همه چیز درباره پیوند زدن درخت پسته

درخت پسته یکی از مهمترین محصولات باغی در نواحی نیمه گرمسیری می باشد که سازگاری بسیاری با شرایط آب و هوایی گرم و خشک دارد. این درخت برای ثمردهی بیشتر به پیوند زدن نیاز مبرم دارد. در ادامه مطلب قصد داریم شما را با اهمیت پیوند زدن درخت پسته و نکاتی ضروری در این راستا آشنا نماییم.

اهمیت پیوند زدن درخت پسته

درخت پسته از دیرباز در نواحی مختلف کشور مورد کاشت بوده است. همچنین جنگل های وحشی و خودوری پسته در نواحی شمال شرقی ایران و نواحی هم مرز با ترکمنستان و افغانستان پیشینه ای دیرینه دارد. تصور بر این است که درخت پسته حدود ۳-۴ هزار سال قبل در ایران اهلی و مورد کشت و پرورش قرار گرفته است.

باستان شناسان، سبزوار و سرخس را قدیمی ترین نواحی مورد کشت پسته می دانند و سابقه کشت پسته در دامغان، قزوین و سمنان را به قرن ۷ هجری و در کرمان به قرن ۱۲ هجری مرتبط می دانند. کشت پسته در دیگر نقاط کشور سابقه ۱۵۰- ۲۰۰ ساله دارد. مورخ مشهور یونانی هرودوت، در نوشته های خود به کشت پسته در ایران اشاراتی داشته از این رو درخت پسته پیشینه ای تاریخی دارد.

قابل ذکر است کاشت درخت پسته به عنوان محصولی بسیار سود آور، همیشه مورد توجه باغداران و کشاورزان بوده است. بعد از کشت این درخت، باغدار باید در مدت زمان نسبتا طولانی منتظر ثمربخشی درخت پسته باشد. روش کاشت، کوددهی، سم پاشی و رفع آفات به همراه پیوند درخت پسته می تواند در برداشت پسته مرغوب نقش شایانی داشته باشد.

این درخت یکی از مهمترین محصولات در مناطق نیمه گرمسیری محسوب می شود. درخت پسته سازگاری زیادی به شرایط آب و هوایی گرم و خشک دارد. میوه های خوشمزه و باارزش این درخت در بیشتر کشورها محبوب است. اما برای رشد مطلوب و بالاترین محصول پسته، لازم است درخت مورد پیوند قرار گیرد.

همانطور که می دانید درخت پسته محصولی سودآور است ولی بعد از کاشت این درخت باید مدت زمان زیادی منتظر ثمردهی آن بود. البته روش کاشت، کوددهی، سم پاشی در کنار پیوند درخت می تواند برداشت پسته مرغوبی را به همراه داشته باشد. در ادامه قصد داریم به اهمیت پیوند زدن درخت پسته و انواع آن صحبت کنیم.

پیوند زدن چیست؟

اتصال دو بخش گیاه به طوری که آن دو بخش توسط باززایی در محصل اتصال با یکدیگر یکی شده و به عنوان پایه گیاهی مستقلی به رشد خود ادامه دهد، پیوند زدن اطلاق می شود. آن بخشی که در بالای پیوند قرار می گیرد پیوندک و بخش زیرین که ریشه گیاه را تشکیل می دهد پایه پیوندی گفته می شود.

انواع پیوند پسته

برای پیوند زدن درخت پسته سه روش مرسوم است. پیوند شکمی، لوله ای و اسکنه ای. برای موفقیت در این کار باید شرایط محیطی، نزدیکی پایه و پیوند، حذف آفات و دیگر عوامل موثر در رشد پسته رعایت گردد. در ادامه هر یک از روش های پیوند زدن درخت پسته شرح داده می شود.

• پیوند شکمی

در این روش پوست پایه به فرم تی برش داده و لبه پوست را جدا می کنند. بعد پیوندک جوانه را با پوست جدا و درون شکاف قرار داده و از بالا به پایین می بندند. برای بریدن جوانه بایستی بخشی از پوست همراه آن باشد و درون شکاف قرار بگیرد. درباره پیوند روی نهال باید به این نکته دقت کرد که اگر در مرداد یا شهریور ماه اقدام به پیوند می شود، بعد از پیوند عمل سربرداری شاخه صورت نگیرد.

این کار برای جلوگیری از سرمازدگی انجام می شود. از این رو کار سربرداری را در اوایل فروردین انجام می دهند که به آن پیوند خواب یا زندانی گفته می شود. در درختانی مانند انجیر که شیرابه دارند بایستی حالت برش شکاف روی پایه و حالت فوق بوده تا شیرابه موجب خشک شدن جوانه نگردد.

