اطلاعات درباره هورمون رشد؛ افزایش رشد هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان

هورمون رشد که به صورت اختصاری با حروف لاتین HGH نیز شناخته می شود در واقع همان هورمون مهمی است که باعث رشد ما شده است. این هورمون در سال های کودکی و نوجوانی انسان روی بدن او تاثیر گذاشته و در نهایت باعث بلند شدن قد و بزرگ شدن او از نظر جسمی می شود. این هورمون در دوران بلوغ و حتی بزرگسالی هم اهمیت داشته و تاثیرات آن در این سال ها قطع نمی شود. هورمون رشد در سنین بزرگسالی منجر به رشد بافت های عضلانی بدن، تقویت کردن تراکم استخوان ها و حتی جوان ماندن فرد از نظر جسمی خواهد شد.

به بیان دیگر می توان گفت که هورمون رشد یا HGH همان اکسیر جوانی است که در طول تاریخ انسان های زیادی به دنبال آن بودند. این هورمون با تاثیرات خود می تواند جسم انسان را طوری تغییر دهد که انگار روند پیر شدن و افزایش سن در او برعکس شده است! در این مقاله قصد داریم به طور مفصل درباره ماهیت هورمون رشد، چگونگی تاثیرگذاری این هورمون روی سیستم های مختلف بدن انسان، افزایش و کاهش میزان این هورمون در بدن و حتی مشکلات ناشی از اختلال در میزان ترشح این هورمون صحبت کنیم. اگر شما هم دوست دارید درباره این هورمون بیشتر بدانید در ادامه این مطلب با ما همراه باشید…

هورمون رشد چیست؟

هورمون رشد یا همان HGH در واقع چیزی جز یک پروتئین ساده نیست! این پروتئین ساختاری کوچک داشته و در بدن انسان به وسیله غده هیپوفیز تولید و ترشح می شود. این هورمون بلافاصله بعد از ترشح شدن از هیپوفیز به جریان خون ورود کرده و انجام وظایف خود را از همان مکان و زمان ترشح آغاز می کند. اما در این مرحله این پرسش به ذهن شما می رسد که اصلا هورمون رشد چرا ترشح می شود و قرار است چه وظیفه مشخص شده ای را با ورود به جزیان خون انجام دهد؟

HGH باعث رشد قدی بدن انسان شده و در کارهایی چون ترمیم کردن سلول های آسیب دیده یا حتی تنظیم متابولیسم هم بسیار تاثیر گذار است. علاوه بر این ها می توان از مواردی مانند پروتئین سازی، چربی سوزی، رشد عضلات، بالا بردن قدرت بدنی و بهبود عملکرد ورزشی نیز به عنوان دیگر وظایف مهم هورمون رشد در بدن اشاره کرد.

پایین بودن سطح هورمون رشد در بدن اصلا چیز خوبی نیست! کمبود این هورمون عوارض زیادی را در پی داشته و می تواند کیفیت زندگی شما را تا حد بسیار زیادی کاهش دهد! در پی کمبود این هورمون مشکلاتی مانند افزایش ریسک درگیری با بیماری های مختلف و یا بالا رفتن سطح چربی بدن به سراغ شما خواهند آمد. جالب است بدانید که مهم ترین عاملی که روی تنظیم ترشح این هورمون در بدن انسان تاثیر می گذارد هم سبک زندگی افراد است که بهتر است با حساب و کتاب باشد!

هورمون رشد در موجودات مختلف

همانطور که گفتیم هورمون رشد یک نوع پروتئین ترشحی است. ساختار دقیق این پروتئین تنها در گونه های منشا گرفته از انسان و گاو شناسایی شده است. طبق تحقیقات صورت گرفته می توان گفت که هورمون رشد در همه مهره دارانی که استخوان فک دارند وجود داشته و وظیفه اصلی هدایت و حفظ روند رشد جثه این جانداران را بر عهده دارد. برخلاف مهره داران دارای استخوان فک، در سایر جانوران مهره دار هنوز به طور قطعی وجود این هورمون و تاثیر گذاری آن در روند رشد جاندار ثابت نشده است!

