بیوگرافی خسرو شکیبایی؛ اسطوره‌ای جاودان در هنر بازیگری

خسرو شکیبایی از بازیگران مولف کشورمان به شمار می رود که بدون شک تکرار نشندنی است. در این مقاله از وب‌سایت پلازا با بیوگرافی خسرو شکیبایی همراه شما مخاطبان محترم هستیم.

شکیبایی با بازی در نقش حمید هامون برای همیشه در تاریخ سینمای ما ماندگار شد. این بازیگر توانا و بسیار مستعد یکی از هنرمندان بسیار تاثیرگذار در عرصه سینما، تئاتر و تلویزیون ایران است که با صدایی خاص و منحصر به فرد خیلی زود در قلب مردم نفوذ کرد. وی در کارنامه هنری خود در آثار فاخری چون هامون، بانو، سارا، کیمیا، پری، سرزمین خورشید و بسیاری از آثار دیگر به یک بازیگر مولف در سینمای ما مبدل شد. چنانچه شما مایلید تا با ابعاد پنهان در زندگینامه خسرو شکیبایی بیشتر آشنا شوید، در ادامه مقاله پیش‌رو با ما همراه باشید.

اطلاعات شخصی خسرو شکیبایی

• نام و نام خانوادگی: خسرو شکیبایی (Khosrow Shakibai)
• تاریخ تولد: 7 فروردین 1323
• محل تولد: خیابان مولوی تهران
• نام والدین: احمد شکیبایی، فریده خاتمی
• پیشه: بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون- فیلمنامه‌نویس-صداپیشه-دکلمه‌خوان
• نقش‌های شاخص: حمید هامون در فیلم هامون، صفا و اسد در فیلم پری، سید حسن مدرس در سریال مدرس، مراد بیگ در سریال روزی روزگاری، رضا صباحی در سریال خانه سبز
• شروع فعالیت هنری: سال 1342 در سن 19 سالگی با نمایشی به کارگردانی مرحوم عباس جوانمرد
• تحصیلات: کارشناسی رشتهٔ بازیگری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران
• قد خسرو شکیبایی: 175 سانتی‌متر
• وضعیت تاهل: متاهل
• همسر خسرو شکیبایی: تانیا جوهری بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون (طلاق)- پروین کوشیار (1387-1360)
• تعداد فرزندان: یک دختر به نام پوپک (بازیگر، دوبلور و گوینده رادیو) متولد 1350 از ازدواج اول، یک پسر به نام پوریا (بازیگر) متولد 1362 حاصل ازدواج با پروین کوشیار
• تاریخ درگذشت خسرو شکیبایی: ساعت 5 صبح جمعه 28 تیرماه 1387 در سن 64 ساگی
• علت در گذشت: سرطان کبد
• خویشاوندان: الیزا جوهری بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر (خواهرزن سابق)، مرحوم کامیار شکیبایی بازیگر (بردارزاده)

زندگی خصوصی خسرو شکیبایی

در این بخش از مقاله بیوگرافی خسرو شکیبایی با زندگی شخصی از زمان تولد، روابط کاری‌ و خانوادگی تا لحظه درگذشت این هنرمند فقید سینما، تئاتر و تلویزیون کشورمان همراه شما مخاطبان محترم پلازا هستیم‌.

کودکی شکیبایی تا جوانی

آقای شکیبایی در هفتمین روز از ماه فروردین سال 1323 و در اوایل فصل سرسبز بهار این سال در خیابان مولوی تهران به دنیا آمد. در شناسنامه‌اش خسرو به ثبت رسید، اما خانواده و نزدیکان، او را محمود صدا می‌کردند. پدرش احمد شکیبایی مردی مذهبی و مومن بود که درجه سرگردی در ارتش داشت. وی به خاطر خواندن نماز شب و گذاشتن ریش که در ارتش برای آن مقطع زمان خلاف قوانین بود از درجه سرگردی هرگز ارتقا نیاف. متاسفانه سال 1337 خسرو در سن 14 سالگی، پدرش را بر اثر سرطان از دست داد و تمام تکیه گاه وی مادرش شد.