این پیوند به فرم H نیز می تواند انجام شود. در پیوند شکمی پس از دو یا سه روز به دمبرگ دست بزنید. اگر دمبرگ افتاد یعنی پیوند به خوبی انجام شده است در غیر این صورت پیوند موفق نبوده است.

• پیوند لوله ای

در پیوند لوله ای، پایه و پیوندک بایستی هم اندازه بوده و ضخامت یکسان داشته باشند. از این رو ابتدا پوست پایه را جدا می کنند. شبیه جدا کردن پوست موز. بعد قسمتی را که دارای جوانه است برای پیوندک انتخاب و برش زده و با چرخاندن دست، پوست را به طور کامل جدا و این پوست را به پایه بدون پوست جایگزین نموده که در این حالت بایستی آن را بست.

البته اگر شکافی در پوست ایجاد نشود و پوست به شکل لوله ای جدا گردد، به بستن نیازی نیست.

• پیوند اسکنه ای

ولی پیوند زدن درخت پسته کمک کی کند ویژگی های نهال پسته کنترل و به عنوان یک نهال ماده یا نر انتخاب شود. ضمنا با انتخاب روش پیوند صحیح، می توان به کیفیت و مقاومت بیشتری در مقابل آفات و بیماری ها و شرایط آب و هوایی دست یافت. از این رو پیوند زدن نهال پسته از اساسی ترین روش های بهبود کیفیت و عملکرد آن محسوب می شود.

هنگامی که نهال های پسته به سن ۳-۴ سالگی رسیدند به پیوند زدن نیاز دارند که کاری اجتناب ناپذیر است. نهال پسته از هر روشی که تولید شده باشد(بذر یا کشت بافت و …) درخت نر یا ماده تولید می کند که نیاز است برای داشتن باغی پرمحصول حتما پیوند صورت بگیرد. با این کار می توان برخی ویژگی های منفی را تغییر و به خصوصیات مفید تبدیل کرد.

ویژگی های یک پایه مناسب برای پیوند زدن

از مشخصات یک پایه مناسب برای عمل پیوند زنی درخت پسته می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رشد بالا
• مقاوم بودن به املاح آب و خاک
• مقاوم بودن به خشکی محیط
• سازگاری با پیوندک
• بافت قوی و ساقه ای صاف
• عملکرد بیشتر نسبت به سایر ارقام پسته

اصول گرفتن پیوند در درختان پسته

از اصول پیوند گرفتن در درختان پسته عبارت است از:

• سازگاری پایه و پیوندک
• انطباق لایه زاینده پیوند و لایه زاینده پایه روی هم
• زمان مناسب انجام عملیات پیوند
• حفاظت سطوح بریده شده پایه در برابر از دست دادن آب
• تحت مراقبت بودن درخت پیوند زده شده برای مدتی

قابل ذکر است لایه زاینده جدیدی که پس از پیوند تشکیل می شود، آوند آبکش و چوبی جدیدی تولید و رابطه محکمی بین پایه و پیوندک ایجاد می گردد. از مهمترین کارهای پیوند زدن آن است که لایه های زاینده پایه و پیوندک روی هم قرار گرفته تا بافت پینه ای ایجاد شده در هم رفته و اتصالی همیشگی ایجاد شود.

نشانه های عدم موفقیت پیوند زنی درختان پسته

از نشانه هایی که خبر می دهد عملیات پیوند زنی درخت پسته موفق نبوده عبارت است از:

• درصد بالایی از پیوند صورت گرفته جوش نمی خورد.
• پایه و پیوندک به طور واضح از یکدیگر جدا هستند.
• گیاه در حالت نهالی خشک شود.
• برگ های درخت در نیمه دوم فصل زرد رنگ شوند.

بهترین زمان پیوند درختان پسته

پیوند درخت پسته به معنی اتصال بخش جوانه دار به بخش دیگری که دارای ساقه و برگ است، می باشد. تقسیم معمول سلول ها در محل اتصال موجب می شود که زخم های ایجاد شده، ترمیم و رشد بافت ها ادامه یابد. قسمت های درهم آمیخته و گیاه واحدی ایجاد شود.

قابل ذکر است زمان پیوند زدن درختان پسته به عوامل مختلفی از جمله دمای هوا، رطوبت خاک و … بستگی دارد. به طور کلی زمان پیوند درخت پسته از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه تعیین می شود. در مجموع بهترین زمان توصیه شده برای انجام پیوند درختان پسته شامل موارد زیر است:

• پیوند بهاره که در هنگام بیدار شدن درخت پسته قابل انجام است. این پیوند اکثرا روی درختانی که در خرداد ماه سال قبل عملیات پیوند موفقیت آمیزی نداشته اند، صورت می گیرد.
• پیوند اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد ماه یعنی موقعی که پوست درخت به راحتی جدا شود که اصطلاحا به آن پیوند جودرو گفته می شود.
• پیوند خواب که در شهریور ماه توصیه می شود. این روش بیشتر روی نهال ها و در خزانه مرسوم می باشد.