هورمون رشد ترشح شده در گونه های جانوری مختلف از نظر فیزیکی و شیمیایی با یکدیگر تفاوت هایی دارند. با این وجود می توان گفت که بیشترین تفاوت این پروتئین های ترشحی مربوط به فعالیت زیستی آنها در گونه های مختلف می باشد. در واقع تنها قسمتی از این پروتئین که مسئولیت ایجاد فعالیت زیستی هورمون را دارد در روند فعال ماندن و تاثیر گذاری هورمون تاثیر خواهد داشت. می توان مسئله را اینطور در نظر گرفت که حتی اگر بیش از 25 درصد ساختار ملکول هورمون رشد از بین برود اما بخشی که مسئولیت عملکرد زیستی را برعهده دارد سالم باقی بماند، پروتئین می تواند وظایف خود در بدن را بدون هیچ کم و کاستی به انجام برساند.

بدن انسان این قابلیت را دارد که هورمون رشد ترشح شده از دیگر گونه های پریمات ها را شناسایی کرده و به آن پاسخ بیولوژیکی بدهد. این مورد در مورد موش ها بسیار گسترده تر از انسان بوده و این موجودات می توانند هورمون رشد ترشح شده از بدن دسته بسیار بزرگی از گونه های متنوع جانوری را دریافت کرده و به آن پاسخ مناسب بدهند. گونه ای از ماهی ها وجود دارند که پا را از این حد هم فراتر گذاشته و بدون اینکه در بدن خود قسمتی تحت عنوان غده هیپوفیز داشته باشند، توانایی دریافت این هورمون از پستانداران را داشته و به دنبال دریافت آن دچار پیشرفت در رشد جثه خواهند شد.

آزمایشات مختلفی برای شناخت تاثیرات هورمون رشد روی جانوران مختلف به انجام رسیده است. در یکی از این آزمایش ها هورمون رشد را در بازه زمانی طولانی مدت به سگ تزریق کرده و بعد از بررسی نتایج متوجه شده اند که افزایش بیش از حد سطح این هورمون در بدن سگ باعث تحت فشار قرار دادن پانکراس برای تولید انسولین شده است. این شرایط می تواند زمینه را برای به وجود آمدن دیابت ناشی از تولید ناکافی انسولین مهیا کند. چنین آزمایش هایی ثابت کرده اند که ازدیاد هورمون رشد در بدن هم می تواند اثرات مخربی روی سیستم های مختلف داشته باشد.

هورمون رشد در انسان

هورمون رشد انسانی که با حروف اختصاری HGH هم شناخته می شود در واقع هورمونی پروتئینی است که در ساختار خود رشته های پپتیدی داشته و به وسیله 191 اسید آمینه که وزن مولکولی ۲۲٫۱۲۴ دالتون دارند ایجاد شده است. این هورمون در انسان به وسیله قسمت قدامی (جلویی) غده هیپوفیز یا همان هیپوفیز پیشین ترشح می شود.

هورمون رشد انسانی توانایی اثرگذاری روی بافت های حیاتی و بسیار مهم بدن مثل استخوان ها را داشته و آنها را وادار به رشد می کند. سلول هایی تحت عنوان سلول های سوماتوتروف در هیپوفیز هستند که این هورمون را تولید و به جریان خون آزاد می کنند. عملکرد این سلول های ترشحی به گونه ای تنظیم می شود که در طی یک روز چیزی در حدود یک یا دو میلی گرم از این هورمون را تولید کرده و آزاد کنند. تنظیم ترشح هورمون رشد از غده هیپوفیز پیشین به وسیله غده هیپوتالاموس صورت می پذیرد.

هورمون رشد در بدن انسان و به خصوص در بدن کودکان روی قسمت های مختلفی تاثیر می گذارد. در دوران کودکی افراد مقدار زیادی از این هورمون ترشح شده و با ورود به سال های بلوغ، میزان این هورمون با یک جهش ناگهانی همراه شده و به اوج میزان خود می رسد. تاثیر گذاری این هورمون هم در سال های بلوغ بسیار زیاد و چشمگیر خواهد بود.

تاثیر بیوشیمیایی هورمون رشد بر بدن انسان

اولین تاثیری که هورمون رشد از نظر بیوشیمیایی در بدن انسان دارد اثرگذاری در فرایند سنتز پروتئین است. این هورمون ساخت پروتئین ها را تحریک کرده و علاوه بر آن منجر به افزایش تجزیه چربی ها می شود تا بتواند انرژی که سلول ها برای رشد و نمو خود نیاز دارند را تامین کند. تاثیر این هورمون روی قند خون دقیقا برعکس انسولین بوده و هنگامی که قند خون زیاد می شود، مقدار بیشتری از گلوکز را در دسترس سلول های بدن قرار می دهد.

