تعریق یکی از واکنش های طبیعی بدن است و به طور طبیعی، همه انسان ها در طول روز به دلیل انجام فعالیت های مختلف، عرق می کنند. عوامل زیادی باعث تعریق افراد می شود که از شایع ترین آن ها می توان به استرس، انجام فعالیت های مختلف، ورزش، اضافه وزن، رطوبت محیط، تغییرات هورمونی، مصرف داروهای مختلف و عوامل دیگری از این قبیل اشاره کرد. شاید در نگاه اول این طور تصور کنیم که عرق کردن واکنش دفاعی بدن در برابر عوامل مختلف درونی یا بیرونی است. اما اگر این تعریق بیش از حد باشد، از حالت طبیعی خود خارج شده و به عنوان یک بیماری در نظر گرفته می شود. بنابراین باید به دنبال علل و راه های درمان آن باشیم.
تعریق بیش از حد یا هایپرهیدروزیس یک نوع عارضه شایع است که به یک معضل بزرگ برای بسیاری از مردم دنیا تبدیل شده است. در ادامه مطلب ضمن بررسی علل تعریق بیش از حد، درمان های دارویی و خانگی آن را به شما خواهیم گفت تا بتوانید تابستان بهتری را سپری کنید. البته این یک نوشته برای تمام فصول سال است.
تعریق بیش از حد چیست؟
همان طور که اشاره کردیم، تعریق یا عرق کردن واکنش دفاعی بدن در برابر عوامل مختلف است. تعریق بیش از حد هنگام ورزش و یا افزایش دمای هوا، موضوعی کاملا طبیعی است که تقریبا همه مردم آن را تجربه می کنند. با این حال گاهی اوقات میزان عرق کردن بسیار زیاد شده و از حد طبیعی خود خارج می شود. این تعریق زیاد هایپرهیدروزیس گفته می شود. در حقیقت گاهی میزان عرق کردن در فرد به قدری زیاد است که شخص را از زندگی نرمال و طبیعی خود دور می کند و باعث کلافگی او می شود. در چنین شرایطی این تعریق نشانه یک بیماری است که به هیچ عنوان خطری ندارد. این بیماری به دو صورت اولیه و ثانویه خود را نشان می دهد که با علائم و درمان های مخصوص به خود همراه است.
تعریق زیاد یا هایپرهیدروزیس اولیه
به طور معمول این تعریق علت ژنتیکی دارد و از همان دوران کودکی فرد را درگیر می کند. عرق کردن زیاد کف دست، کف پا، زیر بغل و گاهی تعریق زیاد سر و صورت، معضلی است که تا سال ها همراه فرد خواهد بود. گاهی اوقات این بیماری چند نفر از اعضای خانواده را درگیر می کند و حالتی ارثی دارد. زمانی که فرد فعالیت زیاد دارد یا دچار استرس و احساسات خاصی می شود، غدد تعریق او فعال می شوند. افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس اولیه، حتی با فکر کردن به شرایط استرس زا، به شدت احساس خیسی در زیر بغل و یا کف دست خود دارند. مشکلی که فرد را از نظر روحی نیز عذاب می دهد.
تعریق زیاد یا هایپرهیدروزیس ثانویه
این نوع تعریق تفاوت هایی با هایپرهیدروزیس اولیه دارد. در واقع افرادی که درگیر این بیماری هستند، حتی در شرایط عادی و بدون فعالیت نیز دچار تعریق بیش از حد می شوند. این بیماری تنها شامل عرق کردن کف دست، کف پا و زیر بغل نیست؛ بلکه قسمت های زیادی از بدن را درگیر می کند. به این صورت که با بروز یک اتفاق و یا حتی بدون هیچ دلیل خاصی، فرد با تعریق ناگهانی بدن روبرو می شود. اگرچه این بیماری یک مشکل خطرناک نیست؛ اما بر کیفیت زیندگی شخص اثر می گذارد. این افراد معمولا از حضور در اجتماعات احساس شرمندگی می کنند و کم کم منزوی می شوند.
