گازهای گلخانه ای مجموعه ای گاز هایی می باشند که گرمای خورشید را در زمین ذخیره می کنند و کره زمین را هر روز گرم تر می کنند. این گاز ها هم مفید اند و هم می توانند نقشی مضر داشته باشند. البته در نظر داشته باشید که این گازها اگر به میزان لازم باشند مفید واقع می شوند و هوای زمین را در تعادل نگه می دارند و مانع از سرد شدن زمین می شوند. اما امروزه به دلایل متعددی این گاز ها بسیار زیاد شده است که دمای کره زمین را بسیار افزایش داده اند. از صده گذشته تا کنون این گازها توانسته اند دمای کره زمین را تا ۴ درجه سانتی گراد افزایش دهند.
اثر گازهای گلخانه ای
با رسیدن نور خورشید به زمین مقداری از این صرف گرم شدن محیط می شود. چون زمین بسیار سرد تر از سطح خورشید میی باشد انرژی ارسال شده از سمت خورشید با طول موج بلند تر به آن بر می گردد. مقداری از این طول موج ها در هدر می رود ولی بیشتر آن ها را گاز های گل خانه ای جذب می کنند تا در نبود خورشید دمای زمین را گرم نگه دارند. البته این گرم ماندن زمین فقط به علت گاز های گلخانه ای نمی باشد و گرمای هسته زمین هم در این افزایش دما تاثیراتی دارد. اثر گلخانه ای یعنی بازتابش نور خورشید به زمین که توسط جو انجام می گیرد. در نظر داشته باشید که عمل گاز های گل خانه فقط در صورتی مضر می باشند که به همراه گرمایی که از خورشید می گیرند اشعه های خطرناکی را نیز دریافت کنند.
انواع گازهای گلخانه ای
بسیاری از ترکیبات گازی می توانند جزء گاز های گلخانه ای باشند اما در ادامه به مهم ترین آن ها می پردازیم.
بخار آب
- رایج ترین گازی که در هوا وجود دارد می باشد
- جزء گازهای گلخانه ای مهم است که می تواند اثر بسیار زیادی در بین تمامی گاز های گلخانه ای ایفا کند
- سهم حدود ۳۰ تا ۷۰ درصدی در بین گاز ها دارد
کربن دی اکسید
- این گاز بعد از بخار آب سهم بیشتری دارد که حدودا ۱۰ تا ۲۶ درصد می باشد.
- این گاز در اثر سوختن چوب ، تنفس انسان و سایر جانوران و گیاهان بوجود می آید.
- اگر کربن ناقص بسوزد ممکن است کربن منو اکسید تولید کند که خطر ناک تر از کربن دی اکسید می باشد و باعث خفگی می شود.
- این گاز طعمی مانند تیز آب دارد.
متان
- از ساده ترین آلکان ها است و جزء کربن هایی می باشد که کاملا اشباع شده است.
- این گاز بعد از دی اکسید کربن سهم بیشتری در گازهای گلخانه ای دارد.که این سهم حدود ۴تا ۹ درصد می باشد.
- به عنوان سوخت اصلی به کار می رود.
- این گاز در شرایط استاندارد بی رنگ و فاقد بوی خاص می باشد.
- از هوا سبک تر است.
- شرایط تشکیل این گاز بسیار قابل توجه می باشد. این گاز در اثر تجزیه مواد آلی مخصوصا گیاهان در مرداب ها تولید می شود. این گاز معروف به گاز مرداب می باشد.
اوزون
- از آلوتروپ های اکسیژن می باشد و حدودا ۳ تا ۷ درصد در گازهای گلخانه ای سهم دارد.
- قابلیت اکسندگی در واکنش ها دارد.
- بسیار نا پایدار می باشد و بیشتر با کلر واکنش می دهد.
- خاصیت میکروب زدایی دارد به همین دلیل در صنعت کاربرد فراوانی دارد.
- این گاز هم یکی از آلاینده ها می باشد و هم نقش بسیار مهمی در محافظت کره زمین در برابر اشعه ماورای بنفش ساتع شده از خورشید دارد.
- برخلاف تصور عموم مردم استهلاک و از بین رفتن لایه اوزون باعث گرم شدن کره زمین می گردد.
سایر گازهایی که حدودا ۱ تا ۳ درصد سهم دارند.
این گاز ها را به طور خلاصه بیان می کنیم که عبارتند از :
- اکسید نیتروژن
- هگزا فلوراید گوگرد
- هیدروفلوئورو کربن ها
- پرفلئورو کربن ها
- کلروفلئور کربن ها
انسان و گازهای گلخانه ای
گاز های گلخانه ای با افزایش و پیشرفته شدن صنعت افزایش افته و در نهایت باعث گرم شدن زمین در صده اخیر شده است. در ادامه به نقش انسان در گرم شدن زمین خواهیم پرداخت.
سوخت های فسیلی
انسان با استفاده از سوخت های فسیلی برای وسایل حمل و نقل و سوخت ماشین های کارخانه ها باعث افزایش گاز های گلخانه ای می شود و در نهایت زمین را گرم می کند.