ممکن است در مواردی شاهد تاثیر گذاری مستقیم هورمون رشد روی بافت های بدن باشیم؛ اما با این وجود باز هم بیشتر تاثیر این هورمون در بدن را به صورت غیر مستقیم و با تحریک کبد یا دیگر بافت های واسطه می شناسیم. تحریک این موارد منجر به تولید و آزاد کردن فاکتورهایی تحت عنوان “فاکتورهای رشد شبه انسولین” خواهد شد. مشخص ترین این فاکتورها فاکتوری با نام اصلی “فاکتور رشد شبه انسولین 1 یا IGF-1 است که سابقا با نام “سوماتومدین” هم شناخته می شد.

دو هورمون مختلف در تنظیم کردن میزان ترشح هورمون رشد تاثیر دارند. اولین مورد “هورمون آزاد کننده هورمون رشد” است که همانطور که از اسمش پیداست منجر به تحریک ترشح هورمود رشد می شود. دومین مورد هم هورمونی تحت عنوان “هورمون سوماتوستاتین” است که وظیفه مهار کردن ترشح هورمون رشد را بر عهده دارد. توجه داشته باشید که هورمون رشد به شکل ضربانی و دوره ای ترشح می شود. بدین صورت که در زمان هایی مقدار ترشح این هورمون زیاد شده و بعد از گذر از این مرحله دوباره مقدار ترشح کاهش خواهد یافت. برای نمونه، در زمان شروع خواب عمیق مقدار هورمون رشد ترشح شده با افزایش ناگهانی و مقطعی رو به رو می شود که بیشتر در دوران بلوغ پر رنگ خواهد بود.

در افرادی که مشکل خاصی در ارتباط با تولید هورمون های خود ندارند، یک چرخه مشخص برای تنظیم ترشح هورمون رشد وجود دارد. در این افراد بدن در پاسخ به کم شدن مواد غذایی مصرف شده و همچنین افزایش فشارها و تنش های فیزیولوژیکی میزان ترشح هورمون رشد را افزایش داده و در پاسخ به غذا خوردن هم سطح آن را مقداری پایین می آورد. با این وجود افرادی هستند که به خاطر برخی ناهنجاری های هورمونی دچار تغییرات شده و افزایش یا کاهش بیش از حد سطح هورمون رشد در بدن خود را تجربه کرده و با عوارض آن رو به رو  می شوند.

دلایل کمبود هورمون رشد در بدن

برخی از گونه های جانوری و انسان ها با مشکلی به نام کوتاه قامتی یا همان کوتولگی (به لاتین معادل کلمه Dwarfism) دست و پنجه نرم می کنند. جالب است بدانید که دلیل و ریشه بسیاری از این کوتولگی ها در واقع ترشح کمتر از حد استاندارد هورمون رشد است. این کمبود ترشح می تواند از چندین راه ایجاد شده و در روند طبیعی رشد بدن اختلال ایجاد کند. اولین راه این است که در دوران رشد جنین به هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز جنین آسیب رسیده باشد و کمبود مادرزادی هورمون رشد ایجاد شده باشد. در راه دوم اما، کمبود هورمون رشد اکتسابی بوده و بعد از تولد این اختلالات به وجود می آیند.

ژن های تنظیم کننده تولید و ترشح هورمون رشد

به جز این دو مورد اصلی ممکن است که ژن های تنظیم کننده تولید و ترشح هورمون رشد نیز دچار جهش شده و در نتیجه نتوانند وظیفه خود یعنی هدایت ترشح این هورمون را به درستی انجام دهند. به وجود آمدن جهش در این ژن ها پیامدهای نامطلوبی داشته و می تواند باعث کاهش ساخت و ترشح دیگر هورمون های غده هیپوفیز هم بشود.

در موارد دیگری هم دیده شده که کمبود هورمون رشد به خاطر اختلال در ترشح هورمون آزاد کننده هورمون رشد بوده و دلیل اصلی اختلال در رشد جسمی فرد کمبود این هورمون آزاد کننده است.

