درباره ظروف سنگی بیشتر بدانید!
ظروف سنگی، از دیرباز تاکنون جایگاه قابل توجهی در تاریخ تمدن بشری داشته‌اند. این ماده سخت و همه کاره برای اهداف مختلفی استفاده شده است، از ساخت انواع ظروف گرفته تا خلق آثار هنری پیچیده. در این تحقیق به اهمیت تاریخی و مزایا و معایب استفاده از آن پرداخته و در نهایت طرز استفاده صحیح از ظروف سنگی برای اولین بار را شرح خواهیم داد.
ظروف سنگی چیست؟
ظروف سنگی به نوعی از ظروف می‌گویند که از سنگ سرپانتین ساخته می‌شوند. این ظروف در انواع مختلفی از جمله دیگ، تابه، لیوان، فنجان و حتی بشقاب نیز به تولید رسیده‌اند. ظرف‌های سنگی الهام گرفته از طبیعت هستند و بسیار در برابر حرارت مقاوم می‌باشند. این روزها دیگ‌های سنگی مناسب‌ترین ظروف برای آشپزی شناخته می‌شوند.
استفاده از ظروف سنگی در طول تاریخ
این ظروف برای قرن‌ها در فرهنگ‌های مختلف به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار گرفته‌اند:
۱- دوام: یکی از دلایل اولیه استفاده از ظروف سنگی در گذشته دوام استثنائی آن بود. زیرا می‌توانستند دمای بالا را تحمل کنند و در مقایسه با سایر مواد مانند خاک رس یا سفال کمتر مستعد شکستن بودند. همین عوامل ظروف سنگی را برای نگهداری غذا، آب و سایر مواد خوراکی ایده‌آل می‌کرد.
۲- انعطاف‌پذیری در تولید: سنگ مورد استفاده برای ساخت ظروف، مناسب ساخت طیف وسیعی از ظروف و وسایل بود. آنها می‌توانستند، آن را به شکل گلدان، بشقاب، کوزه و حتی وسایل تزیینی مانند مجسمه‌ها و آثار هنری درآورد. فرهنگ‌های مختلف از ظروف سنگی استفاده‌های مختلفی می‌کنند، از پخت و پز و نگهداری گرفته تا مراسم مذهبی و هنرهای تزئینی.
۳- مقاومت در برابر مایعات: ماهیت غیر متخلخل ظرف سنگی آن را به انتخابی عالی برای ذخیره مایعات تبدیل کرده است، زیرا از نشت و جذب جلوگیری می‌کند. این ویژگی به ویژه در دوران باستان در نگهداری مواد غذایی و مایعات اهمیت ویژه‌ای داشت.
۴- جذابیت زیبایی شناختی: ظروف سنگی اغلب به دلیل جذابیت زیبایی شناختی مورد ستایش قرار می‌گیرند. صنعتگران از آن برای ایجاد قطعاتی با طراحی زیبا استفاده کرده‌اند که نشان دهنده هنر آن زمان است. تکنیک‌های لعاب‌کاری و تزئینی می‌توانست حس منحصر به فرد و جذابی را به اقلام سنگی اضافه کند.
مزایا و معایب استفاده از ظروف سنگی
هر ظرفی به موازات مزایای فراوانی که دارد، ممکن است معایبی نیز داشته باشد، در ادامه مزایا و معایب استفاده از این ظروف شرح داده خواهند شد:
مزایای استفاده از ظرف سنگی
– استفاده از ظرف سنگی در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کند چرا که این ظروف کمترین انرژی حرارت را جذب کرده و کم‌کم مواد غذایی را آماده می‌کنند. به این ترتیب آب غذا به سرعت تبخیر نشده و علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی سبب حفظ مواد معدنی و املاح موجود در غذا می‌شود.
– این ظروف بر خلاف ظروف تفلون یا سرامیکی هیچ موادی به غذا اضافه نکرده و از نظر بهداشتی کاملاً سالم و ارگانیک هستند.
