افراد می‌توانند با ایجاد مرغداری علاوه بر ایجاد اشتغال، شرایط سودآوری بالایی را برای خود فراهم کرده و نیاز کشور به واردات این محصول را کاهش دهند. در اکثر مناطق ایران، راه‌اندازی یک مرغداری موفق و پر سود امکان‌پذیر است. برای راه‌اندازی این اشتغال، باید ظرفیت دو تا بیست هزار مرغ را در نظر بگیرید. این کار اگر اصولی انجام شود، می‌تواند سود خوبی داشته باشد؛ چرا که تخم مرغ و گوشت مرغ از ضروریات سبد غذایی مردم محسوب می‌شود. در این مقاله قصد داریم تا به تمامی نکات مهم و کلیدی برای راه‌اندازی مرغداری بپردازیم و شما را با این شغل پر درآمد آشنا کنیم؛ با ما همراه باشید.
نحوه راه‌اندازی مرغداری
تمامی محصولاتی که از مرغداری به دست می‌آیند، بازار پرفروش و پایداری دارند. پایداری این بازار، باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی مرغداری می‌شود. علاوه بر این، هنوز بازار این کار اشباع نشده است، بنابراین می‌توان با اندکی مطالعه و تحقیق، سود چشمگیری را در این زمینه به دست آورد. البته در اوایل کار ممکن است که سود مرغداری به دلیل هزینه‌های اولیه راه‌اندازی آن، کم باشد ولی در دوره‌های بعدی با افزایش تولید، سود نیز بیشتر می‌شود.
راه‌اندازی مرغداری و استاندارد‌های لازم
در مرحله اول برای راه‌اندازی مرغداری طبق قوانین جهاد کشاورزی، باید یک مکان مناسب برای پرورش مرغ در نظر گرفته شود که این مکان باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- رعایت فاصله مناسب با دیگر مجتمع‌های پرورشی(حداقل یک و نیم کیلومتر)
- رعایت جهت ساختمان از نظر شرقی و غربی بودن
- رعایت فاصله دیوار‌ها از فضای سبز(حداقل ۱۵ متر)
- حصارکشی و محوطه‌سازی مناسب
نحوه دریافت مجوز برای راه‌اندازی مرغداری
برای احداث و راه‌اندازی مرغداری نیاز به مجوز قانونی صنعتی دارید. برای دریافت مجوز، در ابتدا باید یک طرح توجیهی مناسب با رعایت تمامی ضوابط قانونی تهیه کنید. همچنین باید نقشه تأسیسات مورد احداث و بنای ساختمان را نیز تهیه کنید. بعد از فراهم آوردن مدارک گفته شده به واحد امور دام در شهرستان خود مراجعه کرده و پرونده تشکیل دهید. سپس منتظر دستور کار از طرف جهاد کشاورزی بمانید.
زمین مناسب برای راه‌اندازی مرغداری
شرط اولیه و اساسی برای احداث مرغداری، داشتن یک زمین مناسب با تمامی امکانات مورد نیاز است. زمین مرغداری می‌تواند به صورت سند دار، قولنامه‌ای یا مشاع باشد. به علاوه این زمین باید قابلیت دسترسی به تمامی امکانات رفاهی مانند آب، برق، گاز و جاده ارتباطی مناسب را داشته باشد. همچنین باید بدانید که به زمین‌هایی که از ۵۰۰ متر کمتر هستند، مجوز‌های لازم برای احداث مرغداری، از طرف جهاد کشاورزی تعلق نمی‌گیرد.
طراحی مناسب ساختمان برای راه‌اندازی مرغداری
برای احداث و طراحی ساختمان مرغداری، سالن‌های بسته بهترین گزینه محسوب می‌شوند. یکی از رایج‌ترین مدل‌هایی که در حال حاضر برای طراحی ساختمان مرغداری مورد استفاده قرار می‌گیرد، سالن‌های بدون پنجره است. در این سالن‌ها از هواکش‌های بزرگ، برای تهویه هوا استفاده می‌شود. به این صورت، هوای مورد نیاز سالن بدون نیاز به پنجره تأمین خواهد شد. ساختمان‌های بدون پنجره و تهویه دار، از نظر کنترل شرایط محیطی و رعایت بهداشت در نوع خود بهترین هستند.