سلول های غده هیپوفیز قدامی یا همان هیپوفیز پیشین هستند که مسئولیت تولید هورمون رشد را بر عهده دارند. ممکن است این سلول ها توانایی تولیدی خود را از دست داده باشند و یا اینکه هورمون ترشح شده به خاطر ساختار خاصش غیر فعال شده و توانایی تحریک رشد را از دست داده باشد. علاوه بر تمام موارد ذکر شده ممکن است دلیل کوتولگی ناشی از اختلالات روانی هم باشد. در برخی از موارد کودکانی که از نظر عاطفی در محرومیت های شدید قرار گرفته اند و در یک محیط شدیدا استرس زا زندگی می کنند، دچار کوتولگی روانی شده و عملکرد غدد درون ریز آنها دچار مشکل می شود. در این موارد معمولا با بهبود وضعیت روانی و کاهش استرس محیط بدن دوباره توانایی طبیعی ترشح هورمون رشد را باز می یابد.

کودکانی که به اختلال مادرزادی کمبود هورمون رشد دچار هستند در هنگام تولد با اندازه و جثه ای طبیعی به دنیا می آیند. متاسفانه بعد از مدتی و در دوسال اول زندگی این افراد نشانه های عقب ماندگی در رشد دیده شده و بیماری فرد آشکار خواهد شد. متخصصان می توانند با رادیوگرافی از قسمت اپی فیز استخوان های این افراد نسبت عقب ماندگی رشد به سن این افراد را مشاهده و محاسبه کنند. افرادی که با کوتولگی روبرو هستند معمولا دیرتر از بقیه افراد طبیعی بلوغ را تجربه خواهند کرد. با این وجود زنانی که مبتلا به این اختلال هستند شانس باروری و زایمان کودکانی معمولی را از دست نداده اند.

مطلب مشابه: هورمون کورتیزول (هورمون استرس) چیست و چطور آن را کاهش دهیم؟

اختلال کوتولگی لارون

یکی از انواع نادر و بسیار خاص کوتاه قامتی اختلالی ویژه است که با عنوان فارسی “اختلال کوتولگی لارون” و همچنین نام انگلیسی “Laron Dwarfism” شناخته می شود. این نوع کوتولگی به خاطر عدم حساسیت ارثی نسبت به عملکرد هورمون رشد به وجود آمده است. در واقع در این اختلال گیرنده های هورمون رشد حالتی غیر طبیعی داشته و در نتیجه هورمون رشد نمی تواند به اندازه کافی تولید IGF-1 را تحریک کند. به همین خاطر بدن از نظر سرعت و میزان رشد دچار کمبود می شود.

در افرادی که با اختلال کوتولگی لارون دست و پنجه نرم می کنند مشاهده شده است که میزان هورمون رشد در سرم خون بیش از حد استاندارد است. این افزایش میزان ناشی از عدم حساسیت گیرنده های هورمون رشد بوده و مختل شدن فعالیت مهاری هورمون IGF-1 آن را ایجاد می کند.

مشابه این عدم حساسیت ممکن است در مورد خود هورمون IGF-1 هم رخ داده و نوع دیگری از کوتولگی را ایجاد کند. اگر گیرنده های موجود در بافت های استخوانی یا سایر بافت های بدن حساسیت خود نسبت به فاکتور رشد شبه انسولین 1 را از دست بدهند در واقع بافت ها دیگر برای رشد تحریک نمی شوند و کوتولگی رخ می دهد.

درمان اختلالات کمبود هورمون رشد

درمان اختلالات کمبود هورمون رشد از گذشته تاکنون موارد زیر هستند:

تزریق ترشحات غده هیپوفیز انسان

امروزه متخصصان حوزه پزشکی و هورمون درمانی برای مبارزه با کمبود هورمون رشد این هورمون را به بدن فرد بیمار تزریق می کنند. با این وجود رسیدن به این روش درمانی اصلا آسان نبوده و میزان دسترسی انسان به هورمون رشد برای سال های طولانی محدود بود. در گذشته تنها منیع برای برداشت هورمون رشد، ترشحات غده هیپوفیز انسان بود و همین نکته کار را برای متخصصان و درمانگران بسیار سخت می کرد. در واقع در سال 1985 بود که چندین کشور از جمله ایالات متحده دستور توقف استفاده از هورمون رشد انسانی را برای درمان اختلالات ناشی از کمبود هورمون رشد صادر کردند.

دلیل این ممنوعیت استفاده این بود که این هورمون رشد طبیعی به دست آمده از هیپوفیز انسانی می توانست به یک عامل بیماری زای بسیار خطرناک تحت عنوان “پریون” آلوده باشد. پریون ها ذرات بیماری زایی بودند که می توانستند بیماری بسیار خطرناکی به نام ” کرتزفلدت-جاکوب” را ایجاد کنند و به همین خاطر تصمیم به قطع استفاده از هورمون رشد طبیعی و انسانی گرفته شد.

