همه چیز درباره تنبلی تخمدان؛ علائم، پیشگیری و روش های درمان

تنبلی تخمدان یا pcos سندروم تخمدان پلی کیستیک است که یک بیماری زنانه نسبتا شایع به شمار می آید. این سندروم اختلال در سیستم درون ریز است که در سال های باروری برای خانم ها پیش می آید. تنبلی تخمدان در اثر ایجاد کیسه هایی پر از مایع به وجود می آید که بر روی تخمدان قرار می گیرند و عوارض زیادی را به همراه دارند.

از علائم برجسته این بیماری می توان به تغییر در چرخه قاعدگی و افزایش رشد مو ها اشاره کرد. اما تشخیص درست و قطعی آن فقط از طریق پزشک و انجام سونوگرافی ممکن است. برای درمان این مشکل باید به سرعت اقدام شود زیرا میتواند منجر به نازائی شود. علت و دلیل به وجود آمدن این بیماری هنوز مشخص نیست اما ژنتیک را میتوان یکی از عوامل به وجود آمدنش دانست.

تنبلی تخمدان چیست؟

هر خانمی که مبتلا به تنبلی تخمدان است درون تخمدان هایش کیسه هایی پر از مایع رشد می کنند. در یک تخمدان سالم در هر دوره از تخمک گذاری حدودا شش فولیکول رشد می کند. در نهایت از این شش فولیکول یکی از آن ها کامل می شود و با فاکتور های مهار کننده پنج فولیکول دیگر را از بین می برد.

شرایط ابتلا به تنبلی تخمدان

برای بعضی از افراد فولیکول ها با اینکه رشد می کنند اما تخمک گذاری انجام نمی شود. در این افراد هیچ فولیکول مهار کننده ای ترشح نمی شود و چند فولیکول همزمان بزرگ می شوند. در این شرایط علاوه بر بزرگ شدن، فولیکول ها از بین هم نمی روند. این فولیکول ها یا کیسه ها پر مایع خود به تنهایی مضر نیستند. اما می توانند مشکلات و اختلالاتی را به وجود بیاورند. کیسه ها معمولا تعادل سطح هورمون ها را به هم می ریزند. این سندروم پلی کیستیک چرخه قاعدگی را بر هم میزند و ممکن است تایم پریود را تا مدت های طولانی عقب بیندازد.

از دیگر علائم زنان مبتلا به این سندروم می توان به چاقی، آکنه و رشد بیش از حد مو اشاره کرد. تنبلی تخمدان از شایع ترین عوامل در نازائی و ناباروری زنان است. حتی در صورت باردار شدن با وجود پلی کیستیک تخمدان امکان سقط جنین، فشار خون و دیابت بسیار بالاست. همچنین این بیماری در خانم های باردار می تواند منجر به زایمان زودرس شود.

علائم ایجاد تنبلی تخمدان

اصلی ترین راه تشخیص تنبلی تخمدان تایید پزشک است. پزشک با استفاده از امکاناتی که دارد و انجام آزمایشات و سونوگرافی های لازم نظر قطعی بر وجود بیماری می دهد. علائم تخمدان پلی کیستیک اغلب در زمان اولین قاعدگی در دوران بلوغ نمایان می شود. اما گاهی در برخی از موارد مانند زمان چاقی بعد ها مشخص می شود. علاوه بر تشخیص پزشک این سندروم علائم دیگری چون موارد زیر دارد. تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک زمانی رخ می دهد که فرد حداقل دو یا سه مورد از موارد زیر به طور همزمان تجربه کند.

• قاعدگی های نامنظم و طولانی و پریود هایی که چند ماه عقب می افتد. امکان دارد در این حالت در سال کمتر از نه قاعدگی اتفاق بیفتد و خونریزی بسیار شدید باشد.
• سطح آندروژن بالا که بر توانایی تخمک گذاری زنان موثر است.
• بالا بودن استرس در خانم های جوان و نوجوان
• بالا بودن فشار خون
• تخمدان ها پلی کیستیک باشند. به این معنی که بزرگ بوده و حاوی فولیکول های باشند که دور تا دور تخمک را گرفته اند. همین دلیل باعث می شود که تخمدان ها نتوانند کار خود را درست انجام دهند.
• ناباروری و عدم حاملگی
• برچسب ها و مشکلات پوستی
• ایجاد آکنه بر روی پوست
• چرب شدن پوست و ایجاد شوره سر
• تری گلیسرید و بالا بودن کلسترول
• خستگی زیاد و بی دلیل
• آپنه خواب
• مقاومت بدن نسبت به انسولین
• ریزش سکه ای و طاسی الگویی
• دیابت نوع دو
• وجود درد در داخل لگن
• افزایش و یا کاهش وزن
• افسردگی و اضطراب بی دلیل
• پایین آمدن میل جنسی
• رشد بیش از مو در صورت و بدن

