شهر شیراز، یکی از شهرهای بسیار معروف و جذاب ایران در سراسر دنیا است. بسیاری از توریست های خارجی ایران شیراز را با شهر اصفهان می شناسند. وقتی نام شیراز می آید، در ذهن هر کسی تصویر متفاوتی خواهد بود و آن هم به دلیل جاذبه های بسیار زیاد و معروف این شهر است. اما جاذبه ای از این شهر که در ورود به این شهر آن را خواهید دید، معماری دروازه قرآن شیراز است. در ادامه به معرفی دروازه قرآن شیراز می پردازیم، پس با ما همراه باشید.
اگر از سمت اصفهان به شیراز بیایید، در ورودی شهر در جایی به نام تنگه الله اکبر، بنایی تاریخی را می بینید که به نام دروازه قرآن معروف است. معماری دروازه قرآن شیراز در قسمت شمال شرقی این شهر و همچنین در مجاورت میدان طاوسیه قرار گرفته است. در نزدیکی این بنا، آرامگاه خواجوی کرمانی نیز قرار دارد. این بنا از گذشته تا به امروز چندین بار مرود بازسازی و تخریب قرار گرفته شده و آن را می توان نماد اسلام و قرآن در ایران دانست. البته از این دست دروازه قرآن ها در شهرهای بسیاری ساخته شده که معمولا در ورودی شهر قرار گرفته اند و دارای معماری به خصوص خود هستند که نشان از رواج اسلام در ایران دارد. معماری این دروازه قرآن ها، موارد مشابهی همچون طاقی شکل بودن آن ها و در نظر گرفتن مکان هایی برای قرار دادن قرآن دارد. در واقع چنین دروازه هایی برای این ساخته می شدند که از طریق قرآن آرامش را به مردم بدهند و آموزه هایی همچون پناه جویی از قرآن را به مردم یاد بدهند. در بین این دروازه قرآن ها که در کل ایران وجود داشته و دارد، دروازه قرآن شیراز از همه بااهمیت تر و قدیمی تر است و به همین دلیل نسبت به دیگر دروازه قرآن های دیگر از معروفیت بیشتری برخوردار هست. مردم در گذشته به دلیل اهمیت این دروازه، اول هر ماه از این دروازه عبور می کردند و از شهر خارج می شدند.
عضدالدوله دیلمی، یکی از پادشاهان سلسله آل بویه دستور ساخت دروازه قرآن شیراز را می دهد. 6 دروازه به نام های دروازه قرآن، دروازه قصابخانه، دروازه داعی الی اله، دروازه سعدی، دروازه کازرون و دروازه اصفهان، در زمان های گذشته در شهر شیراز وجود داشته که در این بین، تنها دروازه قرآن را در این شهر داریم، اما هنوز هم که هنوز است، نام دیگر دروازه های شهر را از زبان مردم در قسمت هایی که این دروازه ها قرار داشته، می شنویم. دلیل نام قرآن برای این دروازه این است که بر روی آن قرآنی قرار داده شده بود تا مسافران از زیر آن رد شوند. همانطور که گفته شد، این دروازه در دوره های مختلفی تخریب شده و دوباره مورد بازسازی قرار گرفته است. از زمان ساخت آن تا زمان زندیه این دروازه دچار تخریب های بسیاری شد که به دستور کریم خان زند به این بنا در طی بازسازی، یک اتاق در قسمت بالایی آن اضافه شد. در این اتاق اضافه شده دو قرآن مشهور به قرآن هفده من، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری که بسیار نفیس هستند، قرار داده شد (امروزه این دو قرآن در موزه پارس به نمایش گذاشته شده اند). تغییرات بعدی این دروازه در زمان قاجار اتفاق افتاده است. در واقع در این دوران زلزله های شدیدی رخ می دهد و باعث تخریب این بنا می شود و به همین خاطر محمد زکی خان نوری این بنای تاریخی را بازسازی می کند و در این بازسازی اتاق هایی در دو طرف این دروازه برای راهداری و پاسگاه می سازد. علاوه بر این اتاق ها، آب انباری نیز در اینجا ساخته شد که برای رفاه حال مسافران بود. بعد از تغییراتی که در دوران قاجار انجام شد در سال 1315، به دلیل گسترش راه ها و مسیرها، شهرداری آن زمان دستور تخریب آن را با دینامیت می دهد و این دروازه به طور کامل تخریب می شود، اما این کار با مخالفت مردم رو به رو شد و به همین دلیل در سال 1327 هجری شمسی، بازرگانی معروف به اعتماد التجار (حاج حسین ایگار) در جایی پایین تر از دروازه قبلی، معماری دروازه قرآن شیراز را می سازد.
دروازه ای که در حال حاضر به عنوان دروازه قرآن می شناسیم و وجود دارد، دارای ابعاد بزرگتری نسبت به بنای قبلی است. در این بنای جدید یک اتاق مستطیل شکل در بالا وجود دارد که قرآنی در آن قرار داده شده است. در سمت چپ این دروازه، اتاقی را می بینیم که در واقع مقبره سازنده این بنا است. دروازه قرآن فعلی، در دو طرف، دو ورودی کوچک دارد و خود دروازه دارای یک قوس تیز هست. دور تا دور این بنا آیاتی به خطوط نسخ و ثلث نوشته شده که این آیات از سوره های اسرا و حجر هستند. در حال حاضر در اطراف این دروازه، کاربری های گردشگری و تفریحی را در کوه ها و دره می بینیم.