مطلب پیشنهادی: صفر تا صد راه اندازی گلخانه (اطلاعات ضروری، تجهیزات و لوازم مورد نیاز)
راه‌اندازی مرغداری با توجه به منطقه
شرایط اقلیمی در هر منطقه می‌تواند بر مصالح به کار رفته شده در احداث ساختمان، تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال در مناطقی که رطوبت بالا و بارندگی شدید است، احداث مرغداری به روش سیستم آشیانه باز، توصیه می‌شود. در این مناطق به کارگیری سیستم خنک‌کننده تبخیری امکان ندارد و سقف ساختمان به صورت دو سقف یا ساده، ساخته می‌شود. سقف ساده در مرغداری‌های کوچک و متوسط به صورت شیب دار یا مسطح و دو سقف در مرغداری‌های بزرگ که تهویه در آن‌ها به خوبی انجام می‌شود، ساخته می‌شود.
تأسیسات و ساختمان‌های اصلی و فرعی برای راه‌اندازی مرغداری
برای راه‌اندازی و احداث مرغداری به یک سری ساختمان و تأسیسات مهم نیاز است که در ادامه تعدادی از آن‌ها را نام خواهیم برد:
• سالن برای نگهداری و پرورش طیور
• انبار برای نگهداری دانه و جیره
• انبار برای نگهداری واکسن، دارو و مکمل‌ها
• انبار برای نگهداری تجهیزات و لوازم
• سیستم تهویه مناسب
• سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی
• ساختمان سرایداری
• ساختمان ادارای و پرسنلی
• سرویس بهداشتی و رختکن
• تأمین آب مصرفی برای حفر چاه و لوله کشی برای آب آشامیدنی
• حوضچه‌های ضدعفونی
• اتاق کالبد شکافی
• محل مناسب برای استقرار کوره لاشه سوزی
• محل مناسب برای استقرار موتور خانه
• محل مناسب برای استقرار کود خشک کن
• سیستم مورد نیاز برای جمع‌آوری و دفع فاضلاب
• اتاق ضدعفونی
• منبع سوخت
مطلب مشابه: اطلاعات کامل راه اندازی رستوران (از انتخاب نام تا خرید تجهیزات)
ضرورت سوله و انبار برای راه‌اندازی مرغداری
هر واحد صنعتی برای احداث مرغداری، نیاز به یک یا چند عدد سوله دارد. در فرآیند ساخت مرغداری، ایجاد سوله یکی از پرهزینه‌ترین مراحل محسوب می‌شود. هزینه تولید سوله بسته به ارتفاع، مساحت و نوع تولید می‌تواند متفاوت باشد. یکی دیگر از نیاز‌های اساسی برای احداث مرغداری صنعتی، سوخت است؛ چرا که در مرغداری باید سرما و گرمای مورد نیاز مرغ‌ها، فراهم شود. تأمین سوخت برای مرغدار، نیاز به صرف هزینه‌های زیادی دارد. این هزینه‌ها، با توجه به نوع سوخت مصرفی متفاوت هستند. برخی از پروش‌دهندگان طیور اعتقاد دارند که شاید در مراحل اولیه هزینه گازکشی بالا باشد اما در طولانی مدت، به صرفه خواهد بود.
تأمین تجهیزات لازم برای راه‌اندازی مرغداری
ماشین‌ها و ابزارآلات، یکی دیگر از مهمترین عناصر راه‌اندازی مرغداری صنعتی هستند. یک مرغدار، موظف است که تمامی ابزارآلات مورد نیاز برای احداث مرغداری را تهیه کند. هزینه این ماشین و ابزار‌ها در شرایط فعلی با توجه به نوسان قیمت‌ها، قابل پیش‌بینی نیست اما خریداری آن‌ها برای راه‌اندازی مرغداری از ملزومات است. در ادامه تعدادی از این ابزار‌ها را نام خواهیم برد:
• آسیاب جهت خرد کردن دانه
• بالابر و میکسر
• وسایل گرمایشی و سرمایشی برای کنترل دما
• دانه خوری‌های اتوماتیک و آب خوری
• قفس‌های استاندارد، که نقش مؤثری در کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید دارند.