تخریب جنگل ها
انسان ها با تخریب جنگل ها یکی از مهم ترین گاز های گلخانه ای را افزایش می دهند که درختان می توانند آن ها را به راحتی مصرف کرده و اکسیژن تولید کنند که آن گاز کربن دی اکسید می باشد.
تولید متان
انسان ها با استفاده نا درست از کره زمین متان ها را افزایش می دهند که در ادامه به بررسی چند مورد از آن ها می پردازیم.
- استفاده از زمین های تالابی برای کشاورزی
- خسارت به خط لوله ها
- کشت شالیزاری برنج به روش غرقابی
- دفن زباله ها به روش قدیمی سبب افزایش تولید متان می گردد.
- دفن زباله ها به صورت جدید با استفاده از فرآیند تخمیر باز هم متان را افزایش می دهد.
- استفاده از هالوژن ها در کپسول های آتش نشانی و فرآیند های سازندگی
پیامد های افزایش گازهای گلخانه ای
گرم شدن کره زمین پدیده ای ست که می تواند بسیار خطر ناک باشد و اگر کنترل نشود خطرات مرگباری برای انسان ها و سایر جانوران و گیاهان روی کره زمین ایجاد می کند.
گازهای گلخانه ای و افزایش خشکسالی
- افزایش دما خشکسالی را افزایش می دهد و همچنین باعث تبخیر و تعرق شدید می شود که در نهایت آب های رود خانه ها و سایر آب های زیر زمینی را کاهش می دهد و خشکسالی های طولانی مدت را پدید می آورد.
- این تبخیر ها به گونه ای انجام می شود که حتی اگر ۱۰ تا ۱۵ درصد هم افزایش بارندگی در طی سال داشته باشیم باز هم این تعرق های شدید جبران نمی شوند.
- البته بر اساس تحقیقات انجام شده نشان داده شده است که افزایش دما تاثیرات منفی بر بارندگی ندارد و گاها آن را افزایش می دهد.
افزایش سیل های عظیم
- در برخی از مناطق جهان با افزایش بارندگی خطر سیل مردم آن منطقه را تهدید می کند. این تهدید ها هم از نظر مالی و هم از نظر جانی می باشد. مثلا در کشور ایران بارندگی استان گیلان تا حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است.
- تغییرات اقلیمی اثری روی ایجاد سیل ندارد ولی تحقیقات نشان می دهند که در آینده ای نه چندان دور سیل های مرگ بار عامل ایجاد تغیرات اقلیمی خواهند بود.
- نتایج بررسی های آماری نشان می دهد که سیل هایی که در گشته ها نه چندان دور در ایران اتفاق افتاده است باعث مرگ افراد هم شده است و در ادامه تحقیقات پیش بینی می شود که این سیل ها در آینده با شدت بیشتری باز می گردند.
اثرات گازهای گلخانه ای روی جزایر و دریا ها
- گاز های گلخانه ای در سراسر زمین باعث آب شدن یخچال های طبیعی می شوند و سطح آب های در یا ها را افزایش می دهند.از قرن ۱۹ تا کنون افزایش این آب ها حدود ۲۵ سانتی متر بوده است.
- بر اساس تحقیقات انجام شده پیش بینی می شود که این آب ها در انتهای قرن ۲۰ ام تا حدود ۱۰۰ سانتی متر افزایش می یابد.
- افزایش ارتفاع آب دریا ها کشور هایی مانند مالدیو و بنگلادش را بسیار تهدید می کند و ممکن است این کشور ها در چندین سال آینده کاملا به زیر آب بروند. طبق همین نتایج بسیاری از مردمان این کشور ها دست به مهاجرت می زنند.
- در نظر داشته باشید که این افزایش دما و در نتیجه افزایش ارتفاع آب ها ایران را نیز تا حدودی تهدید می کند.
- طبق تحقیقات انجام شده و بررسی این نتایج آب های خلیج فارس ایران و دریای عمان تا نیمه قرن ۲۱ ام حدود ۳۰ سانتی متر و تا انتهای این قرن حدود ۸۰ سانتی متر افزایش می یابد.
- این افزایش های پیش بینی شده برای ایران بسیاری از جزایر جنوبی را تهدید می کند.
آتش
- بر اساس نتایج بدست آمده توسط محققان جهانی، افزایش دمای کره زمین باعث افزایش آتش سوزی نیز می شود.
- محققان معتقد هستند که آتش سوزی هایی که در جنگل های مهم رخ می دهد در ۸۰ درصد آن ها عوامل انسانی دخالت دارد و در ۲۰ درصد آن ها عواملی طبیعی دخیل هستند.
- آتش سوی جنگل ها پیامد های بسیاری دارد که مهم ترین آن ها شامل آلودگی هوا، آلودگی آب ها و در نهایت تغییرات وسیعی در اکوسیستم های طبیعی و انسانی ایجاد می کند.