افراد مبتلا به هایپرهیدروزیس ثانویه هنگام نوشتن دچار مشکل شده و حتی از دست دادن با دیگران نیز اجتناب می کنند. حتی گاهی اوقات فرد لباس زیادی همراه خود دارد تا در زمان عرق کردن، به سرعت آن را تعویض کند. برخی از افراد در روابط خود دچار مشکل می شوند و به طور کلی زندگی آن ها درگیر مشکلاتی می شود. تفاوت این مشکل با نوع اولیه آن، در شروع بیماری است. در هایپرهیدروزیس ثانویه فرد از ابتدا درگیر این معضل نیست، بلکه این بیماری از دوران بزرگسالی شروع شده و به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. به این صورت که فرد در اثر ابتلا به یک عارضه و یا بیماری دچار این مشکل می شود. افراد درگیر در این بیماری، حتی درگیر عرق کردن شبانه نیز هستند. برخی عوامل در بروز این عارضه نقش دارند که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بارداری
- یائسگی
- بیماری های تنفسی
- بیماری های عفونی
- اضافه وزن و چاقی
- استرس بیش از حد
- پایین بودن قند خون یا دیابت
- پرکاری تیروئید
- اختلال در سیستم عصبی
- مصرف برخی داروها به منظور درمان بیماری
نشانه های تعریق بیش از حد
معمولا افراد به دلایل مختلف و در شرایط گوناگون دچار تعریق می شوند. حتی بسیاری از افراد درگیر تعریق شبانه نیز هستند. با این حال همه این موارد نمی تواند علائم هایپرهیدروزیس باشد. زمانی می توان تعریق زیاد را نشانه یک بیماری دانست که این تعریق بیشتر از ۶ ماه و بدون هیچ دلیلی ادامه پیدا کرده و در دو طرف بدن اتفاق بیفتد. مسئله دیگر این که این تعریق می تواند روابط و فعالیت های شخص را دچار اختلال کند و فرد سابقه خانوادگی تعریق زیاد نیز داشته باشد. در چنین مواردی پیشنهاد می شود که فرد هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کند تا با تشخیص به موقع، نسبت به درمان اقدام نماید.
علت تعریق بیش از حد بدن از نوع طبیعی آن چیست؟
عرق کردن نوعی مکانیسم است که باعث خنک کردن بدن می شود. زمانی که درجه حرارت بدن افزایش پیدا می کند، سیستم عصبی به طور خودکار، غده های عرق را تحریک می کند. تعریق کف دست به خصوص در زمان عصبانیت و یا استرس، کاملا طبیعی است. به بیان دیگر عرق واکنش طبیعی بدن در برابر گرما است. بیشترین حجم عرق را آب تشکیل می دهد که بدون بو است. دلیل تعریق بیش از حد بدن از نوع طبیعی آن می تواند به یکی از دلایل زیر باشد:
- گرما
- مصرف غذاهای تند یا داغ
- تحرک بیش از حد و فعالیت های فیزیکی
- عوارض جانبی برخی داروها
- اضافه وزن و چاقی
- بیماری و تب
- تغییرات هورمونی مانند بلوغ، بارداری و یائسگی
- عوامل احساسی مثل استرس و ترس
- پوشیدن لباس هایی از جنس الیاف مصنوعی
علت تعریق زیاد بدن چیست؟
اکنون که با دلایل طبیعی تعریق زیاد بدن آشنا شدید، ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که چرا گاهی بیش از حد دچار تعریق می شویم؟ در واقع عرق کردن زیاد می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:
- بیماری هایپرهیدروزیس: یکی از دلایل تعریق زیاد به بیماری هایپرهیدروزیس مربوط می شود. یک نوع بیماری که باعث تعریق بیش از حد می شود. به طوری که زندگی فرد از حالت عادی خارج می شود. این بیماری در هر زمانی می تواند بروز کند و معمولا همه بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.
