همه والدین می خواهند کودکانشان شایسته، مودب و مورد احترام دیگران باشد و بتواند جایگاه خود را در دنیا به عنوان یک شخص بالغ خوش رفتار پیدا کند. هیچ فردی دوست ندارد که به پرورش یک بچه لوس و بی تربیت متهم شود. ولی برخی مواقع به نظر می رشد که این آرزوها با رفتار فعلی کودک شما فاصله زیادی دارد. درباره موانع رفتار خوب، شیوه های تاثیرگذار آمئوزش تکنیک نظم و زمان اقدام برای کمک به الگوهای رفتاری خطرناک توصیه می شود با یک مشاور صحبت کنید. ما در این مطلب در مورد مهارت های انضباطی در کودکان صحبت می کنیم.
مهارت های انضباطی در کودکان چیست؟
ترفند نظم روندی می باشد که به کودک یاد می دهد چه نوع رفتاری قابل قبول، و چه نوع قابل قبول نیست. به بیان دیگر، نظم به کودک یاد می دهد که از قوانین تبعیت کند. ترفند نظم و انضباط موثر از ابزار های گوناگونی مثل تقویت مثبت، الگوسازی و یک خانواده خوب و حامی کمک می گیرد. برخی مواقع استفاده از مجازات نیز ابزاری تاثیرگذار هستند. ولی این به این معنا نیست که انضباط خوب عمدتا ناشی از مجازات است. این کار بسیار ساده به نظر می رسد، با این وجود هر پدر و مادری یک زمانی درباره مسائل مربوط به کودکان و نظم و انضباط آنها ناامید می شود.
والدین در تلاش برای آموزش رفتار خوب به بعضی از کودکان با مانع ایی روبرو می شوند. چون بعضی از کودکان در برابر راهنمایی های آن ها رفتار های زیر را از خود بروز می دهند:
- گوش می دهند، ولی سرپیچی می کنند یا از روی عمد با درخواست شما برای رفتار خوب مبارزه می کنند.
- بی احترامی می کنند و گوش نمی دهند. در چنین موقعیت هایی والیدن به طور معمول چنین واکنشی از خود بروز می دهند: “حتما یک چیز را باید هزار بار به تو بگویم؟!…”
مسئولیت شما به عنوان والدین این است که به کودکتان کمک کنید تا اعتماد به نفس، احترام و خویشتن داری داشته باشد. هر چند در این میان اقوام، مدرسه، معلم ها، درمانگران، متخصصان مراقبت های بهداشتی و دیگران نیز قادر هستند به شما کمک کنند. ولی مسئولیت اصلی آموزش ترفند نظم و انضباط به فرزندان بر عهده پدر و مادر است.
انجمن بهداست روان کودکان سه سبک فرزند پروری را توضیح می دهد. در ادامه این سبک ها را بیان می کنیم:
- والدین مقتدر: یک پدر و مادر مقتدر انتظارات و عواقب را روشن کرده و نسبت به کودک خود مهربان است. والد مقتدر در زمان رویارویی با چالش های رفتاری، امکان انعطاف پذیری و حل مسئله مشارکتی با کودک را تامین می کند. این رویکرد تاثیرگذار ترین شیوه فرزندپروری است.
- والدین سهل انگار: پدر یا مادر سهل انگار نسبت به کودک خود علاقه یزیادی نشان می دهند ولی نظم اندکی دارند. این نوع تربیت از تاثیر کمتری برخوردار است.
- والدین مستبد: والدین مستبد توقعات و عواقب را روشن کرده اند، ولی نسبت به کودک خود علاقه زیادی نشان نمی دهند. والدین امکان دارد جملاتی مانند “چون من مادرم، دلیلش این است” را می گوید. این نوع تربیت هم تاثیر کمتری دارد.