راه‌اندازی مرغداری و خرید جوجه
قبل از جوجه‌ریزی برای احداث مرغداری، باید تمامی اقدامات و مراحل زیر انجام شوند:
• سالن تجهیز و آماده شود
• تمامی نکات ایمنی و بهداشتی رعایت شوند.
• بعد از اتمام این مراحل، نوبت به خرید جوجه هاست. سعی کنید جوجه‌ها را از مادر سالم تهیه کنید. همچنین باید در انتخاب نژاد جوجه‌ها نیز دقت شود؛ زیرا برخی از نژاد‌ها توان زاد و ولد بیشتری دارند. دقت داشته باشید که جوجه‌ها از یک نژاد و از یک سن باشند. مراقبت‌های اولیه به محض ورود اولیه جوجه‌ها باید شروع شود. جوجه‌ها باید در اطراف و محدوده مادر مصنوعی باشند.
• استفاده از قفس‌هایی که مجهز به مادر مصنوعی هستند، بهترین گزینه ممکن، برای پرورش مرغ است. یک مرغدار در طول سال می‌تواند ۵ دوره جوجه‌ریزی کند و به مرور جوجه‌ها را افزایش دهد. جوجه‌ها باید در زمان مناسب، تخلیه شوند؛ زیرا اگر زمان تخلیه طولانی شود، باعث کاهش رشد آن‌ها و افزایش تلفات می‌شود.
مطلب مشابه: مراحل راه اندازی کارواش، تجهیزات و لوازم مورد نیاز و هزینه ها
اهمیت کنترل دما برای راه‌اندازی مرغ
رطوبت و دما دو ویژگی مهم برای احداث مرغداری هستند. با نصب انواع وسایل گرمایشی و سرمایشی و همچنین تهویه مناسب، می‌توان رطوبت و دما را با توجه به اقلیم هر منطقه، در حد استاندارد حفظ کرد. با عایق‌بندی دیوار‌ها و سقف و رعایت اصول درست ساختمان‌سازی به راحتی می‌توان رطوبت و دما را کنترل کرد. همچنین علاوه بر تأمین هوای مورد نیاز طیور، باید به کیفیت هوای سالن نیز توجه شود. برای این کار باید سیستم تهویه سالن به طور مرتب بازرسی گردد.
سیستم روشنایی و نوردهی در مرغداری
یکی دیگر از تجهیزات ضروری و مهم برای احداث مرغداری، سیستم روشنایی و نوردهی می‌باشد. معمولاً در بیشتر مرغداری‌ها از سیستم روشنایی دائمی برای پرورش مرغ‌ها استفاده می‌شود ولی بهتر است که ساعاتی را نیز برای تاریکی، در نظر بگیرید تا جوجه‌ها بتوانند استراحت کنند. برای تأمین نور سالن مرغداری معمولاً از لامپ‌های LED، فلورسنت و تنگستن استفاده می‌شود.
سرمایه در گردش برای راه‌اندازی مرغداری
برای راه‌اندازی مرغداری به سرمایه در گردش برای جوجه، دانه و دیگر هزینه‌های جاری نیاز می‌باشد. در واحد صنعتی مرغداری، بازگشت سرمایه به سرعت و هر دو ماه یک بار اتفاق می‌افتد.
وسایل و تجهیزات مورد نیاز برای راه‌اندازی سالن مرغداری
برای راه‌اندازی سالن مرغداری و نگهداری جوجه‌ها به تجهیزات و وسایل خاصی نیاز است که در ادامه آن‌ها به طور مختصر توضیح خواهیم داد:
دانه خوری مناسب در سالن‌های مرغداری
حتماً لازم است که در زمان استفاده از دانه خوری زنجیری، برای هر مرغ فاصله ۵. ۲ سانتی‌متر در نظر گرفته شود. همچنین برای هر پنج متر عرض سالن، حدائقل یک ردیف دانه خوری بشقابی باید قرار داده شود. در حال حاضر بیشترین هزینه‌های مربوطه در سالن مرغداری، برای خرید دانه می‌باشد. متأسفانه در دانه خوری‌های بشقابی و زنجیره‌ای، به شدت ریخت و پاش دانه‌ها زیاد است که این امر باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود. در عوض قفس‌های مخصوص پرورش مرغ، دانه خوری‌هایی لبه دار دارند که با جلوگیری از ریخت و پاش دانه، باعث کاهش هزینه‌ها و در نتیجه افزایش بازدهی و سود می‌شوند.