مطلب مشابه: درمان تنبلی تخمدان + 10 روش برای بهبود سلامت تخمدان در منزل

علت ایجاد تنبلی تخمدان

پزشکان و متخصصان تا کنون دلیلی قطعی برای تنبلی تخمدان پیدا نکرده اند. معمولا این بیماری در سن های پانزده تا چهل و پنج سالگی رخ می دهد. ژنتیک می تواند یک عامل تاثیر گذار در به وجود آمدن این سندروم باشد. همچنین طبق آزمایشات و نمونه گیری هایی نشان داده شده که انسولین هم در به وجود آمدن سندروم پلی کیستیک بی تاثیر نیست. از دیگر موارد تاثیر گذار که می توان به مصرف دخانیات، شیمی درمانی، تیروئید، چاقی و مصرف الکل اشاره کرد. بیشتر افرادی که از این بیماری رنج می برند سبک زندگی و غذایی سالمی ندارند.

انواع تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان در افراد مختلف به صورت های متفاوتی دیده می شود. با اینکه علائم زیاد و متفاوتی دارد اما به طور کلی به چهار دسته تقسیم می شود.

مقاومت نسبت به انسولین

نوع اول تنبلی تخمدان مقاومت نسبت به انسولین است. بیشتر نوع این بیماری در شرایطی است است که خانم ها در بدنشان مقاومت بالایی نسبت به انسولین پیدا می کند. هورمون انسولین اندازه قند خون در بدن را کنترل می کند.

افرادی که میزان بالایی از مواد قندی و نشاسته ای مصرف می کنند بدنشان شروع به تولید چربی می کند. با افزایش چربی تخمدان های پلی کیستیک به وجود می آید که مانع باروری است. همچنین منجر به افزایش تولید و فعالیت هورمون های تستوسترون می شود. برای افرادی که اضافه وزن دارند و سطح انسولین موجود در خونشان هم بالاست تنبلی تخمدان ناشی از انسولین اضافه است.

مصرف بیش از حد داروهای ضدبارداری

این نوع سندروم تخمدان ناشی از مصرف بیش از حد داروهای ضد بارداری است. در تعداد کمی از خانم ها بعد از پایان مصرف داروهای هورمونی تخمک گذاری مجددا شروع نمی شود. در چنین شرایطی امکان تنبلی در تخمدان بسیار بالاست و فرد باید حتما به پزشک مراجعه کند.

التهاب درجه پایین تخمدان

نوع سوم تنبلی التهاب درجه پایین است. بعضی از افرادی که مبتلا به تنبلی تخمدان هستند تخمدانشان دچار التهاب درجه پایین می شود. پلی کیستیک در این تخمدان ها به تولید آندروژن تحریک می شود.

افرادی که علائمی مانند سردرد، عفونت و ا حساسیت دارند باید آزمایش دهند. اگر در آزمایش این افراد کمبود ویتامین دی مشاهده شد باید حتما مکمل های منیزیم استفاده کنند. مکمل منیزیم ضد التهابی است و تنبلی تخمدان را کاهش می دهد.

تنبلی تخمدان پایین

آخرین نوع این بیماری، مربوط به تنبلی تخمدان پنهان است. در بعضی از افراد این عارضه هیچ گونه علائمی ندارد. ممکن است فرد به آن مبتلا باشد اما در ظاهر هیچ نشانه ای وجود نداشته باشد. این بیماری در بعضی از خانم ها ممکن است ناشی از کمبود ید باشد زیرا تخمدان ها به ید احتیاج دارند. در سایر خانم ها ممکن است به دلیل رژیم گیاهخواری باشد.

رژیم غذایی گیاهی باعث کمبود رو در بدن می شود این در حالی است که تخمدان ها به روی نیاز دارند. از دیگر دلایل به وجود آمدن تنبلی تخمدان پنهان می توان به بیماری تیروئید یا خوردن شیرین کننده های مصنوعی اشاره کرد.

عوارض تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان اگر درمان نشود بعد از مدتی عوارضی از خود به جای می گذارد. سق جنین از اصلی ترین عوارض این بیماری است. اختلالات غذایی، افسردگی و اضطراب بی دلیل هم از دیگر عوارض این سندروم است. همچنین می تواند عوارض شدیدتری چون سرطان اندومتر، کچلی و بروز ویژگی های مردانه را نیز به وجود بیاورد. این سندروم گاهی منجر به رشد موهای زائد، پریود های با خونریزی بسیار شدید و ایجاد جوش های سر سیاه می شود.