خسرو شکیبایی پیش ورود به عرصه تئاتر در حرفه‌های چون خیاطی، کانال سازی و آسانسورسازی مشغول به کار شد. وی سال 1342 زمانی که 19 ساله بود فعالت هنری خود در تئاتر را آغازنمود. او پس از مدتی فعالیت در این عرصه به زنده‌یاد عباس جوانمرد، معرفی شد و بدین طریق به صورت کاملاً حرفه‌ای بازیگر تئاتر شد. شکیبایی تحصیلات آکادمیک خود را در مقطع کارشناسی رشتهٔ بازیگری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به اتمام رساند.

ازدواج با تانیا جوهری

خسرو شکیبایی در سن 19 سالگی فعالیت هنری خود در حوزه نمایش را آغاز نمود. وی در سال 1348 با تانیا جوهری (مهر‌آزاد جوهری) آشنا شد که پس از مدتی با هم ازدواج کردند. آن‌ها در چندین نمایش با هم همکاری نمودند و ثمره زندگی مشترک‌شان دختری به نام پوپک متولد 1350 است. اما زندگی شکیبایی و جوهری چندان دوام نیاورد و آن‌ها از یکدیگر جداد شدند و پوپک همراه مادرش زندگی کرد.

همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، پوپک دختر خسرو شکیبایی در رادیو گویندگی می‌کرد و در انجمن گویندگان جوان هم به عنوان دوبلور مشغول بود، اما متاسفانه در دی ماه سال 1389 همسرش طی حادثه‌ای از دست داد و از آن به بعددیگر نتوانست فعالیتی در این عرصه داشته باشد.

با عکسی از پوپک شکیبایی در کنار مادرش تانیا جوهری برای مراسم تشیع پیکر خسرو شکیبایی به ادامه مقاله می‌پردازیم.

از دواج با پروین کوشیار

خسرو شکیبایی چند سال پس از طلاق از تانیا جوهری، در تاریخ 9 تیر 1360 با خانم پروین کوشیار ازدواج کرد، که ثمره زندگی مشترک آن‌ها یک پسر به نام پوریا است.

پوریا شکیبایی متولد 19 مرداد 1362 در تهران است که کارشناسی رشته تربیت بدنی خود را از داشنگاه سیدنی استرالیا گرفت. او اولین‌بار در سن 10 سالگی به واسطه پدرش صداپیشگی را تجربه نمود و حالا پس از درگذشت خسرو شکیبایی به حرفه بازیگری اشتغال دارد.

درگذشت خسرو شکیبایی

خسرو شکیبایی (Khosrow Shakibai) متاسفانه مدت‌ها از عارضه دیابت و سرطان کبد رنج می‌برد در ساعت 5 صبح جمعه 28 تیرماه1387 در سن 64 سالگی در اثر ایست قلبی در بیمارستان پارسیان تهران دار فانی را وداع گفت و پیکر وی در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت.

مراسم تشیع پیکر این هنرمند فقید بعد از بازیگر محبوبی چون زنده‌یاد فردین، یک از پرجمعیت‌ترین مراسم خاکسپاری در کشور بود. در ادامه با عکسی از این بازیگر در کنار مرحوم محمدعلی فردین این بخش از مقاله بیوگرافی خسرو شکیبایی را به اتمام می‌رسانیم.

زندگی شغلی خسرو شکیبایی

همان‌طور که در مطالب بالا اشاره شد، شکیبایی فعالیت هنری خود را از سال 1342 با حوزه نمایش آغاز نمود. وی در 19 سالگی برای نخستین‌بار روی صحنه تئاتر حاضر شد و پس از مدتی به زنده‌یاد عباس جوانمرد، معرفی شد و بدین طریق وارد حرفه‌ بازیگری در عرصه نمایش شد. از جمله نمایش‌هایی که شکیبایی در آن‌ها به نقش‌آفرینی پرداخته، می‌توان به سنگ و سرنا، همه پسران من، شب بیست و یکم و بیا تا گل برافشانیم اشاره نمود.