 از فناوری های مربوط به دی ان ای نوترکیب

در همین سال بود که متخصصان سعی بر پیدا کردن منبع دیگری برای هورمون رشد کردند و در نتیجه موفق شدند با استفاده از فناوری های مربوط به دی ان ای نوترکیب، راه حل را پیدا کنند. این متخصصان موفق شدند با این فناوری نمونه انسانی بیوسنتزیکی هورمون رشد را بسازند که به عنوان Somatrem نام گرفت. بعد از این موفقیت بود که عرصه برای تولید نامحدود و کاملا امن هورمون رشد آماده شد.

کودکان مبتلا به کمبود هورمون رشد با دریافت این هورمون از طریق تزریق Somatrem پاسخ داده و اغلب این کودکان بعد از گذراندن یک دوره مشخص از هورمون رمانی دوباره به رشد طبیعی و استاندارد خود می رسند. با این وجود این پاسخ های مثبت درمانی در مورد کودکان مبتلا به ناتوانی ژنتیکی تولید هورمون رشد صدق نمی کنند. این کودکان در مقابل دریافت هورمون تزریقی پاسخ ایمنی از خود نشان می دهند و کار به تولید آنتی بادی هم می رسد. در نتیجه هورمون درمانی با Somatrem اصلا برای این افراد مناسب نخواهد بود.

کمبود هورمون رشد معمولا با افزایش سن باقی مانده و در بزرگسالی هم ادامه پیدا می کند. با این وجود موارد خاصی هم وجود داشته اند که در آنها فرد با افزایش سن به طور خود به خودی به حالت طبیعی ترشح هورمون رشد برگشته است. کمبود این هورمون در سنین بزرگسالی عوارض نامطلوبی همچون کاهش سطح انرژی بدن، افسردگی، کاهش قدرت عضلات و حجم آنها، نازک شدن پوست، کم شدن تراکم استخوان ها و… را به دنبال خواهد داشت. هورمون درمانی در بزرگسالان می تواند تعدادی از این عوارض را خنثی کرده و از بین برود. با این حال ممکن است این روش های درمانی خود عوارض مزمن دیگری مانند دیابت قندی، فشار خون بالا و حتی احتباس مایعات بدنی را به همراه خود داشته باشد.

بالا بودن بیش از حد سطح هورمون رشد و نتایج آن

معمولا تولید بیش از اندازه هورمون رشد در اثر تومور خوش خیم (Adenoma) ایجاد شده در سلول های هیپوفیزی ترشح کننده این هورمون به وجود می آید. البته در مواردی هم ممکن است تومورهایی در ریه یا جزایر لانگرهانس پانکراس به وجود بیایند که هورمون تحریک کننده ترشح هورمون رشد را از خود تولید کرده و با این کار منجر به افزایش ترشح سلول های هیپوفیزی ذکر شده می شوند تا در نهایت سطح هورمون رشد در بدن فرد تا حد غیر استاندارد افزایش پیدا کند.

در موارد نادری هم مشاهده شده است که سلول های تومور در بافت های مختلف دچار تغییرات غیر طبیعی شده و هورمون رشد از خود تولید می کنند. این ترشح خارج از برنامه سطح هورمون موجود در بدن را افزایش داده و با عوارضی همراه است. این افزایش سطح هورمون رشد با وجود نادر بودن رشد بسیار زیاد بدن را به همراه داشته و می تواند غول پیکری یا بروز ویژگی های آکرومگالی را به دنبال داشته باشد.

آکرومگالی باعث بزرگ شدن بیش از حد قسمت های مختلف بدن مانند دست ها و پاها، چانه و حتی بینی می شود. این افزایش اندازه اندام ها به دلیل رشد زیاد غضروف، عضله، پوست و بافت زیر جلدی در بیماران به وجود می آید. در نتیجه بیمارانی که به آکرومگالی دچار شده اند فکی برجسته، بینی بسیار بزرگ و همچنین اندام های فوقانی و تحتانی بزرگی دارند.

