه نوع سلول مخروطی ناهنجاری هایی وجود دارد و عملکرد طبیعی خود را از دست داده است .

انواع نادرست بینی ها:

در انواع نادرست بینی هایی که وجود دارد برحسب نوع نادرست بینی که وجود دارد فرد در دیدن آن رنگ مورد نظر مشکل دارد و توانایی پردازش آن رنگ را ندارد.

درمان بیماری کور رنگی:

ابتدا باید توجه کرد که در بیماری کور رنگی، ژن ها افراد دچار مشکل هستند و برای درمان این نوع بیماری های ژنتیکی نیاز به دانش پیشرفته هستیم.

دانشمندان و متخصصان ژنتیک در ابتدا تحقیقات خود را بر روی میمون انجام دادند تا که در ارتباط با تغییر نوع این ژن بیماری اطلاعات کسب کنیم.

در حال حاضر کور رنگی درمانی ندارد و روشی و یا دارویی برای درمان این بیماری ژنتیکی وابسته به x مغلوب وجود ندارند.

زن و مرد جوانی که قصد ازدواج دارند برای پیش گیری از به دنیا آمدن فرزندی مبتلا به کور رنگی باید آزمایش ژنتیکی انجام بدهند تا که احتمال بدنیا آمدن فرزند کور رنگ مورد بررسی قرار بگیرد.

هر آنچه که باید در مورد ساختار چشم و بیماری کور رنگی باید بدانیم

منبع: نمکستان