ورود به سینما

خسرو شکیبایی در سال 1353 برای نخستین بار با فیلم کوتاه و ۱۶ میلی‌متری کتیبه به کارگردانی مرحوم فریبرز صالح بازیگری مقابل دوربین را تجربه نمود.

پس از انتقلاب 57، سال 1360 بازی شکیبایی برای نمایش شب بیست و یکم توجه مسعود کیمیایی را به خود معطوف کرد و برای ایفای نقش کوتاه جمال در فیلم خط قرمز انتخاب شد. این اثر سینمایی به نویسندگی  و کارگردانید کیمیایی بر اساس شب سمور نوشته بهرام بیضایی، ساخته شد. داستان فیلم خط قرمز درباره یک مأمور ساواک به نام امانی است که با زنی به نام لاله ازدواج می‌کند. در حوادث انقلاب برادر لاله به دست مأموران ساواک می‌افتد و امانی فرمان قتل او را می‌دهد. طولی نمی‌کشد که لاله به واسطه کمک اطلاعاتی که جمال دوست برادرش در اختیار وی می‌گذارد، به ساواکی بودن شوهرش پی می‌برد و او را مورد بازخواست قرار می‌دهد. در این اثر سینمایی بازیگران دیگری چون سعید راد، زنده‌یاد فریماه فرجامی، اکبر معززی، سعید امیر سلیمانی، سعید پیردوست، جمشید هاشم پور، مرحوم علی ثابت، مرحوم جلال پیشواییان و زنده‌یاد ایرن زازیانس به ایفای نقش پرداختند.

شکیبایی در سال 1362 با نقش شنبه یرای فیلم دادشاه مقابل دوربین مرحوم حبیب کاووش قرار گرفت. وی در این اثر سینمایی بازهم کنار سعید راد مقابل دوربین قرار گرفت و بازی درخشانی از خود ارائه داد. این فیلم روایتی از زندگی دادشاه کمال (میردادشاه) یک زمین‌دار و کشاورز روستایی بلوچ است که اوایل دهه 30 خورشیدی در بلوچستان علیه دولت مرکزی ایران، اقدام به قیامی مسلحانه نمود. از دیگر بازیگران فیلم دادشاه می‌توان به مرحوم  جعفر والی، آهو خردمند، شهرام گلچین، اسداله بیات، داریوش ایران‌نژاد، عنایت‌الله شفیعی، مرحوم فرهاد محبت، محمود بصیری، سعید امیرسلیمانی، زنده‌یاد سیروس گرجستانی و جمشید هاشم‌پور اشاره کرد.

شکیبایی پس از این فیلم در آثاری چون صاعقه، دزد و نویسنده، رابطه، شکار، ترن و عبور از غبار به ایفای نقش پرداخت.

خسرو شکیبایی در آثار داریوش مهرجویی

زنده‌یاد داریوش مهرجویی، خسرو شکیبایی را در تئاتری از هایده حائری دید و وی را برای بازی در نقش حمید هامون انتخاب کرد. فیلم هامون اثری اجتماعی و سورئالیستی در سینما محسوب می‌شود که سال 1368 توسط مرحوم مهرجویی ساخته شد. نقش حمید هاون در این اثر سینمایی به واسطه بازی بی نظیر شکیبایی خیلی زود به تاثیرگذارترین و محبوب‌ترین کاراکترهای سینمای ایران مبدل شد.

مجلهٔ فیلم طی نظرسنجی‌ که سال 1383 برگزار نمود، این شخصیت به‌ عنوان ماندگارترین شخصیت تاریخ سینمای ایران انتخاب گردید. در  فیلم هماون بازیگرانی دیگری که جملگی در قیدحیات نیستند نظیر عزت‌الله انتظامی، حسین سرشار ، جلال مقدم، فتحعلی اویسی، توران مهرزاد، امرالله صابری، نادر رجب پور، صدیقه کیانفر، آنیک شفرازیان و بیتا فرهی به ایفای نقش پرداختند.