مطلب مشابه: اصول راه اندازی کسب و کار شخصی (راهکارها برای راه اندازی کار برای خودتان)
آب خوری مورد استفاده در سالن‌های مرغداری
برای سالن‌های مرغداری مدل‌های مختلف آب خوری مانند پلاستیکی، آویز و آب خوری کوچک کله قندی وجود دارد. هیچ فرقی ندارد که از کدام یک از این مدل‌ها برای سالن مرغداری خود خریداری می‌کنید، چیزی که حائز اهمیت می‌باشد، تمیز بودن آن‌ها است؛ زیرا بهداشتی بودن آب خوری‌ها تأثیر مستقیمی بر سلامت و رشد جوجه‌ها دارد. پس قبل از جوجه‌ریزی، باید آب خوری استرلیزه شود و با آب تمیز پر گردد.
درجه استاندارد برای اکثر آب خوری‌ها ۲۰ درجه سانتی گراد است. آب خوری‌ها باید در روز سه بار تمیز و آب آن‌ها عوض شود. از آن جایی که قفس استاندارد مرغداری، مجهز به آب خوری اتومات است، دیگر مشکل شستشوی مداوم ان‌ها را نخواهید داشت. در نتیجه با استفاده از این قفس‌ها، آب مصرفی مرغ‌ها کاملاً سالم و بهداشتی‌تر خواهد بود.
سیستم تهویه
در بیشتر سالن‌های مرغداری، سیستم تهویه بخش جدایی ناپذیر و مهم این صنعت محسوب می‌شود. فضولات مرغ به شدت بدبو بوده و از آن‌ها گاز کربنیک و آمونیاک آزاد می‌شود. این گاز‌ها بوی نامطبوعی دارند و باعث مشکلات تنفسی در طیور می‌شوند؛ بنابراین باید سریع تخلیه گردند. به همین دلیل در سالن‌های مرغداری برای تهویه هوا، از فن‌های بزرگ استفاده می‌شود.
سیستم سرمایشی و رطوبت ساز
هوای گرم و سرد، تأثیر بسیار زیادی بر سلامت و عملکرد مرغ‌ها دارد. در سالن مرغداری، دمای مطلوب باید بین ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی گراد باشد. دمای بالا باعث استرس گرمایی و در نتیجه، خفگی و تلفات مرغ‌ها می‌شود. سیستم سرمایشی که در سالن‌های مرغداری مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل کولر یا پد کولینگ است. خنک‌سازی سالن با کولر به صرفه‌تر است ولی سیستم پد، مزایای بیشتری دارد. برای تأمین رطوبت سالن نیز می‌توان از سیستم پد سلولزی استفاده کرد. سالن‌هایی که سیستم سرمایشی پد کولینگ ندارند، معمولاً برای تأمین رطوبت سالن، از رطوبت ساز‌های پروانه‌ای یا دیسکی یا سایر مه ساز‌های دیگر استفاده می‌کنند.
راه‌اندازی بستر مناسب
برای تهیه بستر مناسب در مرغداری می‌توان از موادی مانند سبوس، چوب، پوشال، کاه، بستر مقوایی و ماسه استفاده کرد. هیچ وقت از بستر قدیمی و کهنه برای بار دوم، استفاده نکنید. بستر باید در دوره‌های مختلف تعویض شود؛ زیرا احتمال اینکه حشرات و سوسک‌ها به بستر نفوذ کنند، زیاد است و این امر باعث عدم بازدهی مناسب و بیماری مرغ‌ها می‌شود. پس حتماً باید برای جوجه‌ریزی جدید، بستر قدیمی خارج و از بستر تازه استفاده شود. بهترین بستر برای پرورش مرغ، کاه است. برای جلوگیری از سوختگی سینه، تاول سینه و غیره در مرغ‌ها بهتر است که از بستر‌هایی با کیفیت بالا و نرم استفاده شود. به هیچ عنوان از پوشال مرطوب، پودر شده و کلوخی برای مرغ‌ها استفاده نکنید؛ زیرا باعث بیماری و افزایش تلفات می‌شود. معمولاً تهیه مواد مناسب برای ایجاد و تعویض بستر، هزینه بر است. تهیه قفس استاندارد علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها، باعث کمک به افزایش بازدهی مرغ‌ها نیز می‌شود.
