اگر برای شما هم جای سوال است که سلفی گرفتن پی در پی و افراطی چه مضرات و آسیب های روانی به دنبال دارد و این کار چه اندازه برای افراد مضر و خطرناک است؟ در ادامه مطلب به روانشناسی سلفی گرفتن افراطی می پردازیم تا اطلاعات کافی در این باره به دست آورید.
روانشناسی سلفی گرفتن افراطی
واژه سلفی که در فرهنگ لغت فارسی با اسامی خویش انداز یا خود گراف شناخته می شود، اولین بار در سال ۲۰۰۵ توسط ریچارد گریوز در مقاله ای استفاده شد و به دنبال آن با اضافه شدن هشتگ سلفی در شبکه های اجتماعی فراگیر شد. در سال ۲۰۱۳ سلفی به عنوان واژه سال برگزیده شد و روانه فرهنگ آکسفورد شد.
امروزه تمام گروه های اجتماعی و افراد از این شیوه عکاسی در شرایط مختلف استفاده می کنند. مانند سلفی گرفتن با تانک های ارتشی پس از کودتا یا یک مجتمع تجاری در حال سوختن، سلفی در تشیع جناره، اتاق عمل، لبه پرتگاه ها، حاشیه رودخانه ها و…. سلفی گرفتن به قدری همه گیر شده که به جرات می توان بیان کرد این جریان قابل توقف نیست.
مدتی پیش برخی متخصصان آسیب شناسی و روانشناسی روسیه اظهار کردند اوج گرفتن تب سلفی به رخداد اختلالات روانی جدی منجر می شود.شنیدن این موضوع ممکن است ابتدا عجیب به نظر برسد ولی با اندکی تامل می توان دریافت که این نگرانی بسیار به جا است.
به طوری که در بیمارستان، عزا، گورستان، عروسی، درگیری های خیابانی و … سلفی گیران حضور فعالی دارند. این فرایند آنقدر افراطی شده است که به یک تهدید جدی برای سلامت روانی سلفی گیران که زیاده روی می کنند تبدیل شده و مورد توجه کارشناسان حوزه روانشناسی قرار گرفت. از این رو در ادامه به بررسی ابعاد و خطرات سلفی گرفتن های مکرر و تحت هر شرایطی می پردازیم.
بررسی ابعاد خطرات روانی سلفی گرفتن افراطی
احتمالا از سال ۲۰۱۲ که سلفی گرفتن را بازیگران هالیوود شروع کردند کسی هم تصورش را نمی کرد که تمایل مداوم افراد برای سلفی گرفتن از خود به یک اپیدمی جهانی، اعتیاد و نگرانی روز جامعه شناسان و روانشناسان تبدیل گردد. کار به جایی رسید که در سال ۲۰۱۳ دیکشنری آکسفورد واژه سلفی را به عنوان واژه سال اعلام نمود.
واژه ای که استفاده از آن رشد هفده هزار درصدی داشته و همچنان محبوبیتش در حال افزایش بود تا جایی که دسته سلفی (مونوپاد) پس از معرفی این وسیله توسط روزنامه تایم، به عنوان بهترین اختراع سال ۲۰۱۴ از پرطرفدارترین هدایای کریسمس آن سال تبدیل شد که نشانگر رشد و محبوبیت باورنکردنی سلفی گرفتن میان مردم دنیا است.
بر اساس نظریه فروید انسان ها به علت این که خود شیفته هستند سعی می کنند خود را در معرض دیده شدن و نمایش قرار بدهند. نظریه مد و تمایز نیز بر این عقیده است که افراد برای متمایز کردن خود از دیگران و بروز چهره متفاوت از خود وارد فضای مد شده و از آنجا که سلفی گرفتن با تمایز و مد بودن همراه است افراد به این کار روی می آورند.
نظریه نمایش نیز عقیده دارد انسان ها سعی می کنند در زندگی آنطور که دیگران دوست دارند خود را نمایش دهند در حالی که ممکن است در پشت صحنه طور دیگری باشند. اکنون با دقت به شبکه های اجتماعی و پروفایل های افراد مشاهده می کنیم که این روزها اکثر افراد برای پروفایل خود از عکس های سلفی خودشان استفاده می کنند و شاخه فراگیری سلفی حقیقتا راهی طولانی دارد. در روانشناسی سلفی گرفتن سه مورد زیر ذکر شده است:
سلفی های نقص دار
تحقیقات نشان داده خانم ها دو برابر مردها از خود سلفی می گیرند و وقت زیادی را صرف می کنند تا تصویر سلفی زیبایی از خود به ثبت برسانند. جالب است بدانید اختلال خود زشت انگاری در ۲/۳ افرادی که به طور مفرط سلفی می گیرند مشاهده شده است. این افراد ممکن است ساعت ها وقت گذاشته تا از خود عکسی ثبت کنند که زیباتر از آن چیزی که هستند به نظر برسند و ضعف های احتمالی ظاهری آن ها در سلفی هایشان کمتر نمود داشته باشد.