ترفند های نظم و انضباط
انتخاب ترفند ها نظم و انضباط امکان دارد به نوع رفتار نامناسبی که کودک از خود بروز می دهد، سن کودک، خلق و خوی کودک و سبک فرزندپروری شما بستگی داشه باشد. ولی در ادامه مهمترین این ترفند ها را بیان می کنیم:
۱. عواقب طبیعی
یکی دیگر از راه هایی که در مهارت های انضباطی کودکان تاثیر گذار است عواقب طبیعی می باشد. کودک شما کار اشتباهی انجام می دهد و شما اجازه می دهید کودک نتیجه چنین رفتاری را تجربه کند. دیگر احتیاجی نیست سخنرانی کنید. کودک قادر نیست شما را به علت اتفاقی که رخ داده است سرزنش کند. عواقب طبیعی در زمانی که کودکان به هشدار های شما درباره نتیجه احتمالی رفتار خود توجهی ندارند، قادر است به خوبی پاسخ دهد. با این وجود اطمینان داشته باشید نتیجه ای که کودک امکان دارد با آن مواجه شود خطری ندارد.
۲. پاداش رفتار خوب
یکی دیگر از راه هایی که در مهارت های انضباطی کودکان تاثیر دارد پاداش رفتار خوب است. تایید رفتار خوب بهترین راه برای تشویق فرزندتان به ادامه آن کار است. به بیان دیگر زمانی که فرزندتان رفتاری را که به دنبال آن بوده اید را نشان می دهد، او را تحسین کنید.
۳. گرفتن امتیازات
یکی از راه حل های تاثیر گذار در مهارت های انضباطی کودکان گرفتن امتیازات است. برخی مواقع عواقب منطقی یا طبیعی برای یک رفتار وجود ندارد و یا وقت آن را دندارید که به آن فکر کنید. در این حالت، نتیجه رفتار غیرقابل قبول امکان دارد سلب یک امتیاز باشد. این ترفند انضباطی تاثیر بسیار عالی در مهارت های انضباطی کودکان دارد.
- در اسرع وقت بعد از رفتار نامناسب سلب شود. (به ویژه برای کودکان خردسال)
- ارتباط داشتن با رفتار
- چیزی باشد که کودک برای آن ارزش قائل باشد.
۴. عواقب منطقی
یکی از راه هایی که در مهارت های انضباطی کودکان تاثیر دارد عواقب منطقی است. این ترفند به عواقب طبعی شباهت دارد . ولی شامل توضیح عواقب ناشی از رفتار های غیرقابل قبول برای کودک است. نتیجه مستقیما به رفتار مربوط می شود.
۵. ترفند تایم اوت
یکی دیگر از راه هایی که در مهارت های انضباطی کودکان تاثیر دارد ترفند تایم اوت است. این ترفند وقتی که دقیقا از اشتباه کودک مطلع باشید یا شما به رهایی از رفتار کودک احتیاج داشته باشید، جواب می دهد. دقت کنید که پیش از تعیین زمان، موقعیت تایم اوت مشخصی داشته باشید. این مکان بایستی یک محیطی آرام و خسته کننده باشد. احتمالا اتاق خواب (جایی که کودک می تواند در آن بازی کند) یا مکان خطرناکی مانند حمام نباشد. این ترفند درباره کودکانی که به اندازه ای بزرگ شده باشد که قادر باشد مقصود تایم اوت را متوجه شود، به طور معمول پس از ۲ سالگی و حدود یک دقیقه وقت تایم اوت برای ازای هر سال سن کودک، به خوبی پاسخ می دهد. ترفند تایم اوت بیشتر مواقع در بچه های کوچکی که جدایی از والدین برای آنها به عنوان محرومیت تلقی می شود، بهترین نتیجه را به دنبال خواهد داشت. تنبیهات بدنی و جسمی، مثل کتک زدن به هیچ عنوان پیشنهاد نمی شود. چون در درجه اول ترفندهای انضباطی غیر فیزیکی نتیج عالی تری و عواقب منفی کمتری دارند. از سویی نیز کتک زدن امکان دارد:
- خشونت را بیشتر کرده و به صدمه کودک منجرمی شود.
