زمانی که نفس عمیق می‌کشید، مقدار زیادی اکسیژن از طریق ریه وارد جریان خون شما می‌شود. مقدار اکسیژن موجود در خون با عنوان سطح اکسیژن خون شناخته شده و اندازه‌گیری آن اهمیت بسیار زیادی دارد. همانطور که می‌دانید، تمامی سلول‌های بدن برای عملکرد صحیح به مقدار قابل توجهی اکسیژن نیاز دارند.
سطح پایین اکسیژن خون باعث بروز عوارض جدی می‌شود. به همین دلیل در ادامه قصد داریم درباره سطح نرمال اکسیژن بدن توضیح دهیم و پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
سطح اکسیژن خون به چه معنا است؟
قبل از هر چیزی، بهتر است بدانید سطح اکسیژن خون به چه معنا است. سطح اکسیژن خون به معنی مقدار اکسیژنی است که در رگ‌های شما جریان پیدا می‌کند. اکسیژن نه تنها برای زنده ماندن ضروری است، بلکه به بهبود عملکرد بدن کمک می‌کند.
هنگام تنفس یا فرآیند دم، مقدار زیادی اکسیژن از طریق دهان وارد بدن می‌شود. سپس اکسیژن به تمامی سلول‌های بدن منتقل خواهد شد. برای انجام دادن تمامی فعالیت‌های روزمره مثل ورزش، فکر کردن، حرکت کردن و مواردی مانند این، به اکسیژن کافی نیاز دارید.
سطح پایین اکسیژن خون، با عنوان هیپوکسمی شناخته می‌شود و باعث بروز مشکلات گوناگون مثل اختلال در عملکرد مغز و قلب خواهد شد. سطح پایین اکسیژن خون نشان می‌دهد که سیستم گردش خون به درستی کار نمی‌کند.
چرا باید سطح نرمال اکسیژن خون را آزمایش کنیم؟
اندازه‌گیری سطح نرمال اکسیژن بدن اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر در شرایط حاد و جدی قرار گرفته‌اید، بهتر است حتماً با اورژانس تماس بگیرید. در غیر این صورت کاهش اکسیژن محیط یا اختلال در عملکرد سیستم گردش خون، باعث بروز مشکلات شدیدتر یا مرگ می‌شود. اگر به مشکلات زیر دچار هستید، ممکن است اندازه‌گیری سطح اکسیژن نرمال بدن برای شما الزامی باشد:
- اگر به بیماری‌های تنفسی مبتلا هستید.
- اگر اخیراً آسیب شدیدی به سر یا گردن شما وارد شده، بهتر است این آزمایش را انجام دهید؛ زیرا ممکن است عملکرد سیستم تنفسی و جریان خون مختل شود.
- اگر به تازگی صاحب فرزند شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم این آزمایش را برای نوزاد خود انجام دهید؛ زیرا برخی نوزادان به اختلالات تنفسی مبتلا هستند.
- انجام این آزمایش به افرادی که به بیماری کرونا یا ذات‌الریه مبتلا هستند، توصیه می‌شود.
- در صورتی که سابقه مسمومیت با مونوکسید کربن دارید، بهتر است سطح اکسیژن نرمال بدن را اندازه‌گیری کنید.
- همچنین انجام این آزمایش به افرادی که به بیماری‌های قلبی و عروقی یا بیماری آسم مبتلا هستند، توصیه می‌شود.
آزمایش های اندازه گیری سطح اکسیژن نرمال خون
دو روش اصلی برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن نرمال خون وجود دارد. روش اول آزمایش خون و روش دوم پالس اکسی متری است. آزمایش خون اطلاعات بسیار زیادی در اختیار ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی قرار می‌دهد. که در ادامه هر یک از این روش‌ها را به شما توضیح می‌دهیم:
۱. آزمایش خون برای اندازه گیری سطح اکسیژن
یکی از بهترین روش‌های اندازه‌گیری میزان اکسیژن نرمال بدن، آزمایش خون است. همچنین امکان دارد آزمایش‌های بزرگ‌تری با نام آزمایش گاز خون شریانی یا ABG انجام شود.
این آزمایش میزان اکسیژن و دی اکسید کربن خون را اندازه‌گیری می‌کند. همچنین تعادل بین اسیدها و بازها را ارزیابی خواهد کرد. به این ترتیب، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی متوجه خواهند شد که pH خون متعادل است یا خیر. اگر pH خون بیش از حد اسیدی یا بیش از حد بازی باشد، مشکلات گوناگونی رخ خواهد داد.