همکاری شکیبایی با مهرجویی پس از هامون در آثار دیگری چون بانو، سارا، پری، دختردایی گمشده و میکس ادامه یافت.

مراد بیگ در سریال روزی روزگاری

خسرو شکیبایی در سال 1370 با نقش مراد بیگ برای سریال روزی روزگاری در قاب تلویزیون ظاهر شد. وی پس از این سریال در آثار چون سمک عیّار، خلیل ده مرده، لحظه و مدرس به ایفای نقش پرداخته بود. اما حضور وی در سریال روزی روزگاری با بازی درخشانی که داشت شهرت را دو چندان نمود. بیان شیوا و صدای گرم شکیبایی در نقش مراد بیگ توجه مخاطبان زیادی را به استعداد این بازیگر توانمند معطوف نمود. این سریال در زمان خود به یکی از آثار پربیننده تلویزیونی مبدل شد که در آن بازیگرانی چون محمود پاک‌نیت، ژاله علو، مرحوم جمشید لایق، محمد فیلی، زنده‌یاد حسین پناهی، شهره سلطانی، محمود جعفری، گوهر خیراندیش، مرحوم جمشید اسماعیل‌خانی، مرحوم منوچهر حامدی، صدرالدین حجازی، مرحوم بهروز مسروری و زنده‌یاد پرویز پورحسینی حضور داشتند.

شکیبایی در خانه سبز

بدون شک یکی از آثار تلویزیونی که بسیاری از نسل‌ها به آن خاطره دارند، سریال پرمخاطب خانه سبز کاری از بیژن بیرنگ و مرحوم مسعود رسام است. این مجموعه  تلویزیونی در سال 1375 ساخته شد که در آن خسرو شکیبایی نقش یک وکیل به نام رضا صباحی را به عهده داشت. تیتراژ ابتدایی سریال خانه سبز با صدای گرم شکیبایی پخش می‌شد که جذابیت اثر را دو چندان می‌کرد. بازی درخشان و تاثیرگذار خسرو شکیبایی در این نقش مهر تاییدی بر استعداد بالای وی در عرصه بازیگری محسوب می‌شود.

در مجموعه تلویزیونی خانه سبز بازیگران دیگری چون مهرانه مهین ترابی، رامبد جوان، آتنه فقیه نصیری، زنده‌یاد داریوش اسدزاده، مرحوم حمیده خیرآبادی، اکرم محمدی، آرش نادی، فرخ نعمتی، مرحوم مهین شهابی، فخرالدین صدیق شریف و اسماعیل محرابی به ایفای نقش پرداختند.

تئاترهای خسرو شکیبایی

همان‌طور که در ابتدای مطالب عنوان نمودیم، خسرو شکیبایی از سن 19 سالگی در سال 1342 فعالیت هنری خود در عرصه نمایش را آغاز نمود. زنده‌یاد هادی اسلامی در عرصه تئاتر برای خودش گروه نمایشی تحت عنوان جاوید راه انداخت که شکیبایی برای اولین‌بار در آن بازی روی صحنه را تجربه کرد. وی طی مصاحبه‌ای شکیبایی که در یکی از آخرین گفتگوهای خود که سال 1387 انجام داد، در مورد همکاری و دوستی‌اش با مرحوم هادی اسلامی چنین اذعان کرد:

در دبیرستان به کارهای نمایشی علاقه داشتم و در نمایش‌هایی هم در همان مموقع بازی کردم. ولی فعالیت رسمی من در عرصه‌ هنر نمایش مربوط به زمانی است که با زنده‌یاد هادی اسلامی آشنا شدم. وی مردی وارسته و قابل احترامی بود که به کارهای نمایشی بسیار عشق می‌ورزید و زندگی خودش را فدای این هنر ناب کرد. او وقتی مرا دید و از میزان علاقه‌ام به هنر نمایش آگاه شد، از من خواست تا به گروهش بپیوندم.