- موجب می شود کودکان فکر کنند آسیب وارد کردن به فردی که دوستش دارید ایرادی ندارد.
- کودکان را عصبانی تر می کند.
نکات لازم برای حفظ نظم و انضباط
حال نکاتی که برای حفظ نظم و انضباط لازم و ضروری است را برای شما بیان می کنیم:
- شما به عنوان والدین بایستی ترفند نظم و انضباطی خود را به شیوه ای مدیریت کنید که با خلق و خوی کودکتان به خوبی تناسب داشته باشد.
- مقصود شما نباید این باشد که او را به شخصیتی که نیست و دوست ندارد، تبدیل کنید.
- کلید نظم و انضباط تاثیرگذار این است که بفهمد کودک شما، به ویژه سبک رفتار مزاجی او چه چیزی است؟ سپس از نظم و انضباط خود برای کمک به او در دستیابی به تمایلات و استعدادهای خدادی احتمالی استفاده کنید.
- در صورتی که او را گم کردید یا با واکنش بیش از اندازه ای همراه با بی احترامی نشان دادی، معذرت خواهی کنید. به گونه ای رفتار کنید که دوست دارید رفتار کودک شما هم این گونه باشد.
- برنامه انضباطی خود را اعلام کنید. ولی توجه کنید که ترفند های نظم و انضباط نباید بدون هیچمقدمه ای ابراز شوند. به ویژه اگر در حال امتحان چیز تازه ای هستید.
- برنامه انضباطی خود را اعلام کنید. ولی توجه کنید که ترفند های نظم و انضباط نباید به صورت بی مقدمه مطرح شوند. به ویژه اگر در حال امتحان چیز تازه ای هستید. برای کودکانی که به اندازه ای بزرگ شده اندکه بفهمند، این ترفند را طی یک گفتگوی برنامه ریزی شده توضیح دهید و بگویید به چه علت از آن استفاده می کنید. همچنین امیدوار هستید چه نتیجه ای از این کار حاصل شود. کودکان بزرگتر امکان دارد در انتخاب این که چه پاداش و نتیجه ای برای این ترفند مناسب است، به شما کمک کنند.
- تلاش کنید اهداف و تکنیک های خود را با گذشت زمان ثابت نگه دارید. در صورتی که دبیشتر از یک بزرگسال مسئولیت انضباطی کودک را بر عهده دارد، از اینکه درباره رویکرد های مورد استفاده احختلاف نظر دارید، مطمئن شوید.
- ثابت قدم باشید. هر ترفندی اگر به شکل مداوم پیگیری یا رعایت نشود، شکست می خورد.
- زمانی که چیزی به پایان رسید، تمام شده است. بعد از پایان تنبیه یا گذشت زمان، درباره آن رفتار عذرخواهی نکند یا به سخنرانی ادامه ندهید. به کودک خود کمک کنید به فعالیت مناسب برگردد.
- به فرزند خود احترام بگذارید. در صورتی که به فرزند خود احترام بگذارید، شاید کودکتان به شما، دیگر اعضای خانواده و دیگر افراد زندگی احترام می گذارد.
- هیچ قانونی را به علت اینکه کودک شما بهانه گیری می کند، زیر پا نگذارید. در صورتی که به خواسته های کودک تن دهید، بهانه گیری های کودک همچنان ادامه دارد.
البته لازم به ذکر است که این توضیحات بهانه ای برای نادیده گرفتن این رفتار های نیست، ولی تلاش برای فهمیدنعلت وقوع آن ها قادر است به شما و فرزندتان کمک کند راه هایی برای پیشگیری از تکرار دوباره و دوباره آن ها بیابید. برای آگاهی بیشتر در این زمینه توصیه می شود از راهنمایی های یک روانشناس را روانپزشک استفاده کنید.
حال که این مطلب به اتمام رسید برای آشنایی بیشتر با مطالبی در حوزه کودک و والدین بر لینک های تنبل شدن کودکان و تشویق کودکان به مسواک زدن کلیک کنید.