به این ترتیب آنقدر عکس می گیرند تا رخی که در آن بی نقص به نظر برسند را کشف کنند. به طور کلی سلفی گرفتنی که وقت زیادی را از کاربر بگیرد یا وی را به وسواس بیندازد در روانشناسی سلفی گرفتن نشان می دهد که سلفی نقص داری است.
اختلال روانی نمایشگری و خود شیفتیگی
برخی افراد هم هستند که هنوز از آخرین تایم سلفی ثبت شده و اشتراک گذاری روی شبکه اجتماعی نیم ساعت نگذشته مجددا مایلند تا سلفی دیگری را جایگزین کنند. این سری افراد با توجه به تمرکز افراطی بر خود جلوه گری در شبکه های اجتماعی و جلب محبت و توجه احتمالی که از آن دریافت می کنند در معرض ریسک ابتلا به اختلال روانی نمایشگری و بیماری خودشیفتگی می باشند.
در صورت بیان عدد و رقم باید گفت سلفی گرفتن روزانه بیشتر از سه یا چهار مرتبه و نمایش آن در فضای مجازی نشان از این دارد که فرد در معرض ابتلا به یک اختلال روانی قرار دارد.
سلفی گرفتن در جایی که مناسب نیست.
گرفتن سلفی در مراسم سوگواری یا وضعیت های خطرناک، بحرانی و بغرنج نیز دسته سوم از حرکت هایی است که روانشناسان درباره میزان سلامت روانی سلفی گیرندگان ابراز نگرانی دارند. گفته شده روزانه بیشتر از یک میلیون سلفی در فضای مجازی اشتراک گذاری می شود که این حجم انبوه قطعا با افراد عده ای در سلفی گرفتن همراه است.
گاهی عکس سلفی بایستی خوراک شبکه های اجتماعی افراد را تامین کند حتی اگر فاقد محتوا باشد. از این رو بسیاری از تصاویر سلفی هستند که بار محتوایی جالب و حتی عاقلانه ای نداشته ولی هستند که باشند. در این شرایط شاید توجه به فلسفه سلفی گرفتن کمک کرده تا هنگام ثبت سلفی از موقعیت ها اندکی منطقی تر عمل کنیم.
اگر چتربازان یا طبیعت گردان خاص با سلفی گرفتن افراد را در تجربه دیدار با دست نیافتنی نقاط آسمان و زمین مشارکت می دهند به این دلیل است که امکان ثبت و تجربه این موقعیت خاص برای همه افراد وجود نداشته ولی این که اخیرا برخی افراد با بیمار در حال احتضار یا پس زمینه های دردناک و بغرنج لبخند بر لب سلفی می گیرند جای نگرانی دارد.
به طور کلی باید به خاطر داشت سلفی ها برای ثبت لحظات خاص یا لحظات شاد و خاطره انگیز زندگی وارد میدان شده اند و اصراری به سلفی گرفتن آن هم در جایی که مناسب نبوده و تحت هر شرایطی کار جالبی نیست.
سلفی گرفتن افراطی چه عوارضی دارد؟
علم روانشناسی عقیده دارد سلفی گرفتن دارای عوارضی بوده که بد نیست از آن مطلع باشید. از جمله:
۱. هدر دادن زمان
یکی از مهمترین عوارض سلفی گرفتن افراطی از نگاه روانشناسان هدر دادن زمان و وقت کشی است. این که فرد ساعت های زیادی را برای گرفتن سلفی از خود صرف می کند و چه بسا برای یافتن سوژه بارها راهی مکان هایی می شود که برایش هزینه بر هستند و حتی بعضا خطرناک هستند می تواند تلف کردن انرژی و وقت باارزشی باشد که برای پرداختن به کارهای مفید می توانست اختصاص دهد.
۲. بروز رفتارهای هنجارشکنانه
همانطور که پیشتر اشاره شد سلفی نگاری افراطی سبب تشدید اختلال روانی خود شیفتگی و نمایشگری در افراد می شود. از این رو رفتارهای ضد فرهنگی و ضد اجتماعی و هنجار شکنانه در بلند مدت تقویت می شود. رفتارهای ناهنجار اجتماعی یعنی این که در پس زمینه زندگی واقعی یک بحران یا فاجعه در جریان بوده ولی فرد سلفی نگار بدون توجه به هیچ چیزی با محوریت قرار دادن خود، رو به دوربین گوشی همراه لبخند زده و عکس بگیرد.
رفتار ضد فرهنگی نیز می تواند سلفی گرفتن همراه با لبخند نابجا در مراسم سوگواری هنرمندان باشد.