آنها همچنین ممکن است در مورد سایر بافت ها و اندام های داخلی بدن خود مانند زبان، قلب، کبد و کلیه ها نیز با این بزرگ شدگی بیش از حد روبرو شوند. علاوه بر اثرات ناشی از تولید بیش از حد هورمون رشد که آنها را توضیح دادیم، ممکن است تومور ایجاد شده در هیپوفیز خودش منجر به ایجاد سردردهای شدید شده و با وارد کردن فشار به ناحیه کیاسمای بینایی در مغز، اختلالات بینایی را برای فرد به همراه داشته باشد.

عملکرد متابولیکی هورمون رشد و تاثیر آن روی سیستم های بدن انسان درست برعکس عملکرد انسولین است. در نتیجه برخی از بیماران مبتلا به آکرومگالی که هورمون رشد در بدن آنها زیاد است به دیابت هم مبتلا خواهند شد. دیگر مشکلاتی که همراه آکرومگالی دیده می شوند مواردی مانند فشار خون مزمن، بیماری های قلبی عروقی و انواع آرتروز است. در این بیماران همچنین احتمال روبرویی با تومورهای بدخیم روده بزرگ هم افزایش پیدا می کند.

بیمارانی که در اثر افزایش بیش از حد هورمون رشد به آکرومگالی مبتلا شده اند معمولا به وسیله یک عمل جراحی مغزی مورد درمان قرار می گیرند. در این عمل تومور ایجاد شده در هیپوفیز برداشته شده و ترشح هورمون به میزان طبیعی و نرمال خود باز خواهد گشت. روش های درمانی دیگر مانند پرتودرمانی و دارو درمانی (با استفاده از داروهایی مثل Pegvisomant) هم برای این بیماران کاربرد دارند که هر کدام با روشی سعی می کنند سطح هورمون رشد در بدن فرد را پایین بیاورند.

افزایش دادن هورمون رشد در کودکان

هورمون رشد یا به اختصار HGH هورمونی کارآمد و مهم است که توسط غده هیپوفیز ترشح می شود. همانطور که در قسمت های قبلی هم گفتیم، این هورمون بر روی افزایش قد در کودکان و نوجوانان تاثیر می گذارد و در واقع محرک اصلی بدن برای رشد است. هورمون رشد روی بافت های مختلف مانند عضلات و استخوان ها تاثیر گذاشته و حجم و تراکم آنها را به مقدار قابل توجهی افزایش می دهد تا در نهایت جثه شما از حالت کودکی به فرم بزرگسالی تغییر شکل پیدا کند.

متخصصان داشتن قد بلند در افراد را تا حد بسیار زیادی مرتبط با ژنتیک افراد می دانند. با این وجود باز هم روش هایی مانند داشتن تغذیه مناسب، کنترل کردن مداوم قند خون و همچنین داشتن وزن ایده آل وجود دارند که با پیروی کردن از آنها می توان روی تحریک و ترشح هورمون رشد تاثیر گذاشت تا در نهایت قد افراد افزایش پیدا کند.

اگر یک کودک در سال های کودکی خود با مشکل کمبود ترشح هورمون رشد روبرو باشد در بزرگسالی هم با عوارض آن مانند کوتاه قامتی دست و پنجه نرم خواهد کرد. شما می توانید به کمک عوامل زیادی ترشح هورمون رشد در کودکان را تحریک کرده و افزایش دهید. در ادامه این قسمت از مقاله قصد داریم چند مورد از راه های افزایش هورمون رشد در کودکان را به طور خلاصه برای شما عزیزان توضیح دهیم:

1. داشتن تغذیه مناسب:

خوراکی هایی که میزان قند آنها زیاد و میزان پروتئین آنها کم باشد می توانند روی بدن کودکان تاثیر منفی گذاشته و با کاهش فعالیت هورمون رشد فرآیند رشد و بزرگ شدن جسمی آنها را به تاخیر بیندازد. در صورت ادامه دار شدن این روند، فرد در بزرگسالی هم دچار کوتاه قدی خواهد شد. چیزی که کودکان در این دوران برای رشد مناسب نیاز دارند یک رژیم غذایی با کیفیت است که میزان پروتئین زیادی در آن گنجانده شده باشد.

شیرینی جات و خوراکی هایی که در ساختار خود قندهای مصنوعی دارند گلوکز خون را به صورت ناگهانی و مقطعی بالا می برند و در نتیجه از میزان ترشح هورمون رشد کاسته می شود. به همین خاطر بهتر است تا جای ممکن از این قندها در رژیم غذایی کودکان استفاده نشود.