درمان بیماری تخمدان

برای تنبلی تخمدان هیچ درمان قطعی وجود ندارد. درمان و کنترل این بیماری توسط پزشکان متخصص زنان انجام می شود. برای خانم هایی که به این عارضه دچار هستند و قصد باردار شدن دارند نکات زیر توصیه می شود:

داروهای باروری

در صورتی که هر خانم متاهلی قصد باردار شدن داشته باشد می تواند از داروهایی که به بارداری کمک می کنند استفاده کند این دارو ها شامل کلومیفن، ترکیب متفورمین و گنادوتروپین و کلومیفن و هورمون لوتئین ساز می باشند. در شرایط خاص و تحت نظر پزشک هم می توان از لتروزول استفاده کرد.

قرص جلوگیری از بارداری

داروهای جلوگیری از بارداری می توانند به تنظیم هورمون ها و قاعدگی کمک کنند.

• خانم هایی که میزان هورمون مردانه آنها افزایش پیدا کرده باید از داروهایی که ضد این هورمون هستند استفاده کنند. حتی در زمان هایی که هورمون مردانه باعث اختلال در بارداری شده با استفاده از این داروها میتوان به باروری کمک کرد.
• ورزش کردن و پیاده روی در افرادی که دارای اضافه وزن هستند تاثیر بسیار مثبتی در روند درمان تنبلی تخمدان دارد.

تنظیم ساعت خواب

تنظیم کردن ساعت خواب به طور کلی برای بدن بسیار مفید است. بیدار بودن تا دیر وقت افراد را به سمت خوردن تنقلات سوق می دهد و وعده مهم صبحانه را کمرنگ می کند.

• خانم هایی که به این سندروم مبتلا هستند بهتر است در سن کم باردار شوند.

روش های درمانی باروری

این روش ها شامل لقاح آزمایشگاهی، ivf و لقاح می باشند.

داروهای دیابت

در نوع تنبلی تخمدان مربوط به دیابت با استفاده از داروهای دیابت و با مدیریت و درمان آن می توان باردار شد.

ورزش کردن

ورزش کردن از مهم ترین راهکار هایی است که خانم ها می توانند برای درمان این بیماری انجام دهند.

حفاری تخمدان

در این روش در تخمدان سوراخ های ریزی به وجود می آورند که باعث کاهش سطح تولید آندروژن شود.

هیسترکتومی

در این عمل پزشکان قسمت یا قسمت های از رحم را جدا می کنند و بر می دارند.

اووفورکتومی

در این جراحی هر دو تخمدان یا یکی از ان ها را بر می دارند.

آسپیراسیون کیست

با این عمل پزشکان کیست ها را از رحم خارج می کنند.

خطر طولانی شدن تنبلی تخمدان

بیشتر کسانی که تنبلی تخمدان دارند به عوارض اثرات طولانی مدت مبتلا نمی شوند. خانم هایی که این عارضه در آن ها تشخیص داده می شود باید متابولیسم بدن خود را در دو سال مورد آزمایش و بررسی قرار دهند. لازم است خانم هایی که سندروم پلی کیستیک دارند از دارو استفاده کنند تا چرخه قاعدگی شان منظم شود.

اگر این چرخه پریودی منظم نباشد پوشش داخلی رحم هیپرپلازی می شود. در صورت نادیده گرفتن این ضخامت در خانم ها، آن ها بعدا دچار مشکلات جدی تری می شوند.

سه واقعیت مهم در تنبلی تخمدان

 بسیار مهم است که همه خانم ها سه واقعیت و نکته مهم را در مورد تنبلی تخمدان بدانند. بیشتر خانم ها بعد از شنیدن اینکه به این سندروم مبتلا هستند استرس می گیرند و نگران می شوند. اما سه نکته بسیار مهم وجود دارد که این نگرانی را از بین می برد.

1. خانم های مبتلا به سندروم پلی کیستیک میتوانند باردار شوند. اما اگر این بیماری تحت کنترل و درمان قرار نگیرد می تواند از علت های اصلی ناباروری باشد.
2. تنبلی تخمدان با بیشتر مشکلات در سلامتی بانوان در ارتباط است. با توجه به این مورد لازم است به سلامت عمومی بدن توجه شود.
3. کاهش وزن بیشترین کمک را به رفع سندروم پلی کیستیک می کند.

چگونگی تشخیص تنبلی تخمدان توسط دکتر

پزشک معمولا با پرسیدن علائم بیمار تنبلی تخمدان را تشخیص می دهد. اما برای تشخیص قطعی و درست یک سری از ازمایشات لازم است.