۲. آزمایش پالس اکسی متر
آزمایش پالس اکسی متر، یکی دیگر از آزمایش‌هایی است که برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن بدن انجام می‌شود. این آزمایش به ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی نشان می‌دهد که چند درصد از خون شما با اکسیژن اشباع شده است. این مسئله با عنوان سطح SpO2 شناخته می‌شود.
اگر درصد خون اشباع شده با اکسیژن کمتر از ۹۲ درصد باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند آزمایش‌های دیگری انجام دهید. پالس اکسی متر یک آزمایش غیر تهاجمی است و نتایج آن به سرعت در اختیار پزشک قرار می‌گیرد. به همین دلیل، مورد تایید سازمان غذا و داروی جهانی می‌باشد. علاوه بر این، نسبت به روشهایی مانند خونگیری خطای کمتری دارد.
سطح اکسیژن نرمال خون چقدر است؟
سطح اکسیژن بدن به دو دسته سطح اکسیژن نرمال و سطح اکسیژن اشباع تقسیم بندی می‌شود. در ادامه هر کدام از این موارد را برای شما توضیح می‌دهیم:
· سطح اکسیژن خون نرمال و کم
میزان اکسیژن نرمال بدن بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلیلیتر جیوه در خون است؛ یعنی اگر خون انسان دارای حداقل ۷۵ تا ۱۰۰ میلی‌متر جیوه اکسیژن باشد، بدن در وضعیت نرمالی قرار دارد.
زمانی که سطح اکسیژن موجود در خون به زیر ۶۰ میلی‌متر جیوه برسد، یعنی مقدار آن پایین است و شخص باید به پزشک مراجعه کند. در چنین شرایطی، ممکن است شخص به مکمل‌های حاوی اکسیژن نیاز داشته باشد. برخی افراد نیز مجبور به استفاده از کپسول گاز اکسیژن هستند. این عارضه زمانی مشاهده می‌شود که بدن برای انتقال اکسیژن به سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها با مشکل مواجه شود.
· اکسیژن اشباع
گاهی اوقات مقدار اکسیژن بدن به حالت اشباع می‌رسد. به همین دلیل، پزشکان از روشی به نام پالس اکسی متری برای اندازه‌گیری و نظارت مداوم بر این مسئله استفاده می‌کنند. برای اندازه‌گیری اکسیژن اشباع خون، یک دستگاه به نوک انگشت فرد متصل می‌شود. سپس مقدار اکسیژن موجود در خون نشان داده خواهد شد. میزان اکسیژن اشباع بین ۹۵ تا ۱۰۰ است.
علائم سطح اکسیژن خون پایین
در صورتی که سطح اکسیژن موجود در بدن بیشتر از حد لزوم کاهش یابد، شخص علائمی را مشاهده خواهد کرد که برخی از این علائم شامل موارد زیر هستند:
- تنگی نفس
- سردرد
- بی قراری
- سرگیجه
- تنفس سریع و پی در پی
- درد قفسه سینه
- گیجی
- فشار خون بالا
- عدم هماهنگی
- اختلالات بینایی
- حس سرخوشی
- تپش قلب
در صورتی که این علائم را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید، حتما آن را جدی بگیرید و ضمن بررسی میزان اکسیژن خون، به پزشک معالج مراجعه کنید. عوارض و مشکلاتی که کمبود اکسیژن می تواند برای افراد ایجاد کند، آنقدر اساسی و مهم است که چنین علائمی را جدی بگیرید.
نتیجه مطالب
مولکول اکسیژن یک مولکول بسیار ساده است که صرفاً شامل دو اتم اکسیژن می‌باشد. اما همین مولکول ساده، عامل حیات میلیاردها نفر روی کره زمین است. همین حالا که بدون نگرانی و مشکل در حال مطالعه این مطلب هستید، هزاران نفر در سراسر کره زمین به دلیل کمبود اکسیژن یا اختلالات تنفسی جان خود را از دست می‌دهند، بنابراین اندازه‌گیری سطح اکسیژن بدن اهمیت بسیار زیادی دارد.
میزان اکسیژن نرمال بدن بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلیلیتر جیوه در خون است. از روشهایی مانند آزمایش خون و پالس اکسی متر برای اندازه‌گیری اکسیژن استفاده می‌شود. کمبود شدید این ماده باعث بروز مشکلاتی مثل تنگی نفس، تپش قلب، حالت تهوع و مواردی مانند این می‌شود.
