زمانی که فرزندان را برای زندگی در قرن ۲۱ آماده می کنید، نباید از اهمیت آموزش تفکر انتقادی غافل شوید، کودکان از بیان سیاستمدارانه انتقاد خود پرهیز می کنند و اصولا در بیان انتقاد خود خام و صریح می باشند و این موضوع به سن و تجربه کم آن ها بر می گردد و در پذیر انتقاد نیز مقاومت به خرج می دهند و در صورتی که از سمت والدین خود انتقادی را دریافت کنند آن را نشانه بی مهری تلقی می کنند، خوشبختانه کسب این مهارت یعنی انتقاد پذیری کودکان امکان پذیر می باشد.
آموزش دو مهارت انتقاد پذیری و کنترل خشم دو مقوله اساسی در تربیت کودکان می باشد، کودک خشمگین قطعا سریعا از کوره در می رود و احتمال دارد، رفتار بی ادبانه ای در پی آن از او سر زند، ممکن است بر اثر خشم باشد، که در پذیرش انتقاد سازنده مقاومت می کند، سایر راهکار ها کمک می کند، تا علت این امر را بفهمیم و بتوانیم، به شکلی صحیح این مهارت را در کودکان افزایش دهیم.
انتقاد پذیری کودکان
کودکان برای پذیرش مسائل به درک موضوع نیاز دارند و نقش والدین این است، که با صرف زمان به توضیح کامل موضوع بپردازند، تا کودکشان به درک کاملی از این موضوع برسد، با بیان این موضوع که انتقاد پذیری امری مهم در زندگی می باشد، این امکان را برای فرزند خود فراهم می کنید، که توانایی کسب مهارت سازنده و جدیدی را در خود افزایش دهد.
این که خانواده تلاش کنند، این امر مهم را به کودک آموزش دهند، کمک می کند، تا در همان ابتدا فرزندتان بتواند، تفکیکی برای انتقاد سازنده و مخرب بیابد و از راه حل های ارائه شده برای بهتر شدن و تکامل شخصیت خود بهره ببرد، خانواده در انتقاد بسیار با ملاحظه تر از دیگران می باشد و از بیانی استفاده می کند، تا عزت نفس کودک را در هم نشکند و در همین حین شرایطی را فراهم می کنند، تا فرزندشان پیامد های طبیعی زندگی را دریابد و این موضوع نقش مهمی در زندگی فرزندان دارد و نباید در آموزش این مسئله کوتاهی کرد.
آموزش
هر دو والدین نقش مهمی در اصلاح و تربیت فرزندشان دارند و باید تلاش کنند، تا کودک خود را آماده شرایط سخت زندگی در آینده سازند و این وظیفه هر دوی والدین می باشد و نباید آن را تنها وظیفه یکی از آن ها دانست، انتقاد پذیری کودکان امر مهمی در زندگی آن ها می باشد و آموزش این امر توسط خانواده آن ها را آماده پذیرش انتقاد سازنده می کند.
البته که تشویق و مهم شمردن موفقیت های کودکان ضروری می باشد، اما باید راهی را یافت که بتوان اشتباهات را اصلاح کرد و ایده های مفید در زمینه رفع این ایرادات مطرح کرد، انتقاد این راه را برای شما هموار می کند، اما انتقاد به روش نادرست تنها موجب فاصله افتادن میان اعضای خانواده می شود، بنابراین آموزش دیدن برای انتقاد صحیح و سازنده بسیار ضروری می باشد.
همچنین نحوه برخورد با کودکان با یکدیگر فرق دارد، برای مثال نباید نحوه برخورد با کودک احساساتی و نکاتی را که نباید فراموش کنید، را در حین برخورد با کودک عصبانی به یک صورت بدانید و برای آموزش هر دو از یک روش استفاده کنید. در ضمن سلامت روان کودک و بهبود آن را همیشه مد نظر قرار دهید و اولین اولویت خود بدانید.
فراموش نکنید، بچه ها با اشتباه کردن یاد می گیرند و کوله بار تجربه خود را پر می کنند و نباید بیش از اندازه از آن ها انتقاد کنید، یا انتقادی با کنایه و برچسب زنی داشته باشید، زیرا این موارد نه تنها یادگیری کودک را با اختلال مواجه می کند، بلکه عزت نفس کودک شما را کاهش می دهد و انتقاد پذیری کودکان را به امری دشوار بدل می کند. در حین انتقاد باید با آرامش و کنجکاوی به بازخورد کودک توجه کنید، تا فرزندتان به خوبی انتقاد غیر تدافعی را الگو برداری کند.
درک شدن انتقاد از سمت کودک اهمیت بسیاری دارد، و این وظیفه مهم بر عهده خانواده می باشد، که به درک بهتر فرزندشان کمک کنند، لازم است به فرزند خود بیاموزید، انتقاد همیشه باید در راستای بهبود اعمال یا گفتار باشد، و نمی توان از شخصیت یا کلیت یک فرد انتقاد کرد. اجازه دهید کودکان نیز از شما انتقاد کنند، تا انتقاد سازنده را فرا بگیرند، پس از شنیدن نظرات از او قدردانی کنید و بعد از گذشت مدتی اندیشیدن به نظراتش تصمیمی که گرفته اید، را با او در میان بگذارید و بیان کنید، کدام بخش از حرف هایش را پذیرفته و کدام بخش را رد می کنید.