در سال 1347 مرحوم اسلامی نمایش زیر گذر لوطی صالح را روی صحنه برد که در آن علاوه بر خودش، بازیگرانی دیگری چون خسرو شکیبایی، حسین خانی بیک، نصرت دست مردی، مرحوم سیروس گرجستانی، مرحوم مهری مهرنیا به ایفای نقش پرداختند.

درخشان آن‌ها توجه زنده‌یاد عباس جوانمرد، سرپرست گروه هنر ملی را به خود معطوف کرد که به دنبال نمود. اسلامی و شکیبایی نیز این دعوت را پذیرفتند و بدین شکل گروه دوم هنر ملی هم شکل گرفت.

• سنگ و سورنا (‌‌خانم پرتوی)
• ‏ ‏بنگاه تئاترال (علی نصیریان) تهران، تالار سنگلج ‏
• میرزاکمال‌الملک (خلیل موحد دیلمقانی)‏
• زخمه (ن. محمود رهبر) (اجرا نشد)
• ‏هشتمین سفر سندباد (فرهاد مجدآبادی) (اجرا نشد)
• ‏ ‏شازده کوچولو
• پرومته در زنجیر (‌‌مجید جعفری)‏
• الموت (‌‌مجید جعفری)‏
• بیا تا گل برافشانیم (‌مجید جعفری)
• شاهزاده و گدا (‌هادی مرزبان)
• شب بیست و یکم
• پنجهٔ عدالت
• 1347 زیر گذر لوطی صالح (مرحوم هادی اسلامی)
• هنگامه شیرین وصال
• بازرس
• صیادان
• پنجه به دست آوردن
• با خشم به یاد آر
• همه پسران من
• 1359 ‏‌بکت(‌مجید جعفری) تهران، تالار وحدت
• 1359‏ ‏تراژدی کسرا (نوشته و کار مجید جعفری) تهران، تئاترشهر، تالار اصلی
• 1360‌‏ ‏عنکبوت(‌‌مجید جعفری) تهران، تالار وحدت
• 1362‌‏ ‏‌بلیط تئاتر (هایده حائری) تهران، تئاترشهر، تالار کوچک

با عکسی از این بازیگر در تنفس تمرین برای تئاتر در خانه کنار افرادی چون علی رضا نوری زاده، ایرج جنتی عطایی، احمد کامیابی و مرحوم پروین سلیمانی به معرفی تله تئاترهای خسرو شکیبایی می‌پردازیم.

تله تئاترهای خسرو شکیبایی

خسرو شکیبایی در حوزه نمایش تلویزیونی هم در سه اثر به ایفای نقش پرداخت که عبارتند از:

• هنری چهارم (مرحوم دکتر محمد کوثر)
• 1366 تله تئاتر مدرس (هوشنگ توکلی)
• 1372 فیزیکدان‌ها (زنده‌یاد رضا کرم رضایی)

در ادامه با عکسی از خسرو شکیبایی در نقش سیدحسن مدرس این بخش از مقاله را به اتمام می‌رسانیم.

فیلم های خسرو شکیبایی

خسرو شکیبایی (Khosrow Shakibai) بازی مقابل دوربین را در سال 1353 با فیلم کوتاه کتیبه به کارگردانی مرحوم فریبرز صالح تجربه نمود. وی پس از انقلاب برای نخستین‌بار با نقش جمال برای فیلم خط قرمز مقابل دوربین مسعود کیمیایی قرار گرفت. وی پس از آن در چندین اثر سینمایی به ایفای نقش پرداخت تا اینکه با بازی نقش حمید هامون به شهرت بالایی رسید. بازی در این اثر سینمایی برای شکیبایی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره فیلم فجر را به ارمغان آورد.

از دیگر نقش‌های ماندگار خسرو شکیبایی در حوزه سینما، می‌توان به فیلم کیمیا ساخته احمدرضا درویش اشاره کرد. داستان فیلم کیمیا روایتی از زندگی فردی از آغاز جنگ ایران و عراق و پس از آن است که در سال 1373 ساخته شد. این اثر  در سال 1401 طی یک نظرسنجی از ماهنامه فیلم به عنوان ده فیلم برتر جنگی تاریخ سینمای ایران انتخاب شد. از  بازیگران دیگر فیلم کیمیا می‌توان به مرحوم بیتا فرهی، علی اکبر شالیزادگان و رضا کیانیان اشاره نمود.

شکیبایی در سال 1374 با بازی در فیلم خواهران غریب ساخته زنده‌یاد کیومرث پوراحمد بار دیگر توان بازیگری خود را به اثبات رساند. این اثر سینمایی بر اساس رمان خواهران غریب نوشته اریش کستنر (Erich Kästner) ساخته شد. مادر من برای فیلم خواهران غریب از مشهورترین ترانه‌های ساخته شده در مقام مادر است که توسط زنده‌یاد ناصر چشم‌آذر آهنگسازی شد و مرحوم خسرو شکیبایی خوانندگی آن را به عهده داشت. در این فیلم بازیگرانی دیگری چون افسانه بایگان، پریسا گلدوست، مرحوم پرویندخت یزدانیان، لادن طباطبائی، الهه علی‌یاری، الهام علی‌یاری، رحیم بقایی به ایفای نقش پرداختند. با عکسی از شکیبایی کنار پوراحمد در پشت صحنه فیلم خواهران غریب به بررسی فیلم‌های این بازیگر می‌پردازیم.

در ادامه با عکسی از خسرو شکیبایی کنار لیلا حاتمی در فیلم سالاد فصل این بخش از مقاله را به اتمام می‌رسانیم.

سریال های خسرو شکیبایی

خسرو شکیبایی (Khosrow Shakibai) در سال 1352 با سریال گذر خلیل ده‌مرده کاری از مرحوم محمود استاد محمد برای نخستین‌بار در قاب تلویزیون ظاهر شد. از دیگر بازیگران این مجموعه تلویزیونی می‌توان به زنده‌یاد جمشید مشایخی، مرحوم اکبر مشکین، مرحوم توران مهرزاد، مرحوم محمد مطیع، سعید امیرسلیمانی، آهو خردمند، بهروز به‌نژاد اشاره کرد.

شکیبایی تا پیش از انقلاب 57 در حوزه تلویزیون برای سریال‌های سمک عیّار و لحظه به ایفای نقش پرداخت. شیکبایی در سال 1365 با تله تئاتر چند قسمتی مدرس مقابل دوربین قرار گرفت و بازی بسیار درخشانی از خود ارائه داد. وی قرار بود در سریال کوچک جنگلی که ابتدا نگارش و کارگردانی آن را ناصر تقوایی به عهده داشت نقشی را ایفا کند. اما به دنبال جایگزینی بهروز افخمی به جای تقوایی بسیار از بازیگران مثل داریوش ارجمند و شکیبایی از پروژه انصراف دادند.

شکیبایی در حوزه تلویزیون برای آثار زیادی به ایفای نقش پرداخت، اما از شاخص‌ترین آن‌ها می‌توان به سریال‌های روزی روزگاری و خانه سبز اشاره کرد. از آخرین آثار این هنرمند فقید در رسانه تلویزیون سریال شیخ بهایی کاری از شهرام اسدی بود. وی در این مجموعه تلویزیونی نقش شیخ عزالدین پدر شیخ بهایی را برعهده داشت. در بخش اول سریال شیخ بهایی بازیگرانی دیگری چون بازیگر فاطمه گودرزی، سپنتا سمندریان، دانیال حکیمی، چنگیز وثوقی، عبدالرضا زهره کرمانی، سعید امیرسلیمانی، مرحوم محمد پورستار، فریدون سورانی، کوروش تهامی، مریم عبدالملکی، شهین علیزاده، آتش تقی‌پور، مرحوم عباس امیری، آرش نوذری، فاطمه حبیبی، سعید نورالهی حضور داشتند.