- رژیم های غذایی: تغذیه می تواند بر کارکرد بدن تأثیر بگذارد. به طور مثال مصرف غذاهای تند یا داغ باعث افزایش گرما شده و غده های تعریق را فعال می کند.
- دما و رطوبت بالا: هوای گرم و مرطوب می تواند عرق بدن را افزایش دهد. به طور مثال در شهرهای ساحلی و گرم، عرق کردن بیشتر اتفاق می افتد که این یک مسئله شایع است.
- استرس بیش از حد: فشارهای کاری، مشکلات زندگی، استرس های تحصیلی و … همگی می توانند تپش قلب، جریان خون و در نتیجه دمای بدن را افزایش دهند. البته تعریق در این شرایط عادی بوده و برای سلامتی مفید است.
- ورزش و فعالیت های بدنی: داشتن تحرک زیاد و انجام ورزش باعث می شود که بیش از حد معمول عرق کنیم. تعریق بدن در این شرایط ارتباط مستقیمی با تناسب اندام و اضافه وزن دارد. این بدان معناست افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر از سایرین عرق می کنند.
- ابتلا به دیابت: افرادی که به دیابت مبتلا هستند، بیشتر از سایرین دچار تعریق زیاد می شوند. این پدیده به دو علت اتفاق می افتد. اولا این که این افراد معمولا دچار اضافه وزن هستند. از آن جایی که سوخت و ساز بدن به خاطر اضافه وزن بیشتر می شود، ریزش عرق نیز اقزایش می یابد. علت دیگر به خاطر بالا بودن گلوگز خون این افراد است. زمانی که سطح گلوگز بالا می رود، نورون ها دچار آسیب می شوند. این نورون های آسیب دیده در غدد عرق ریز اختلال ایجاد می کنند.
- غدد تعریق بیشتر: اگر درگیر تعریق بیش از اندازه هستید، حتما به این خاطر است که در زیر پوست شما غدد عرق بیشتری وجود دارد.
- یائسگی: افزایش ناگهانی دمای بدن و تعریق شبانه از شایع ترین مشکلات دوران یائسگی است. پزشکان معتقدند که این مشکلات در نتیجه تغییر در سطح هورمون های بدن اتفاق می افتد.
- بلوغ: بدن انسان هنگام بلوغ با تغییراتی اساسی مواجه می شود. روییدن موها، بم شدن صدا و تغییر در سطح هورمون های بدن، همگی می توانند باعث افزایش استرس شده و مکانیزم دفاعی عرق ریختن را فعال کنند.
- بارداری: بارداری معمولا با تغییرات شدید در حالات روحی همراه است. به علاوه در زمان بارداری سوخت و ساز بدن و ترشح هورمون ها افزایش می یابد. به همین خاطر تعریق بدن بیشتر می شود. البته برخی زنان بعد از بارداری نیز درگیر تعریق بیش از حد می شوند.
- مصرف برخی داروها: یکی از عوارض مصرف برخی داروها، تعریق زیاد است. به همین خاطر اگر بعد از مصرف برخی داروها دچار تعریق بیش از اندازه شدید، حتما این موضوع را پزشک خود در میان بگذارید.
درمان تعریق بیش از حد چیست؟
اگرچه تعریق زیاد مشکل چندان خطرناکی نیست، اما موضوعی سخت و عذاب آور است. به طوری که عملکرد افراد را دچار اختلال می کند. برخی بیماران به راحتی با این مشکل کنار می آیند و نیازی به درمان احساس نمی کنند. اما حقیقت این است که این بیماری درمان دارد. در این شرایط پزشک توصیه های مختلفی دارد که با گرفتن شرح حال بیمار و معاینه او، آزمایشاتی را برای بیمار تجویز می کند. البته در برخی شرایط ممکن است بیمار به متخصص بیماری های داخلی ارجاع داده شود.