نکته دیگر مربوط به مصرف غذاهای چرب است که هم کاهش حجم عضلات بدن را به همراه خواهند داشت و هم مسیر رسیدن پروتئین های موجود در مواد غذایی به بدن را مسدود می کنند. با رعایت کردن این نکات می توانید یک رژیم غذایی مناسب را برای کودکان بسازید که هم به سلامت آنها کمک می کند و هم میزان ترشح هورمون رشد را در سطح طبیعی نگه می دارد.

2. داشتن خواب کافی و به اندازه:

یکی از ارکان و عوامل اصلی تنظیم کننده ترشح هورمون رشد در بدن میزان خواب است. خواب کافی و با کیفیت در کودکان باعث می شود که این هورمون به اندازه کافی ترشح شده و روی بدن کودک تاثیر خوبی بگذارد. در دو ساعت ابتدایی خواب، میزان ترشح این هورمون در بیشترین حالت خود بوده و این زمان بسیار مهم تلقی می شود. دقیقا به همین دلیل است که به کودکان و نوجوانان درباره به موقع خوابیدن و داشتن خواب کوتاه عصرگاهی توصیه های زیادی می شود.

3. انجام دادن تمرینات ورزشی مخصوص:

حرکات کششی و نرمش جزو تمریناتی هستند که اگر به صورت روزانه و مرتب انجام شوند می توانند روی هورمون رشد تاثیر گذاشته و ترشح آن را افزایش دهند. انجام دادن فعالیت های ورزشی منجر به پایین آوردن قند خون شده و به همین خاطر میزان بیشتری از هورمون رشد به وسیله غده هیپوفیز این کودکان ترشح خواهد شد. برای گرفتن نتایج بهتر توصیه می شود که خوراکی هایی که حاوی پروتئین هستند را در فاصله زمانی دو ساعته قبل و بعد از ورزش مصرف کنید تا در نهایت ترشح هورمون بیشتر شود. این تمرینات همچنین می توانند وضعیت متابولیسم بدن را بهبود ببخشند.

4. تنظیم کردن اصولی فواصل زمانی بین تغذیه و خواب:

اگر کودک قبل از خواب غذا خورده باشد و با معده پر به رختخواب برود بدن او میزان بیشتری از انسولین را در خواب تولید خواهد کرد. در نتیجه هورمون رشد که نقطه مقابل انسولین است به میزان کمتری ترشح می شود و از سرعت رشد کودک کاسته خواهد شد. به همین خاطر بهتر است فاصله بین غذا خوردن و خوابیدن حداقل مدت زمان دو ساعت باشد.

افزایش دادن هورمون رشد بعد از بلوغ

تا قبل از اینکه فرد به سن بلوغ برسد بدن با سرعت آهسته ای رشد می کند. اما در دوران بلوغ است که سرعت رشد تا چندین برابر بیشتر شده و بدن افراد از نظر اندازه و ابعاد دچار جهش های ناگهانی و چشمگیر خواهد شد. این جهش کوتاه مدت بوده و بعد از پایان سال های بلوغ دوباره همه چیز مثل قبل از بلوغ آهسته خواهد شد. تا جایی که می توان کفت بعد از پایان یافتن کامل بلوغ تقریبا رشد افراد متوقف می شود. در نتیجه هر کاری که برای تحریک هورمون رشد و رشد قد افراد لازم است را می بایست قبل از پایان بلوغ انجام داد تا نتیجه بخش باشد.

ناحیه ای که در کودکی و نوجوانی مسئول ترشح این هورمون است در این دوران حالت غضروفی داشته و می تواند فعالیت ترشحی داشته باشد. این در حالی است که با افزایش سن و ورود افراد به بزرگسالی حالت این ناحیه تغییر کرده و استخوانی می شود. این بدان معناست که توانایی ترشح هورمون رشد را از دست می دهد و هر کاری هم که بکنید نمی توانید آن را مجبور به ترشح میزان قابل توجه و تاثیر گذاری از این هورمون بکنید.

بنابراین بهتر است که با راهکارهای افزایش دادن میزان ترشح هورمون رشد از غده درون ریز مربوطه در دوران بلوغ آشنا شوید تا بتوانید میزان ترشح هورمون را در زمان مناسب به اندازه کافی و مورد نیاز برسانید. چند مورد از این راهکارها عبارتند از:

• داشتن سبک زندگی سالم به همراه استفاده کردن از رژیم غذایی متعادل در وعده های غذایی روزانه
• داشتن برنامه اصولی برای ورزش و همچنین خواب کافی و با کیفیت
• دوری کردن از مواردی که به عنوان بازدارنده رشد شناخته شده اند. مواردی مانند نوشیدنی های گازدار، غذاهای فرآوری شده و حتی قندهای مصنوعی در این دسته قرار دارند.