• دکتر ابتدا با معاینه لگن تخمدان ها و بقیه قسمت های دستگاه تناسلی را بررسی می کند. دکتر با انجام این معاینات رشد تخمک و سایر مشکلات رحم را متوجه می شود.
• بعد از معاینه رحم پزشک با آزمایش خون سطح هورمون های مردانه، کلسترول و تری گلیسرید را اندازه می گیرد.
• در نهایت با سونوگرافی با امواج صوتی فولیکول های غیر طبیعی و سایر مشکلات مربوط به رحم را متوجه می شود.

بهترین داروهای شناخته شده تنبلی تخمدان

داروهای زیادی برای رفع و کنترل تنبلی تخمدان تجویز می شوند. به طور معمول بیشترین دارویی که تجویز می شود داروی ضد بارداری است. بیشتر داروهایی که استروژن و پروژسترون مصنوعی دارند برای سندروم پلی کیستیک مناسب اند.

قرص مینی پیل بهترین گزینه در این داروها است و کمترین عوارض را دارد. قرص های ضد بارداری از تخمک گذاری جلوگیری می کنند و میزان هورمون مردانه را کاهش می دهند. رایج ترین قرص های بارداری السی، اپریل، اویان، یاز، نپرس، لسینا و لولن هستند.

تاثیر متفورمین بر تنبلی تخمدان

متفورمین که داروی کنترل قند خون است برای درمان تنبلی تخمدان نیز کاربردی است. از تاثیرات بسیار مهمی که متفورمین بر بدن می گذارد کاهش وزن است. همانطور که گفته شد اولین اقدام در رفع این عارضه، کاهش وزن است. از این جهت متفورمین یکی از بهترین موارد در بهبود سندروم پلی کیستیک است.

همچنین این دارو برای دیابت تجویز می شود و سطح انسولین خون را کاهش می دهد که در درمان پلی کیستیک موثر است. معمولا پزشکان میزان مصرف این قرص را با توجه به شدت بیماری و میزان قند خون تعیین می کنند. اما بهترین زمان خوردن قرص متفورمین زمان صرف ناهار است.

زمان مراجعه به پزشک در تنبلی تخمدان

برای اینکه فرد مطمئن شود که بیماری تنبلی تخمدان دارد باید حتما توسط پزشک معاینه شود. بهتر است قبل از شروع به انجام هر کاری در جهت درمان ابتدا باید از وجود بیماری مطمئن شد. بعد از اینکه دو مورد از علائم بیماری به صورت مکرر مشاهده شد باید حتما به پزشک مراجعه شود.

اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما تشخیص درست و به موقع میتواند بسیار به کنترل بیماری کمک کند. زمانی که پریود خیلی دیر شده و فرد باردار نیست لازم است که به پزشک مراجعه شود. زمانی که پریود منظم انجام می شود ولی یک سال اقدام به بارداری شده و نتیجه ای حاصل نشده هم باید به پزشک مراجعه شود. با تشخیص هر چه سریع تر بیماری علائم، خطر و عوارض آن را می شود کاهش داد.

مواد غذایی مناسب برای تنبلی تخمدان

برای درمان تنبلی تخمدان مواد غذایی سالمی وجود دارند که بسیار موثر و کمک کننده هستند. خانم ها برای کنترل این بیماری بهتر است این مواد غذایی را بشناسند تا کمتر درگیر این بیماری شوند. لیست زیر شامل غذاهای سالم و تاثیرگذار است.

کربوهیدرات پایین و پروتئین بالا

بهترین رژیم غذایی برای درمان تنبلی تخمدان غذاهایی با کربوهیدرات کم و پروتئین بالا هستند. کربوهیدرات ها شامل نان، برنج و ماکارونی و سایر مواد غذایی مشابه و پروتئین ها شامل انواع گوشت تخم مرغ و. هستند. با کاهش کربوهیدرات میزان قند خون که یکی از عوامل ایجاد تنبلی تخمدان است به درمان کمک ویژه ای می کند.

خوردن صبحانه

صبحانه مهم ترین وعده غذایی است که هورمون های بدن را تنظیم می کند. خوردن صبحانه و سبک خوردن شام تاثیرات بسیار خوبی در پیشگیری و درمان این عارضه دارند.

غذاهای ضد التهاب

تنبلی تخمدان خود التهاب محسوب می شود. روغن زیتون، گوجه فرنگی، ماهی ها، آجیل، سبزیجات برگدار و پیاز قرمز همگی ضد التهاب هستند.

