مجموعه خیرآباد گچساران هنوز حریم مشخصی ندارد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارش های منتشر شده، مجموعه خیرآباد گچساران هنوز حریم مشخصی ندارد.

مجموعه تاریخی خیرآباد شامل پلهایی از دوران ساسانی و اسلامی و چهار طاقی ساسانی در غربی ترین نقطه شهرستان گچساران از استان کهگیلویه و بویراحمد و هم مرز با استان خوزستان در بهبهان و کنار جاده بهبهان به دهدشت قرار دارد. این محوطه در مسیر جاده شاهی که تخت جمشید و شوش را در دوره هخامنشیان به هم وصل میکرده، واقع شده است.

این محوطه تاریخی که از جاذبه های گردشگری این استان نیز بشمار می آید، در اسفند سال 1327 در فهرست آثار ملی ثبت شده است اما تا امروز حریم و عرصه آن مشخص نشده است. با این حال در سال 1394 رئیس وقت اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گچساران از آغاز عملیات اجرایی تعیین حریم اثر تاریخی «خیرآباد» این شهرستان خبر داده بود اما حریم این محوطه همچنان در بلاتکلیفی است و همین موضوع چالش هایی از جمله فعالیت شرکت نفت و اراضی کشاورزی را برای آن بوجود آورده است.

در دهه هشتاد، شرکت نفت در فاصله 300 متری چهار طاقی و 200 متری پلها شروع به فعالیت و اقدام به نصب دکل، لرزه نگاری و حفر چاه در این مجموعه کرده که به گفته دوستداران میراث فرهنگی، بر اثر فعالیت های لرزه نگاری این شرکت آثار تاریخی این مجموعه آسیب دیده اند. با این وجود رحیم دادی نژاد، معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد در سال 1391 درباره این اقدامات گفت: تأسیسات شرکت نفت با توجه به فاصله مناسبی که با این دو بنا دارد، تقریبا مشکلی برای این آثار تاریخی ایجاد نکرده اند. فقط لوله هایی که کار انتقال آب را برای حفر چاه انجام می دهند از نزدیکی پل عبور داده شده اند. ما با دکل حفاری و چاه مشکلی نداریم، فقط با خط لوله هایی که از حریم پل می گذرند، مشکل داریم که در این زمینه نیز اقدامات و پیگیری های لازم انجام شده و در حال انجام است.

او همچنین پیرامون اینکه مجموعه خیرآباد گچساران هنوز حریم مشخصی ندارد، اظهار کرد: براساس مطالعات انجام شده و گفته های کارشناسان، حفر چاه و دستگاه های لرزه نگار باعث بوجود آمدن هیچ لرزه ای روی این بناهای تاریخی نمی شود.

معاون میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد هنوز هم معتقد است این لوله های نفتی مشکلی را برای محوطه تاریخی خیرآباد ایجاد نکرده اند.

دادی نژاد در تازه ترین گفت و گو در این باره توضیح داد: قبل از تأسیس میراث فرهنگی در استان کهگیلویه و بویراحمد و با توجه به اینکه منطقه جنوب غرب استان نفت خیز است، در محوطه خیرآباد تعدادی لوله نفتی عبور داده شد میراث فرهنگی چندین سال پیگیری کرد که این لوله ها را به محل دیگر انتقال دهد اما هنوز موفق نشده ایم. لوله ها چسبیده به بناهای تاریخی نیستند و تاکنون آسیبی به همراه نداشته اند اما اگر در محوطه تاریخی نباشند، خیلی بهتر است.

او درباره شاخصه های محوطه تاریخی خیرآباد گفت: این مجموعه تاریخی دو دوره شاخص دارد؛ دوره اسلامی (قرون میانی) و دوره ساسانی. در واقع این مجموعه شامل دو پل است که یکی از آنها یک بریدگی اندازه عبور آب رودخانه دارد و اسکلت آن پابرجاست، از پل دیگر فقط قسمتهایی از دهانه ها باقی مانده است. پل بزرگ متعلق به دوره صفویه است و پل کوچک به دوره ساسانی تعلق دارد. البته احتمال می دهیم قبل از ساسانی هم پلی وجود داشت؛ چرا که پایه هایی در میان دو پلی که نام بردم وجود داشت اما امروز اثری از آن نیست.

او به چهار طاقی شناسایی شده در این محوطه تاریخی اشاره کرد و افزود: براساس کاوش های انجام شده، احتمال می دهیم بخشی از ساختمانی که در کنار چار طاقی این محوطه بوده، اقامتگاهی برای کاروانهای بین راهی بوده و در واقع خیرآباد در مسیر جاده شاهی قرار داشته است.

معاون میراث فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد درباره کاوش های انجام شده در محوطه خیرآباد نیز گفت: این محوطه در دو فصل کاوش شده است. فصل اول کاوش در سال 1387 توسط «شکرالله علیزاده» انجام شد و آقای «آتش فراز» دومین فصل کاوش آن را در سال 1391 انجام داده است.

او درباره ادامه کاوش های باستان شناسی در خیرآباد اظهار کرد: سالهای گذشته گمانه زنی به شکل ناقص در این محوطه تاریخی انجام شده که قصد داریم امسال آن گمانه زنی را تکمیل کنیم تا عرصه و حریم آن مشخص شود.

دادی نژاد درباره چالش های این محوطه تاریخی گفت: با توجه به سختی خاک و کشاورزی که در منطقه انجام می شود و روستایی که در اطراف این مجموعه تاریخی قرار دارد، حفاری غیرمجاز به ندرت در خیرآباد انجام می شود. مشکلی که در این محوطه تاریخی داریم حق و حقوق مردم است. در سالهای گذشته زمین هایی در عرصه این اثر را خریداری کردیم تا هم مالک به حقش برسد و هم از این اثر تاریخی حفاظت کنیم.