پیوند در شهریور

معمولا پیوند درختان پسته در شهریور به علت دمای بالا و نور کافی امکان پذیر بوده ولی برای موفقیت در این کار، به شرایطی همچون رطوبت خاک، درجه حرارت مطلوب و اطمینان از کیفیت پایه نیاز است. ضمنا باید مراقبت بیماری ها و آفاتی باشید که در این زمان ممکن است شروع به فعالیت نمایند.

پیوند در پاییز

عموما فصل پاییز زمان مناسبی برای پیوند درختان پسته می باشد. چرا که در این فصل برای خواب زمستانه آماده می شود. در طول این مدت رشد درختان متوقف شده و انرژی شان را حفظ می کنند و پذیرای پیوند هستند. همچنین دمای گرم در طول روز و دمای خنک در شب موجب تشکیل بافت پینه و موفقیت پیوند می شود.

دقت به این نکته ضروری است که پیوند موفق به تکنیک ها و تجهیزات مناسب و ضمنا دقت به زمان بندی فرایند پیوند نیاز دارد. در ضمن عواملی همچون دما، رطوبت، و شرایط خاک هم می توانند بر موفقیت پیوند تاثیر داشته باشند. از این رو توصیه می شود افرادی که قصد پیوند زدن درخت پسته را در پاییز دارند از تجربه باغداران متبحر کمک بگیرند تا شانس موفقیت این کار را افزایش بدهند.

پیوند در زمستان

به طور کلی در زمستان به طور کلی پیوند زدن درخت پسته توصیه نمی شود، زیرا دمای هوا سردتر شده و تشکیل پیوند سخت می شود. در دمای سرد ایجاد پیوند به تاخیر افتاده یا اصلا صورت نمی گیرد. ضمنا آب و هوای زمستانی از خشک شدن چوب پیوندک و پایه جلوگیری و بر موفقیت فرایند پیوند تاثیر می گذارد.

زمان مناسب آبیاری قبل و بعد از پیوند درختان پسته

زمان مناسب آبیاری درختان پسته قبل و بعد از پیوند به شرایط محیطی، خاک و آبیاری بستگی دارد. بهتر است حداقل یک هفته تا ده روز قبل از پیوند، بستر کشت آبیاری شود تا خاک برای کاشت بهتر آماده گردد. بعد از عملیات پیوند نیز آبیاری به طور منظم و با فاصله دو هفته یک بار صورت گیرد.

در عین حال بایستی جوانه ها و پاجوش هایی که زیر محل پیوند و روی پایه تشکیل می شوند، قطع گردند. حدود ۱۵-۲۰ روز بعد از پیوند، با مطمئن شدن از جوش خوردن پیوند، می توانید نوار پیوند را باز کنید.

مراحل پیوند درختان پسته

در این بخش با مراحل پیوند زدن درختان پسته آشنا می شوید:

۱. آماده نمودن پایه

در اسفند، نهال های ۲-۳ ساله پسته در زمین اصلی سربرداری می گردند. بعد از رشد جوانه های جانبی با توجه به نوع آرایش تنه درخت، یک تا سه شاخه جانبی روی پایه اصلی نگهداری شده و دیگر شاخه ها حذف و روی شاخه های باقی مانده فرایند پیوند انجام می شود.

در پیوند لوله ای هم سایز بودن قطر پایه و پیوندک حائز اهمیت بوده از این رو ابتدا پایه و شاخه مناسب پیوندک انتخاب می شوند. ضروری است فرایند پیوند در ارتفاع ۵۰-۸۰ سانتی متری پایه صورت گیرد و نهال به شکل تک تنه هدایت شود.

۲. تهیه کردن پیوندک

برای تهیه پیوندک ۳-۲ سانتی متر بالاتر از جوانه شاخه را قطع نموده و بعد از پوست درخت در دو سانتی متری زیر جوانه با چاقوی پیوند زنی دور تا دور را ببرید. بعد با انگشت پوست برش خورده را خیلی آرام چرخانده تا پوست دارای جوانه به آسانی و به صورت کامل از چوب شاخه درخت جدا گردد.

۳. پیوند زدن

در این مرحله شاخه های جانبی پایه که مورد سربرداری قرار گرفته به فاصله دو سانتی متر از بالا دور تا دور شاخه بریده شده و به روش تهیه پیوندک پوست جدا شده و پیوندک آماده شده که استوانه ای است روی چوب پایه قرار گرفته و در نهایت محل پیوند با نوار مناسبی بسته می شود.

از همراهی شما تا پایان سپاسگزاریم و امیدواریم نهایت استفاده را برده باشید. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با نحوه پیوند درخت سیب و پیوند درخت گردو  روی لینک ها کلیک کنید.