سلامت نیوز:طي يک دهه گذشته کاهش سفره آب‌هاي زيرزميني و فرونشست در استان‌هاي شمالي از سوي کارشناسان مطرح شده است چراکه زماني که آب زيرزميني افت مي‌کند اولين خطر آن شوري آب بوده که غير‌قابل مصرف کشاورزي و خوردن خواهد بود، با وجود اينکه استان‌هاي شمالي زمين‌هاي بسيار حاصلخيزي داشته و يکي از کشت‌هاي مهم و استراتژيک اين مناطق برنج است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،وقتي سفره آب‌هاي زيرزميني افت مي‌کند زير زمين خالي شده و زمين با شوک يا رفت و آمد ماشين‌هاي سنگين به صورت عمودي فرو مي‌ريزد، حتي کارشناسان اين حوزه پيش‌بيني کردند با توجه به شرايطي که استان‌هاي شمالي در حفر چاه‌هاي غيرمجاز دارند در آينده با مشکلي به نام فرونشست زمين در روستاها و حتي شهرها مواجه خواهيم شد.
امروزه سياست کشت محصولات کشاورزي در استان‌هاي شمالي با آب مورد نياز متناسب نيست يعني آبي که در سطح مزرعه و زمين برداشت مي‌شود از راندمان کارايي بالايي برخوردار نبوده و اگر به آب‌هاي سطحي و زيرزميني فشار وارد شود، پيامدهاي منفي را در اين استان‌ها به همراه خواهد داشت. کريم سليماني، عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري در گفت‌وگو با ايسنا با اشاره به اينکه سيلاب‌هايي که به عنوان خطر محسوب شده مي‌توانند تبديل به فرصت شوند، گفت:احداث آب‌بندان‌هاي جديد و فعال کردن آب‌بندان‌هاي قديمي از عواملي بوده که در ذخيره‌سازي آب‌هاي زيرزميني نقش بسزايي دارند. وي با بيان اينکه استان‌هاي شمالي برخوردارترين استان‌هاي کشور به لحاظ مقدار بارش هستند، اظهار کرد: متوسط بارندگي استان‌هاي شمالي سالانه حدود هزار ميلي‌متر است.
عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري تصريح کرد:اين مقدار از بارندگي در هيچ جاي ايران وجود نداشته است. سليماني با اشاره به اينکه جلگه جنوبي درياي‌خزر يا شمال ايران جلگه‌هاي بسيار حاصلخيزي دارد که يکي از کشت‌هاي بسيار مهم و استراتژيک به نام برنج در اين مناطق کشت مي‌شود، افزود: برنج نسبت به محصولات کشاورزي ديگر نياز به آب بيشتري دارد؛ يعني در يک دوره سه ماهه به غرق آب نياز داريم چراکه آب‌هاي سطحي براي کشت برنج کفايت کننده نبوده است.
وي با اشاره به اينکه امروزه مردم با تکنولوژي جديد به حفر چاه‌هاي عميق و نيمه عميق، به سفره‌هاي آب‌هاي زيرزميني دست يافتند، گفت: بعد از انقلاب با گسترش حفر چاه‌هاي غير مجاز، سفره‌هاي آب‌هاي زيرزميني افت کرده و باعث شوري آب شده است.
کاهش آب‌هاي زير زميني
عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري بيان کرد: يک مصيبت در اين دهه بر ما وارد شد که هجوم آب‌ها و لب شورهاي ساحلي به سمت آب‌هاي شيرين بوده و در شهرهاي جويبار، بابلسر، فريدونکنار و دشت ناز ملموس شده است. سليماني يکي ديگر از مشکلات کاهش سفره آب‌هاي زيرزميني را فرونشست زمين دانست و گفت:زماني که آب زيرزميني افت مي‌کند اولين خطر آن شوري آب بوده که غير‌قابل مصرف کشاورزي و خوردن است. وي افزود: وقتي سفره آب هاي زيرزميني افت مي‌کند زير زمين خالي مي‌شود و زمين با شوک يا رفت و آمد ماشين‌هاي سنگين به صورت عمودي فرو مي‌ريزد. عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري با اشاره به تفاوت زمين لغزش و فرونشست زمين گفت:
زمين لغزش به صورت دامنه‌اي در شيب حرکت کرده اما فرو نشست زمين در عمق زمين صورت مي‌گيرد. سليماني ادامه داد: پيش‌بيني مي‌شود با اين شرايطي که استان‌هاي شمالي در حفر چاه‌هاي غيرمجاز دارند در آينده با يک مشکلي به نام فرو نشستن زمين در روستاها و حتي شهرها مواجه خواهند شد که تاسيسات آنها را تهديد خواهد کرد. وي خاطرنشان کرد:
برداشت مجاز آب‌هاي زيرزميني در صورت تعادل تزريق آب باران عامل موثري در تامين سفره آب‌هاي زير زميني بوده است. عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري عنوان کرد: برداشت آب باران در شهرها (استحصال آب باران) از پروژه‌هايي بوده که در حال کار کردن آن هستيم و اين پروژه مي‌تواند در مصرف آب شرب و کارهاي بهداشتي موثر باشد. سليماني گفت: طرح کلان ملي (استفاده از آب‌هاي نامتعارف براي مصرف کشاورزي) نيز از ديگر پروژه‌هايي است که در حال کار کردن بوده تا به نتيجه مطلوبي برسيم.
سياست درست کشت برابر با ذخيره درست منابع آبي
محمدعلي بهمنيار، عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري گفت: سياست درست کشت محصولات کشاورزي باعث مي‌شود آب بيشتري براي سال‌هاي آينده ذخيره شود. وي با بيان اينکه برداشت آب‌هاي زير زميني به ميزان مصرفي بستگي دارد که در بخش‌هاي مختلف به ويژه کشاورزي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، اظهار کرد: امروزه سياست کشت محصولات کشاورزي با آب مورد نياز متناسب نبوده است.
عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري تصريح کرد: محصولاتي استفاده مي‌کنيم که آب‌بري آنها بالا است يعني آبي که در سطح مزرعه برداشت مي‌شود از راندمان کارايي بالايي برخوردار نيست.بهمنيار گفت: اگر به آب‌هاي سطحي و زير زميني فشار وارد شود پيامدهاي منفي را در پي دارد و هرگاه سياست کشت تغيير کند مي‌توانيم ميزان پيامدهاي منفي استفاده از آب‌هاي زير زميني را کاهش دهيم.
وي با اشاره به اينکه چاه‌هايي که در بعضي از مناطق حفر مي‌شوند غيرمجاز بوده است، افزود: هر ميزاني که آب از زير زمين برداشت شود لايه زيرين زمين خالي شده و پس از مدتي فرونشست مي‌کند، بنابراين هر چه به سمت شرق مازندران مي‌رويم شدت برداشت منفي آب بيشتر بوده است. بهمنيار با اشاره به اينکه محصولاتي که کشت مي‌شود بايد با ميزان مصرف آب مناسب باشد، گفت:
امروزه اجراي اعمال سياست روي تغيير کشت سخت بوده است و عوامل اقتصادي و اجتماعي آن نبايد از جامعه جدا شوند. عضو هيات علمي گروه خاک دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي ساري روش درست آبياري و مديريت مقدار مصرف آب را در کشاورزي مهم برشمرد و افزود: مشاغل جايگزين مرتبط کشاورزي بايد باهم ترکيب شود يعني تنوع شغلي داشته باشد. بهمنيار خاطرنشان کرد: امروزه متاسفانه صنعت محصولات کشاورزي در به کاربردن صنايع تبديلي و صادرات فعال نبوده است.