– استفاده از این ظروف سبب افزایش سطح مواد معدنی، آهن و منیزیم در بدن می‌شود.
– سطح داخلی ظرف با هیچ‌گونه مواد شیمیایی یا مصنوعی پوشیده نشده، بنابراین هیچ ضرری برای سلامتی نخواهد داشت.
– داخل این ظروف خط و خش نمی‌افتد و دردسرهای استفاده از ظروف نچسب را ندارد.
– استفاده از این ظروف از نظر پزشکی خواص زیادی دارد؛ از جمله: جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه، بهبود عملکرد کبد و کلیه، تجدید سطح انرژی بدن، بهبود وضعیت خواب و…
معایب قابلمه‌های سنگی
این ظروف مزایای زیادی دارند. اما در برخی موارد معایبی نیز دارند؛ از جمله:
۱- وزن: در مقایسه با ظروف دیگر سنگین‌تر هستند و حمل آنها کمی مشکل‌تر است به همین علت، کار کردن با آنها تا حدودی چالش برانگیز است، به خصوص زمانی که قابلمه پر شده و وزن آن چندین برابر می‌شود.
۲- شکنندگی: در حالی که ظرف سنگی از بسیاری از ظروف سرامیکی و سفالی دیگر دوام بیشتری دارند، اما در صورت استفاده نادرست می‌توانند در معرض خرد شدن و شکستن باشند. این عامل می‌تواند آنها را در برابر ضربه آسیب پذیر کند.
۳- قیمت: ظروف سنگی باکیفیت به دلیل فرایندهای تولید و موادی که در تولید آن دخیل است می‌تواند نسبتاً گران باشد. این موضوع می‌تواند یک نقطه ضعف برای مصرف‌کنندگان با بودجه پایین باشد.
۴- حفظ گرما: در حالی که حفظ گرما در ظروف سنگی با پخت بالا مزیتی برای برخی از روش‌های پخت و پز است، اما در مواردی که تغییرات سریع دما اهمیت دارد، یک نقطه ضعف محسوب می‌شود؛ زیرا این ظروف به سرعت گرم یا سرد نمی‌شوند.
طرز استفاده از دیگ سنگی برای اولین بار
– به طور معمول زمانی که ظروف سنگی خریداری می‌کنید، لایه‌ای از خاک سطح داخلی و بیرونی آن را پوشانده است، بهتر است ابتدا با یک دستمال آن را پاک کنید و به هیچ عنوان دیگ را نشویید.
– تمام سطح داخلی و بیرونی ظرف سنگی را روغن‌مالی کنید. می‌توانید از روغن‌های خوراکی و یا حتی دنبه استفاده کنید. سپس ۲۴ ساعت زمان دهید تا روغن کاملاً جذب ظرف شود.
– پس از گذشت یک روز ظرف را با یک ابر نرم بشویید. حالا زمان استفاده از ظرف سنگی فرا رسیده است.
برخی توصیه می‌کنند که بهتر است اولین بار در این ظروف سوپ جو یا مایعات لعاب‌دار پخته شده تا ظرف کاملاً آب‌بندی شود. این بسته به سلیقه مصرف‌کننده دارد. اما در صورتی که ظرف سنگی شما دچار نشتی شد، می‌توانید از این روش برای آب‌بندی استفاده کنید:
به اندازه ۸۰ درصد حجم قابلمه، داخل آن آب بریزید و مقداری جو بدون پوست، گندم بدون پوست و مقدار زیادی زردچوبه به آن اضافه کنید. حالا قابلمه را روی حرارت قرار دهید و اجازه دهید ظرف سنگی با شعله کم چند ساعتی گرم شود تا مواد داخل آن لعاب خود را پس دهند. سپس اجاق را خاموش کرده و صبر کنید تا مواد داخل همان ظرف خنک شوند. به این ترتیب ظرف سنگی شما کاملاً آب‌بندی می‌شود.
