ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، مردم شیراز دغدغه حفظ باقیمانده باغ های اندک و پراکنده را دارند.
نام شیراز با باغ و طراوت و سبزی و زیبایی و ... گره خورده است و بردن نام باغ های شیراز، ذهن را به سمت قصردشت سوق می دهد، حال آنکه در گذشته نه چندان دور و همین 5 دهه قبل شمار باغهای این شهر در شرق، جنوب، شمال و غرب، آنقدر بود که بتوان مدعی شد، شهر راز را باغ ها احاطه کرد و همین عامل مهم اعتدال هوا و از مهمترین عوامل خوش مشربی و میهمان نوازی و سلامت مردمان این دیار جذاب و مهاجر پذیر بشمار می رود.
شیراز در سمت شمال، تا گذشته نه زیاد دور باغ هایی داشت زیبا و مفرح که از اندکی پائین تر از دروازه قرآن شروع می شد و تا کنار گوش حرم مطهر علی ابن حمزه (ع) و بازار وکیل امتداد می یافت و همواره نسیم روح نواز آنها کدورت را از خاطر ساکنان و رهگذران این دیار می زدود.
مجموعه گردشگری چهارباغ همان باغ-محور شمال به جنوب شیراز است که در همسایگیش داشته های بسیار ارزشمند دیگری نیز وجود دارند و از همین رو، حفظ و باززنده سازی آنها ضروری است. باغ هایی که زمانی چهارگوشه، چهارراه حافظیه کنونی قرار داشت.
آرامگاه خواجوی کرمانی (1315-1370)، دروازه قرآن (عضدالدوله دیلمی، قرن چهارم هجری- حسین ایگار، 1328 خورشیدی)، باغ تاریخی هفت تنان (صفویه-زندیه) و آرامگاه شاه شجاع (زندیه، پهلوی) از دیگر داشته های پرارزش تاریخی همجوار این محور اصلی در باغ های تاریخی شیراز است. با گذر از آرامگاه میر علی ابن حمزه (ع) و پل علی ابن حمزه، مجموعه تاریخی زندیه خودنمایی می کند و این مجموعه، همان میانه باغ-محور شرقی-غربی شیراز بوده است.
یک پژوهشگر حوزه باغ های شیراز در ارتباط با ضرورت حفظ بقایای فضای سبز باغی این شهر ضمن ابراز نگرانی از تداوم روند تخریب و رعایت نشدن حریم برخی باغ های تاریخی شهر راز گفت: یک گردشگر و دوستدار شیراز پیش از این در بدو ورود به این شهر، منظری از باغ ها و فضای سبز مشجر را مقابل دیدگان داشت، خصوصا از مسیر دروازه قرآن و این گذر تاریخی تا به حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع)، باغ های متعددی را می دید و از فضای مفرح آن لذت می برد.
داریوش مختاری خاطرنشان کرد: در مسیر شرق به غرب هم باغهای قاجاریه نظیر باغ صاحب اختیار و باغ شیخ و باغ شاه صفوی و باغ تاریخی نوابی و .... تا برسد به باغ های متراکم و زیبای قصردشت و دیگر باغ های آن محدوده قرار داشت.
مختاری گفت: چهارباغ شیراز آنچنان مجموعه بی همتایی از هویت ملی، ارزش تاریخی، میراث فرهنگی و سبزی پرطراوت باغات شیراز جنت طراز را در کنار هم قرار داده بود که هوش از سر می برد و حتی امروز هم که بخشی از این باغ ها دیگر وجود خارجی ندارد، ضرورت باززنده سازی و حفظ این آثار تاریخی مشهود است.
وی با هشدار برای نجات یک یک باغ های تاریخی شیراز که کم کم در آستانه فراموشی و تخریب کامل قرار گرفته اند، افزود: از این دست باغ های فراموش شده میتوان به تاریخی شیخ واقع در ضلع شرقی میدان امام حسین(ع)، باغ شاه که قطعه اصلی آن در ضلع غربی میدان امام حسین (ع) و قطعه ی دیگر آن نبش خیابان فلسطین قرار دارد، باغ تاریخی صاحب اختیار واقع در خیابان زند روبروی خیام که دارای عرصه و کوشک سالم است، باغ تاریخی ایلخانی که از حدود 2 دهه قبل مرمت آن را آغاز کرده اند، باغ تاریخی حکیمیان واقع در ضلع غربی خیابان آستانه، باغ تاریخی مینو یا همان خانه مهدی نمازی و باغ تاریخی نوابی واقع در میدان قصرالدشت با یک کوشک بزرگ قاجاری در حال ریزش اشاره کرد.
مختاری اضافه کرد: کوشک زیبای مرکز سلامت قصرالدشت و کوشک شگفت انگیز باغ شاهپریان نبش کوچه هشتاد و سه قصردشت نیز از فضاهای رها شده محسوب و احساس می شود که بطور عمد به سمت ویرانی سوق داده می شوند و این فهرست همچنان ادامه دارد.
این کارشناس مسائل باغ ها با بیان اینکه از مجموعه باغ های تاریخی ده گانه بافت ارم تنها باغ ارم باقی مانده است، گفت: این باغ ثبت شده و بسیار ارزشمند هم هر ساعت در معرض خطر قرار دارد و بلندمرتبه سازی ها و اقدامات غیراصولی آن را به شدت تهدید می کند.
او در ادامه گفت: با اینکه در این سالها شاهد اقدامات ارزنده ای چون باززنده سازی آرامگاه خواجوی کرمانی، باغ دلگشا و باغ جهان نما و اقدام اخیر و ارزنده سنگفرش کردن خیابان ارم توسط شهرداری شیراز بوده ایم، ولی روند شتابان تخریب ها نشان می دهد که این اقدامات به هیچ وجه کافی نیست. حتی بوستان شهروند در شرق شیراز که یکی از کارهای خوب و با طراحی چشمگیر و الگوبرداری از باغ های تاریخی بوده است، با همه دلنشینی، چیزی از پریشانیمان در نظاره گری تخریب بی رویه باغ ها نمی کاهد.
مختاری در پاسخ به این پرسش که راهکار نجات باغ های شیراز چیست؟ گفت: شواهد نشان می دهد که از دیدگاه واقع گرایانه در مسائل اجرایی، اولین بن بست برای نجات و بهسازی این عرصه ها و سرمایه های تاریخی شگرف شیراز، مسائل پیچیده مالکیتی؛ بن بست دوم، مسائل اعتباری برای تملک این عرصه هاست و بن بست سوم، ضعف مدیریتی و شاید کوتاهی اداره کل میراث فرهنگی استان فارس در حوزه باغ های تاریخی شیراز بوده است.
او که اخیرا از کشف یک باغ تاریخی در شیراز خبر داده بود، ادامه داد: بسیاری از اقدام ها از جمله مطالعه و شناسایی و حفظ حریم این عرصه ها تنها در ظرف توانمندی این سازمان قابل انجام است و نیازی به منابع اعتباری ندارد. برای نمونه، باغ تاریخی کفشگر در محل بیمارستان نمازی یا باغ تاریخی خلیلی در همجواری آن با نصب یک تابلو و یک مرزبندی ساده قابل رصد و پیگیری و محافظت است.
مختاری ضمن ابراز گلایه از میراث فرهنگی فارس و شیراز افزود: می بینم که میراث فرهنگی فارس در حوزه باغ های شیراز عملا دچار فراموشی مطلق شده که بسیار دردناک و ناامید کننده است. افزون بر آن، باید دید که نقش و عملکرد دستگاه مرجع و بالادستی استانداری فارس در این وضعیت نگران کننده چگونه بوده است.