میزان انتقاد
با وجود این که موضوع انتقاد پذیری کودک بسیار حائز اهمیت است، اما باز هم نیاز نیست از هر موضوعی برای انتقاد استفاده کنید و با این کار کاسه صبر کودک را لبریز کنید، سعی کنید، برای آموزش این مهارت مواقع خاصی را انتخاب کنید و اجازه دهیدمهارت فرزندتان زندگی را تجربه کند و در بیشتر مواقع خودش پی به عواقب رفتار ببرد و از آن ها درس بگیرد، بنابراین تنها در مواقع ضروری از انتقاد استفاده کنید.
نوع انتقاد
انتقاد پذیری کودکان بسیار مهم است، اما مهم تر از آن این می باشد، که در آموزش آن موفق باشید، و مسیر اشتباهی را برای آموزش در پیش نگیرید، در تمام مراحل زندگی کودکان تلاش می کنند، تایید والدین خود را کسب کنند و انتقاد از سمت خانواده ممکن است، این حس را در درون آن ها به وجود آورد که انسان نالایقی هستند.
بروز این نوع از احساسات منفی در کودک موجب می شود، تا در برخی مواقع از پذیرش انتقاد سازنده سر باز زند، بنابراین رعایت نکات در انتقاد را از یاد نبرید و مرزی مشخص برای انتقاد سازنده و مخرب در ذهن خود داشته باشید، و هرگز از این مرز عبور نکنید. انتقاد ها باید راهنمایی کننده باشد و آموزشی همراه با مثال به دنبال داشته باشد، تا کودک اطلاعات سازنده را درک کند و دریابد این کار برای رسیدن به موفقیت خودش می باشد، نه تخریب شخصیتش، بنابراین فرزندتان این پیام سازنده را از جانب شما می پذیرد و کودرتی پیش نخواهد آمد.
توهین ممنوع
هیچ فردی نباید به دلیل اشتباهی که بر اثر تجربه کم پدید آورده مورد توهین قرار بگیرد، در هنگام انتقاد از فرزندتان مواظب باشید، از هیچ گونه برچسب یا القاب ناشایست استفاده نکنید، تا روحیه حساس کودکانه خدشه نبیند و عزت نفس فرزندتان در هم شکسته نشود، این اتفاق حتی به شوخی هم می تواند، پیامد های بسیار گزافی به دنبال داشته باشد.
زمان مناسب
زمان مناسب انتقاد از فرزندتان را در نظر بگیرید و هیچ وقت در حضور دیگران شروع به انتقاد از او نکنید، هرچند انتقاد شما سازنده و لحنی دوستانه داشته باشد، اما بیان این مسائل در حضور دیگران برای فرزندتان سنگین خواهد بود و احتمالا موجب رنجش و ناراحتی او را فراهم می کنید، این خاطره که شما در حضور کسی رفتار اشتباهش را یادآوری کردید، تا مدت های طولانی در ذهنش باقی خواهد ماند و رابطه سراسر عاشقانه والدین و کودک دچار تنش می شود، بنابراین زمان و مکان مناسب انتقاد را در نظر بگیرید، تا انتقاد پذیری کودکان افزایش پیدا کند.
انتقاد برای آینده
این موضوع را در نظر بگیرید، که انقاد برای داشتن آینده بهتر است، و برای فرزندتان توضیح دهید، که به اشتباهات گذشته اش فکر نمی کنید، بلکه به دنبال ارائه راه حلی می باشید، که در آینده با مشکل رو به رو نشود و بتواند، بهترین عملکرد را در حد خودش داشته باشد.
اشتباه طبیعی است
پیش از این که کودک شما از پذیرش انتقاد به هم بریزد، باید به خوبی این موضوع را برای او روشن کنید، که اشتباه کردن برای همه پیش می آید و امری طبیعی می باشد و نکته در این است، که با همکاری یکدیگر بتوانید از میزان این خطا ها و اشتباها بکاهیم، نقص داشتن برای انسان عیب نیست، بلکه بخشی از وجود او می باشد و باید همواره تلاش کند، تا خود را ارتقا دهد، با ذکر این مطلب می توانید، به خوبی ذهن فرزندتان را آرام کنید، تا از اشتباهاتش آشفته نگردد.
دوست داشتنی بودن
پس از این که فرزندتان اشتباهی را مرتکب می شود، نباید به اشتباه این عبارت غلط را بیان کنید، که دیگر دوستش ندارید، این موضع هرچند در معنای دلخوری آنی می باشد، اما رفته رفته نقش پررنگ تری در ذهن کودک به خود می گیرد و پس از هر انتقاد حساس طرد شدن و دوست داشتنی نبودن وجودش را فرا می گیرد، بنابراین این موضوع را به دفعات برای او یادآور شوید، که با هر اشتباهی بازهم برای شما دوست داشتنی می باشد و از جملاتی که عکس این موضوع را بیان می دارد، دوری کنید.
پرهیز از دستور دادن
در هنگام بیان انتقاد ملاحظه به خرج دهید، تا انتقاد پذیری کودکان را افزایش دهید و فرزدنتان در پذیرش آن راحت باشد، کلمات و قواعد دستوری در این گفتگو دوستانه بسیار مهم می باشند. در مسیر انتقاد جملات را نباید با فاعل (تو) بیان کرد، زیرا مقصر دانستن و سرزنش کردن تنها موجب رنجش می شود و احساسات منفی در فرد بروز پیدا خواهد کرد، می توانید، فاعل (من) را جایگزین کنید.
برای مثال چنانچه از دیر آمدن فرزندتان بعد از مدرسه به خانه انتقادی دارید، می توانید با جایگزین کردن عبارت (من از اینکه بعد از مدرسه دیر به خانه می آیی ناراحت هستم) با جمله (تو همیشه بعد از مدرسه دیر به خانه می آیی) احساسات منفی کمتری را به کودکان منتقل کنید و او را فردی شایسته بار آورید.