مکمل های افزایش دهنده هورمون رشد

مصرف کردن مکمل هایی که با عنوان افزایش دهنده هورمون رشد شناخته می شوند باعث افزایش حجم ماهیچه ها شده و فرآیند پیری را هم به تاخیر می اندازد. این مکمل ها در شکل های قرص، کپسول و پودر وجود دارند و با تحریک غدد درون ریز میزان هورمون رشد طبیعی تولید شده در بدن شما را افزایش می دهند. برای مصرف این مکمل ها حتما باید توسط یک فرد متخصص مشاوره دارویی دریافت کنید. برخی از مهم ترین مکمل های افزایش دهنده هورمون رشد عبارتند از:

مکمل آرژنین

مکمل آرژنین می تواند به تنهایی هم شانس زیاد شدن هورمون رشد را افزایش دهد. این مکمل می تواند همراه با ورزش یا بدون آن مصرف شود و در هر دو حالت هم تاثیرگذار واقع شود. شرط اصلی تاثیرگذاری این مکمل دوز مصرفی بالا است.

مکمل GABA

مکمل گابا با ساختاری که دارد بیشتر به عنوان عامل آرام بخش و خواب آور مورد استفاده قرار می گیرد. با این وجود تحقیقات علمی صورت گرفته روی این مکمل ثابت کرده اند که مصرف گابا می تواند روی هورمون رشد هم تاثیر گذاشته و میزان آن را افزایش دهد. این مکمل به مقدار زیادی در بدن نمی ماند و بیشتر آن دفع می شود. اما همین مقدار اندک هم تاثیر گذار بوده و علاوه بر ترشح هورمون رشد خواب راحتی را برایتان می سازند.

مکمل بتا آلانین

بتا آلانین نوعی آمینو اسید است که در ساختار عضلات اسکلتی بدن انسان هم وجود دارد. مکمل بتا آلانین در شکل های مختلفی مانند قرص، کپسول و حتی پودر تولید شده و با فرمول های مختلفی به بازار مصرف وارد می شود. این مکمل توانایی ایجاد مواردی مانند بهبود عملکرد بدن، رشد عضلات بدن و حتی افزایش کوتاه مدت مقدار هورمون رشد را در خود دارد.

مکمل ملاتونین:

ملاتونین یک هورمون مهم و تنظیم کننده است که در مغز ترشح شده و به عنوان عامل اصلی تنظیم کننده فشار خون و خواب شناخته می شود. مکملی که از این هورمون ساخته شده است هم برای بهبود کیفیت خواب و تنظیم زمان آن مورد استفاده قرار می گیرد. مکمل ملاتونین با تنظیم خواب توانایی تاثیرگذاری مثبت روی ترشح هورمون رشد را هم خواهد داشت. این مکمل ها هر چند غیر رسمی و تقریبا بدون خطر هستند؛ اما باز هم نباید بدون دستور پزشک آنها را مصرف کنید.

گلوتامین

گلوتامین در واقع یک آمینو اسید ضروری است که بدن برای تولید پروتئین های مورد نیاز خود برای افزایش دادن قد به آن احتیاج دارد. در نتیجه مصرف کردن مواد غذایی حاوی گلوتامین و همچنین مکمل آن می تواند کمک بزرگی به بدن در راه رشد و افزایش قد باشد.

کراتین

کراتین مکمل محبوب بدنسازان است که مصرف روزانه 20 گرم از آن هورمون رشد را به طور موقتی افزایش می دهد. این مکمل منجر به رشد بافت های عضلانی، ترمیم و بازسازی عضلات و همچنیین تحریک رشد سلولی و افزایش HGH می شود.

جمع بندی

در این مقاله سعی کردیم هورمون رشد را به شما معرفی کرده و آن را از جنبه های مختلفی به صورت کامل و دقیق مورد بررسی قرار دهیم. این هورمون نقش های کلیدی و بسیار مهمی در بدن شما داشته و به همان اندازه که به ترشح کافی و درست هورمون های تستوسترون و استروژن اهمیت می دهید باید هورمون رشد را هم مورد توجه خود داشته باشید. امیدواریم مطالعه مطالب موجود در این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد…