تجاوز جنسی یک جرم بوده و معمولا نشان از وجود اختلال روانی دارد. یعنی بعید است فرد متجاوز جنسی از نظر روانی سالم باشد.
تجاوز جنسی یعنی نزدیکی جنسی با یک انسان بزرگسال بدون رضایت او یا با یک کودک. تجاوز جنسی فقط یک تهاجم فیزیکی و جنسی نیست، بلکه آسیب عمیق روحی و روانی نیز ایجاد می کند. این خشونت، گرچه همیشه با قتل همراه نیست، ولی اکثرا تهدید به قتل را به همراه دارد. به شخصی که این عمل را مرتکب می‌شود تجاوزگر یا متجاوز می گویند.
کارگران جنسی یا سکس ورکرها یکی از آسیب‌پذیرترین افراد که در خطر «تجاوز جنسی» و خشونت‌های هستند.
نزدیکی فرد بالغ با کودکان زیر ۱۳ سال حتی اگر با رضایت او باشد، تجاوز است و مجازات شدیدی دارد.
تشخیص و اثبات تجاوز جنسی بر عهده پزشکی قانونی است و این تشخیص گاهی به دلیل علایم ایجاد شده مانند پارگی و خون‌مردگی بسیار ساده و گاه به دلیل فقدان علامتهای مربوطه غیرممکن است.
تجاوز نوعی خشونت جنسی است که معمولاً با آمیزش جنسی همراه است و توسط فرد یا افرادی به رغم رضایت قربانی انجام می‌شود. این عمل می‌تواند با اجبار فیزیکی، تهدید، سوءاستفاده از قدرت یا با فردی که ناتوان یا کودک است رخ دهد. کسی که عمل تجاوز را انجام می‌دهد تحت عنوان متجاوز شناخته می‌شود.
معمولاً تجاوز توسط افراد آشنا از تجاوز توسط افرادی که قربانی آنها را نمی‌شناسد شایعتر است. تجاوز مذکر به مذکر و مؤنث به مؤنث هم در زندان‌ها شایع است و احتمال دارد که از بقیهٔ موارد کمتر گزارش شود.
امکان تجاوزات جنسی در مکان‌های ناشناخته بسیار زیاد است. در سال ۱۹۹۰ بیش از ۷۰ هزار مورد تجاوز جنسی در آمریکا گزارش شده‌است؛ و این تنها یک‌پنجم تعداد تجاوزات انجام شده است. یعنی در سال ۱۹۹۰ نزدیک به ۳۵۰ هزار تجاوز جنسی در آمریکا حادث شده است.
بسیاری از تجاوزات جنسی خشونت‌آمیز در مورد دانشجویان بوده که تنها ۲۰ درصد آنها توسط افراد ناشناس صورت گرفته‌است. بسیاری از این تجاوزات در قرار ملاقات‌ها اتفاق افتاده است.
سالانه در سراسر دنیا هزاران و شاید هم میلیون‌ها دانش‌آموز و دانشجوی دختر، قربانی تجاوزات جنسی پسران دانشجو یا دانش‌آموز می‌شوند. بسیاری از این افراد مدعی هستند که آنها به دلیل تهدید و فشار فیزیکی مردان مجبور به قبول برقراری ارتباط جنسی شده‌اند.
تعاریف
تعاریف گوناگونی برای تجاوز جنسی در نقاط مختلف دنیا و در دوره های مختلف تاریخی، ارائه گردیده است. تعریف تجاوز، در بسیاری منابع حقوقی، آمیزش (مقاربت) جنسی یا انواع دیگر روابط جنسی است که بدون رضایت قربانی، از سوی شخص متجاوز بر او تحمیل می‌شود.
سازمان ملل، آن را تحت عنوان «مقاربت جنسی بدون رضایت» ، تعریف می‌کند؛ و سازمان جهانی سلامت، در سال ۲۰۰۲ تعریف «نفوذ به مقعد یا وولوا (vulva) همراه با اعمال زور بوسیلهٔ آلت جنسی مردانه، سایر اندام‌های بدن یا یک شی» را ارائه داده‌است.
از سوی دیگر، بعضی جوامع همچون آلمان، تعاریف جامع تری را بکار می‌برند که در آنها، الزامی برای مقاربت در تجاوز نیست؛ و دادگاه جنایی بین‌المللی برای رواندا ۱۹۹۸، تجاوز را «تجاوز فیزیکی با ماهیت جنسی، که به یک شخص تحت اجبار اعمال می‌شود» ، تعریف می‌کند.
در بعضی متون حقوقی مفهوم تجاوز با «رفتار خشونت‌آمیز جنسی» یا «رفتار جنایت آمیز جنسی» ، جایگزین شده‌است. اما بسیاری از متون حقوقی تجاوز را آن دسته از اعمالی می‌دانند که شامل نفوذ آلت مردانه به واژن و سایر رفتارهای جنسی مرتبط، همراه با اعمال خشونت جنسی باشد.
به عنوان مثال در برزیل، قانون، تجاوز جنسی را سکس واژینال بدون رضایت فرد تعریف می‌کند؛ بنابراین، تجاوز به مرد، تجاوز مقعدی و تجاوز دهانی شامل این تعریف نیستند.
پلیس فدرال آمریکا تعریف زیر را برای تجاوز جنسی در گزارش جنایی سالانه خود ارایه داده است: ارضای جنسی زن با اعمال زور و برخلاف میل او. در این تعریف، تجاوز، مقاربت (شامل نفوذ به واژن یا مقعد یا دهان توسط آلت تناسلی مرد یا سایر اندام‌های بدن یا یک شی) ، با اجبار و عدم رضایت زن تفسیر می‌شود.
