گردشگری سلامت در انتظار راهبردی جامع و ساختاری نظام مند است

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، گردشگری سلامت در انتظار راهبردی جامع و ساختاری نظام مند است.

گردشگری سلامت (Health tourism) که گاهی با نام گردشگری پزشکی (Medical tourism) نیز شناخته می شود، از قرن های گذشته در کشورهای مختلف وجود داشت، اما در سالهای اخیر به عنوان یک صنعت پویا و جذاب مورد توجه قرار گرفته است. سفر به سایر کشورها یا شهرها برای بهره گیری از تجارت پزشکان و استفاده از چشمه های آب گرم یا دریاچه های نمک، لجن یا ماساژ طبی از جلوه های قدیمی گردشگری سلامت بوده که در طول تاریخ جریان داشته است اما گسترش ارتباطات و اطلاع از خدمات پزشکی و بهداشتی در سایر کشورها، اختلاف شدید قیمت خدمات پزشکی در کشورهای مختلف و وجود زیرساخت های مناسب باعث شده است که گردشگری سلامت در برخی کشورها دارای جذابیت شده و صدها هزار نفر را از نقاط مختلف جهان به سوی خود جذب کند.

براساس تعاریف علمی، گردشگری سلامت زمانی تحقق می یابد که متقاضیان با هدف برخورداری از خدمات مربوط به معالجه پزشکی و بهداشتی، عازم کشوری دیگر شوند و بطور کلی میتوان این گردشگری موضوعی را در دو گروه اصلی گردشگری پزشکی (Medical Tourism) شامل استفاده از خدمات پزشکی (معاینه، جراحی، بستری بیمارستانی و...) که رایج ترین و شناخته شده ترین نوع گردشگری سلامت و گردشگری طبیعت درمانی (Curative Tourism) شامل مواردی که متقاضیان برای استفاده از خدماتی مانند لجن درمانی، چشمه های آب گرم، آب درمانی، آفتاب گیری، ماساژ طبی و ... عازم کشور مقصد می شوند، دسته بندی کرد که در گروه دوم ارائه این خدمات با توصیه پزشکان یا زیر نظر پزشکان انجام می شود.

البته انواع دیگر گردشگری سلامت مانند گردشگری تندرستی، گردشگری تفریحی پزشکی و... نیز وجود دارند که در درجات بعدی اهمیت قرار دارند.

نگاهی به سابقه گردشگری سلامت نشان می دهد که در قرن 21، شرایط این صنعت، تغییر کرده و دچار تغییرات اساسی نسبت به گذشته شده است. به عنوان نمونه در گذشته مردم از کشورهای کمتر توسعه یافته به کشورهای پیشرفته می رفتند تا از خدمات پزشکی و جراحی آنها استفاده کنند، اما اکنون این روند معکوس شده است؛ بطوریکه در سالهای اخیر شاهد مسافرت از کشورهای پیشرفته و ثروتمند به کشورهای کمتر توسعه یافته با هدف گردشگری پزشکی هستیم. هزینه گران مراقبت های پزشکی، جراحی و دندانپزشکی در کشورهای پیشرفته باعث شده که ساکنان آنها به کشورهای دیگری که هزینه درمان در آنها ارزان تر است، سفر کنند.

در این میان، ایران از یک سو به دلیل برخورداری از شبکه گسترده و قوی بهداشتی و پزشکی در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه، برخورداری از پزشکان با تجربه و بیمارستان ها و مراکز درمانی پیشرفته و از سوی دیگر به دلیل قیمت ارزان خدمات پزشکی و جراحی نسبت به سایر کشورها، در سالهای اخیر به قطب پزشکی و گردشگری سلامت در منطقه تبدیل شده است.

آغاز صنعت گردشگری سلامت در ایران به اوایل دهه 1380 باز میگردد که نهادهای ذیربط و از جمله وزارت بهداشت به آن توجه نشان دادند؛ قیمت مناسب و ارزان خدماتی مانند جراحی زیبایی، ناباروری، جراحی های تخصصی و وجود مراکز درمانی مجهز، صدها هزار بیمار و گردشگر پزشکی را از کشورهای همسایه از جمله عراق، افغانستان، ترکمنستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، عمان به سوی ایران کشانده است. اکنون اگر از بیمارستان های اصلی و تخصصی در تهران، قم، مشهد، شیراز، یزد، رشت و ... بازدید شود، مشاهده می شود که تعداد زیادی از اتباع کشورهای همسایه و گاه اروپایی برای استفاده از خدمات این مراکز مراجعه کرده اند.

حضور روز افزون گردشگران سلامت در ایران به عوامل مختلف بستگی دارد که از جمله آنها میتوان به وجود جراحان مجرب، قیمت پایین هزینه های جراحی، نرخ مناسب خدمات زیبایی، روند آسان اخذ ویزا، پایین بودن نرخ اقامت در ایران، وجود مراکز طبیعت درمانی و آب درمانی و... اشاره کرد. البته ایران در تبدیل شدن به قطب پزشکی منطقه، مسیر سختی داشته و با رقبایی جدی مواجه است امارات، ترکیه و هند از رقبای اصلی ایران در منطقه غرب آسیا و جنوب آسیا برای جذب گردشگران سلامت هستند این سه کشور هم دارای زیرساخت های بهتری در بخش گردشگری عمومی بوده و هم دارای ساختار نظام مندی در بخش گردشگری سلامت و پزشکی هستند که این مزایا می تواند رقابت را برای کشورمان سخت تر کند.

در حال حاضر رقابت شدیدی میان برخی کشورهای منطقه برای تبدیل شدن به قطب گردشگری سلامت و جذب بیماران در جریان است. در این راستا، این کشورها با ارائه بسته های خدماتی استاندارد، فراهم کردن زیرساخت های حمل و نقل، ارتباطات، ایجاد زنجیره خدمات گردشگری سلامت پزشکی و ...تلاش می کنند که بیماران نیازمند درمان را به سوی خود بکشانند.

در این میان، عدم وجود راهبرد جامع گردشگری سلامت در کشور و عدم وجود متولی مشخص برای این حوزه، باعث شده که از یک سو از همه ظرفیت های کشور برای جذب گردشگران سلامت و ارزآوری برای کشور استفاده نشود و از سوی دیگر رقابت ناسالمی بین شرکت های فعال در این بخش شکل بگیرد که می تواند به هدر رفت منابع و فرصت سوزی منجر شود.

عدم وجود ساختار نظام مند و نبود استراتژی جامعه در بخش گردشگری سلامت باعث شده تعدادی از شرکت ها و افراد فاقد شناسنامه در زمینه جذب بیماران خارجی فعالیت کنند. این شرکت های فاقد شناسنامه به دلیل فقدان نظارت با ارتکاب تخلفات مختلف و سوءاستفاده، علاوه بر ایجاد اقتصاد ناسالم زیرزمینی، عرصه را برای فعالیت شرکت های معتبر و قانونی تنگ کرده و باعث مخدوش شدن چهره جامعه پزشکی کشورمان نزد اتباع خارجی شده اند.