۳. تقویت ناهنجاری خود زشت انگاری
گرفتن سلفی ممکن است اختلال خود زشت انگاری را در افرادی که دچار آن هستند به طور شدیدتری تقویت نماید. زیرا احتمال دارد بازخورد خوبی از نمایش سلفی های خود در شبکه های اجتماعی دریافت نکند از این رو خود را زشت تر تصور می کند.
۴. دور شدن از خانواده
سلفی گرفتن افراطی سبب شده افراد خانواده از هم دور شوند و سبب تمرکز بیشتر نوجوانان به فضای مجازی به جای محیط واقعی خانواده شود که این می تواند شکافی برای بروز مشکلات بعدی باشد.
۵. اعتیاد به شبکه های اجتماعی
سلفی گرفتن افراطی فرد را ساعت ها با بازخوردهای شبکه های اجتماعی و مقایسه و رقابت جهت پیشی گرفتن از رقبا که گاه دوستان و حتی خانواده شما هستند درگیر نموده که همین استرس های ساده در بلند مدت به وسواس و افسردگی تبدیل می شود.
بهتر است افراد افسرده سلفی نگیرند.
متاسفانه برخی اوقات افرادی که دارای بیماری افسردگی بوده یا با اضطراب دست و پنجه نرم می کند برای آرامش بخشیدن به خود بیش از افراد معمولی سلفی ثبت می کند. این افراد غالبا حس می کنند از اجتماع دور گذاشته شده از این رو با ثبت سلفی و نمایش آن در شبکه های اجتماعی سعی می کنند تا تنهایی خود را پر کرده و جلب توجه دریافت کنند.
ولی با افراط در این کار متاسفانه سیکل آسیب رسانی را ایجاد می کنند که کیفیت زندگی آن را بسیار تحت تاثیر قرار داده و گاه عدم دریافت بازخورد مدنظر از شبکه های اجتماعی منجر به بروز رفتارهای عصبی و تکانشی شدید در این افراد می شود. تا زمانی که همه حواس فرد به واکنش دیگران باشد و نگران قضاوت آن ها است در حقیقت به اضطراب های خود دامن می زند.
سلفی چه مورد تحسین قرار گیرد یا مورد بی اعتنایی، بازهم بازنده این بازی خود فرد است زیرا اگر تشویق شود باز برای دریافت توجه بیشتر سعی می کند سلفی های بیشتری ثبت کند و اگر مورد توجه قرار نگرفتن سر خورده شده و به افسردگی و اضطراب بیشتر دامن می زند.
راهکار کمتر سلفی گرفتن
ممکن است سوال شود برای کمتر سلفی گرفتن چه کاری می توان انجام داد؟ روانشناسی در این زمینه پاسخ می دهد اگر فرد میل به دیده شدن دارد باید توانایی های خود را تقویت کند و بداند که سلفی گرفتن چاره کار نبوده زیرا در بهترین حالت افراد مدتی پس از لایک سلفی شما، آن را فراموش خواهند کرد.
بنابراین توجهی که از این مسیر به دست می آید ماندگار نیست و سرمایه گذاری بر آن کار منطقی به حساب نمی آید.نخستین گام برای تقویت توانایی های فردی، خودشناسی می باشد. این که درک صحیحی از نقاط مثبت و منفی شخصیت خود داشته کمک می کند تا بتوانید ضعف های خود را برطرف نموده و به تقویت استعدادهای خود بپردازید.
برای کمک به خودشناسی از افرادی که شما را دوست دارند و آن ها را دوست دارید کمک بخواهید. نقطه های قوت و ضعف خود را روی کاغذ نوشته و از دوستان در مورد شخصیت خود سوال نمایید. با در کنار هم گذاشتن این اطلاعات به نکات تازه ای دست می یابید. پس از این مرحله آنچه که دوست دارید باشید را به عنوان هدف برای خود ترسیم نموده و با کمک گرفتن از مشاوران روانشناسی و افراد موفق که الگوهای درستی هستند مرحله به مرحله به هدف خود نزدیک شوید.
برخی نکات جالب در مورد سلفی گرفتن ها
در پایان بررسی روانشناسی سلفی گرفتن بد نیست با نکات جالبی هم در این زمینه آشنا شوید.
- آیا می دانستید که ۲۵ درصد تصاویر سلفی پیش از انتشار در فضای مجازی مورد ویرایش قرار می گیرند.
- سلفی گرفتن با بازیگران تقریبا یک رسم رایج بوده و بیشتر افراد با این انگیزه در جشنواره های سینمایی شرکت می کنند. از این رو سبب طولانی شدن مراسم فرش قرمز می شود و همواره برنامه زمان بندی جشنواره را با مشکل روبرو می کند.
- برخی از مردان امریکایی برای نشان دادن شجاعت خود به خانم ها در شبکه های اجتماعی با ببرها سلفی می گیرند که به تازگی سلفی گرفتن با حیواناتی مانند ببر ممنوع شده است. زیرا برای گرفتن این تصاویر باید حیوان بی حس شود و ببر آسیب می رسد.