مطلب مشابه: آموزش راه اندازی پیج اینستاگرام برای کسب و کار (از صفر تا صد)
رعایت بهداشت سالن
ضدعفونی و شستشوی سالن‌های مرغداری، ضدعفونی کردن محوطه، ضدعفونی کردن تجهیزات و … از اصول رعایت بهداشت در سالن‌های مرغداری هستند. سیستم‌های دانه خوری و آب خوری، تمام تجهیزات به کار رفته و سالن مرغداری باید به طور مرتب تمیز و ضدعفونی شوند. در صورت امکان، با آب فشار قوی و پودر لباسشویی باید کف سالن پرورش مرغ تمیز و شسته شود. لازم به ذکر است که خریداری سیستم قفس استاندارد علاوه بر این که باعث می‌شود تا محیط مرغداری همیشه بهداشتی و تمیز باشد، احتمال عفونت و بیماری را در مرغ‌ها کاهش می‌دهد. همچنین با استفاده از این قفس‌ها، تمیز کردن مرغداری راحت‌تر و در زمان کمتری صورت می‌گیرد؛ چرا که فضولات در سینی کودکش جمع شده و به راحتی می‌توان آن را تخلیه کرد.
پیشنهاداتی برای راه‌اندازی یک مرغداری موفق
برای کاهش هزینه‌ها و احداث یک مرغداری موفق، می‌توانید با ساختن یک سالن بزرگ و به کارگیری سیستم‌های تمام اتوماتیک، علاوه بر افزایش تولید، بسیاری از هزینه‌های دیگر را کاهش دهید. در واقع سیستم‌های اتوماتیک با کاهش نیاز به استفاده کارگر، باعث کاهش هزینه‌ها می‌شوند. طراحی تهویه نوین و مناسب نیز برای تأمین هوای کافی، باعث جلوگیری از خفگی و سکته طیور می‌گردد. استفاده از سیستم پرورش قفس نیز به جای استفاده از سیستم بستر، مناسب‌تر است و فواید بسیار زیادی دارد.
برآورد هزینه‌های ساخت و ساز مرغداری
همان طور که گفتیم به دلیل نوسانات قیمت در بازار نمی‌توان به طور قطعی، هزینه‌های ساخت و احداث مرغداری را برآورد کرد. در شرایط فعلی برای راه‌اندازی مرغداری ۲۰ هزار قطعه‌ای، برای خرید تمامی لوازم و تجهیزات به مبلغی حدود یک میلیارد تومان سرمایه نیاز است. همچنین هزینه تأسیسات و دستمزد سالیانه کارگران به پانصد میلیون تومان می‌رسد. از دیگر هزینه‌های اصلی مرغداری، خرید خوراک دام و مواد اولیه است. این هزینه‌ها نیز برای یک مرغداری ۲۰ هزار قطعه‌ای، به یک میلیارد تومان می‌رسد. با توجه به مطالب گفته شده برای احداث یک مرغداری ۲۰ هزار قطعه‌ای، به سرمایه‌ای حدود ۲. ۵ تا ۳میلیارد تومان احتیاج است.
مطلب مشابه: ایده کسب و کار با سرمایه کم و راهنمایی برای 40 شغل خاص
سخن پایانی
احداث و راه‌اندازی مرغداری فواید اقتصادی بسیار زیادی مانند بازار فروش تخم مرغ و گوشت، تهیه نسبتاً ساده جیره و مواد غذایی مرغ‌ها، بازگشت سریع سرمایه، وجود اتحادیه و تعاونی‌های فراوان برای حمایت از این شغل و غیره دارد. برای احداث مرغداری، بعد از طی کردن تمامی مراحل قانونی و اخذ مجوز، می‌توانید برای دریافت وام و تأمین مواد اولیه مانند برق، گاز، دارو و غیره اقدام کرد. هر فرد تولید‌کننده می‌تواند با به کارگیری انواع راه حل‌های خلاقانه با مشکلات پیش رو، مقابله کند. همچنین استفاده از تجربیات دیگر پرورش‌دهندگان موفق نیز می‌تواند در این زمینه مفید و کارگشا باشد.