خوردن چربی های سالم

چربی های سالمی همچون امگا سه برای بهبود تنبلی تخمدان بسیار موثر هستند. ماهی های روغنی، روغن زیتون، آووکادو و آجیل ها بدون نمک منابع غنی امگا سه هستند.

غذاهای طبیعی و ارگانیک

هر چقدر غذا سالم و طبیعی باشد انسان دارای بدن سالم تری است. ضامن سلامتی و تنظیم بودن بدن انسان و هورمون ها مواد غذایی ارگانیک و طبیعی است.

• خوردن میوه ها و سبزیجات می تواند تا حد زیادی تنبلی تخمدان را کنترل کند.
• فست فود و مواد قندی: تا حد امکان باید از خوردن غذا های چرب و فست فودی جلوگیری شود. همچنین مواد قندی بیماری را تا حد زیادی تشدید می کند.

اندازه تخمدان دچار تنبلی

با مبتلا شدن به تنبلی تخمدان فولیکول ها هورمون مهار کننده تولید نمی کنند. این امر منجر به تولید فولیکول های بزرگ و تخمک های است که نتوانسته اند بافت تخمدان را بترکانند. با تجمع موارد گفته شده ممکن است دیواره تخمدان ها ضخیم تر و تخمدان بزرگتر از حالت عادی است.

تنبلی تخمدان در نوجوانان

در دو سال اول بلوغ قاعدگی های نامنظمی ممکن است رخ دهد که گاهی دلیل آن تنبلی تخمدان و گاهی بنا به دلایل دیگری است. بیشتر این مواقع بی نظمی ها جای نگرانی ندارند. اما در صورتی که مکررا تکرار شوند و تغییرات و عوارض غیر عادی در بدن به وجود آورند باید مورد بررسی قرار گیرند. زمان جوانی و نوجوانی بهترین زمان برای درمان pcos است. بهتر است در این سنین تغییرات رحم و پریودی با پزشک متخصص زنان در میان گذاشته شود.

درمان تنبلی تخمدان با طب سنتی

برای رفع تنبلی تخمدان در طب سنتی راه کار های ارائه شده است. معمولا در طب سنتی علت اصلی پلی کیستیک را رطوبت و سردی می دانند. برای جلوگیری از این بیماری در طب سنتی توصیه می شود که مصرف غذا های سرد کم شود. همچنین فرد در زمان پریودی به حمام نرود. از کار های که در طب سنتی برای درمان انجام می شود بادکش کمر و شکم است. همچنین گفته شده که خوردن یک لیوان عرق رازیانه سردی بدن را از بین می برد.

خوردن روزانه معجون عسل و سیاه دانه ساییده شده هم تاثیر بسیار خوبی در کنترل بیماری دارد. در این طب پیشنهاد می شود عسل، روغن زیتون و زاج با هم ترکیب شوند و به صورت واژینال استفاده گردد. طب سنتی طرفداران بسیار زیادی دارد. معمولا راهکار ها و درمان های این طب بدون عوارض بوده و نتیجه خوبی داده است.

درمان تنبلی تخمدان با گیاهان دارویی

 گیاهان داروی که برای درمان تنبلی تخمدان به کار می روند بسیار متنوع هستند. چایی سبز در خود ماده ای به نام لتروزول دارد که تخمک گذاری را در بانوان تحریک می کند. خانم های که دارای بیماری تنبلی تخمدان هستند بهتر است به صورت مرتب چایی سبز بنوشند. چایی سبزمقدار تستوسترون خون را کاهش می دهد با کاهش این هورمون در خون بهبود بیماری تسریع می شود. اما بهتر است که در خوردن چایی سبز زیاده روی نشود.

مصرف پیاز

از دیگر خوراکی های تاثیر گذار در درمان تنبلی تخمدان پیاز است. پیاز به طور کلی فایده های بسیاری برای خانم ها دارد. خوردن پیاز با جوشانده خرنوب برای این بیماری بسیار مفید است. همچنین خانم ها میتوانند پیاز را به تنهایی بجوشانند و آب آن را میل کنند.

افشره گل سرخ

گیاه دارویی دیگری که برای درمان تنبلی تخمدان استفاده می شود افشرده گل سرخ است. این گیاه میل جنسی را نیز افزایش می دهد و هورمون ها را تنظیم می کند.

ژل رویال

ژل رویال که یکی از محصولات زنبور است ماده مفید و دارویی است که برای درمان پلی کیستیک استفاده می شود. استفاده از این ژل نیاز به دقت و آگاهی دارد. زیرا زیاد مصرف کردن آن عوارض دارد و کم مصرف کردنش هم تاثیری در روند درمان ندارد.