۱. درمان های پزشکی
اگر علت تعریق زیاد شما بیماری هایپرهیدروزیس باشد، احتمالا پزشک روش های درمانی زیر را به شما پیشنهاد خواهد داد. در ادامه چند روش درمانی را به شما معرفی می کنیم که باید پیش از انجام هر کدام از آن ها، نظر پزشک خود را جویا شوید.
استفاده از ضد تعریق
اولین قدم در درمان تعریق زیاد، استفاده از ضد تعریق است. این ضد تعریق ها به دلیل داشتن نمک آلومینیوم، مانع از تعریق بیش از حد می شوند. این ضد تعریق ها را می توان از داروخانه تهیه کرد. البته برخی از آن ها ترکیبات خاصی دارند که پزشک تجویز می کند تا دکتر داروساز آن را بسازد. این ضد تعریق ها قادر به کنترل عرق در همه نواحی بدن هستند.
استفاده از دستگاه یونتوفورزیس
این دستگاه یک نوع دستگاه خانگی الکتریکی است که به کمک جریان الکتریکی ضعیف، موجب از کار افتادن موقتی غدد ترشح عرق می شود. از عوارض جانبی استفاده از این روش می توان به حساسیت پوستی، خشکی پوست و احساس ناخوشایند در طول درمان اشاره کرد.
درمان دارویی
برخی پزشکان مصرف دارو را برای درمان تعریق زیاد پیشنهاد می کنند. البته مصرف داروها نیز خالی از عوارض نیست. تاری دید، تپش قلب شدید و خشکی دهان و چشم از شایع ترین عوارض مصرف داروها هستند.
بوتاکس
بوتاکس یکی دیگر از روش های درمان تعریق بیش از حد است. در این روش ماده بوتاکس به داخل پوست تزریق می شود و تا مدتی ترشح غدد عرق را کاهش می دهد. با این حال این روش نیز با عوارضی همراه است که از مهم ترین آن ها می توان به تضعیف عضلات اشاره کرد. به علاوه امکان دارد در زمان درمان احساس درد داشته باشید.
جراحی
آخرین راه درمان تعریق شدید، انجام عمل های جراحی است. در طول این جراحی تعدادی از غدد عرق برداشته می شود که موجب کاهش ریزش عرق خواهد شد. از عوارض جانبی جراحی می توان به از بین رفتن حس در ناحیه مورد نظر، عفونت، کبودی و درد شدید اشاره کرد.
۲. درمان های خانگی
شما می توانید در کنار روش های درمانی، روش های خانگی دیگری را نیز برای کنترل تعریق بدن تان امتحان کنید. این روش ها به شرح زیر است:
- به منظور جلوگیری از خراب شدن لباس ها، می توانید از پدهای عرق گیر مخصوص کاهش عرق زیر بغل استفاده کنید.
- استحمام روزانه با صابون آنتی باکتریال را در برنامه خود قرار دهید. این کار باکتری های عرق را که در پوست شما ساکن شده و باعث ایجاد بوی بد می شوند، از بین می برد. یادتان باشد که بعد از استحمام و قبل از استفاده از ضد تعریق حتما پوست تان را خشک کنید.
- از پوشیدن لباس های تنگ و سنگین خودداری کنید. بهتر است لباس های نخی و گشاد بپوشید. زمانی که قصد ورزش کردن در بیرون از منزل و هوای گرم را دارید، پیراهن اضافه همراه خود داشته باشید. شما می توانید برای جذب رطوبت ناشی از تعریق پاها، از جوراب های مناسب استفاده کنید.
- از مصرف نوشیدنی های الکلی، غذاهای تند و غذاهای داغ که باعث تعریق بدن می شوند، اجتناب کنید.
- حتما بعد از پیاده روی و انجام فعالیت های بدنی شدید، پاهایتان را در معرض هوای آزاد قرار دهید.
- جوراب های خود را به طور مرتب تعویض کنید.
