یکی از نگرانی های اصلی برای صاحبان گلخانه ها تامین دمای مورد نیاز این مکان می باشد. در سال های اخیر روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارد. در این مطلب به مزایا و معایب سیستم گرمایش از کف گلخانه می پردازیم.
مزایا و معایب سیستم گرمایش از کف گلخانه
تامین دمای مناسب گلخانه ها یکی از دغدغه های اصلی پرورش دهندگان گل و گیاه در گلخانه ها می باشد. در سال های اخیر روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارد. یکی از این روش ها سیستم گرمایش از کف گلخانه می باشد که در ادامه به بررسی مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.
سیستم گرمایش از کف
سیستم گرمایش از کف یکی از کاربردی ترین روش های گرمایشی برای مکان هایی نظیر منزل، آپارتمان، کارگاه های تولیدی، گلخانه ها و سالن های پرورش گل و گیاه به شمار می رود. برای بکار گیری از این روش اول بایستی همه لوله های آب را پوشاند و کف سالن هموار شود.
در ادامه بایستی برای ایزوله سازی کف تمهیداتی در نظر گرفته شود و به کمک عایق های مناسب از هدر رفت گرما جلوگیری نمود. بعد شبکه ای از لوله ها روی عایق نصب کرده و همه اتصالات به کالکتور و منبع حرارتی مدنظر قرار گیرد. درون این لوله ها آب گرم به صورت دائم در حال حرکت بوده و به این صورت گرما به بتن انتقال یافته در نهایت این گرما از کف به سالن ارسال شده و سبب گرم شدن و افزایش دمای سالن می گردد.
می توان در دو حالت پکیج گرمایشی یا سیستم موتور به عنوان منبع گرمایشی بهره برد. در حقیقت توسط سیستم گرمایشی از کف گلخانه فرد می تواند دمای درون سالن را تا حد استاندارد افزایش داده تا رشد گل و گیاه و محصولات مدنظر در بهترین حالت ممکن انجام شود.
علل نیاز به سیستم گرمایش در گلخانه ها
با گذشت زمان و پیشرفت بشر در زمینه کشاورزی، گلخانه ها ابداع شدند. استفاده از این مکان ها سبب شد کشاورزان برای کاشت و برداشت محصولات به فصل و مکان خاصی محدود نشوند. این ویژگی سوددهی و درآمدزایی بالا و جذب کشاورزان بیشتری به استفاده از گلخانه ها را به دنبال داشت.
تامین دمای مناسب پرورش هر محصول از نکات مهمی است که باید به آن دقت داشت. این ویژگی تفاوت اصلی کشاورزی سنتی و گلخانه ای می باشد. ولی این دمای مناسب را در گلخانه در فصول مختلف چطور باید تامین کرد؟ همانطور که ابتدای مطلب اشاره شد در گلخانه از سیستم گرمایشی و سرمایشی خاصی استفاده می شود.
در فصول سرد استفاده از سیستم های گرمایشی سبب شده تا دمای این فضا متناسب با نیاز گیاهان و محصولات تامین شود. این روش باعث جلوگیری از آسیب محصولات می شود و حتی امکان پرورش گیاهان و محصولات گرمسیری را نیز به دنبال دارد. باید به این نکته دقت کرد که دمای دقیق و درست گلخانه روی محصولات تاثیر زیادی دارد و باید تمام تلاش را به کار بست که گلخانه در دمای ثابت و بدون تغییر قرار گیرد تا پرورش محصولات به بهترین شکل انجام شود.
انواع سیستم های گرمایشی گلخانه
علیرغم سیستم گرمایش از کف گلخانه روش های دیگری نیز برای این هدف وجود دارند. سیستم های گرمایش گلخانه متنوع بوده و با توجه به سه روش اصلی عمل می کنند. این سیستم های گرمایشی به سه دسته تابشی، رسانایی و همرفتی دسته بندی می شوند. البته برخی از این سیستم ها توسط ترکیب این سه روش محیط را گرم می کنند. سیستم گرمایش از کف گلخانه جزو این دسته می باشد.
در سیستم گرمایش از کف لوله های آب زیر بستر گلخانه واقع بوده و به منبع اصلی گرما اتصال دارند. این منبع می تواند پکیج حرارتی یا دیگ آب گرم باشد. آب درون منبع به دمای ۵۰-۶۰ درجه سانتی گراد رسیده و وارد لوله ها می شود.
در نهایت با گردش آب درون لوله ها، زمین و بعد هوای گلخانه گرم می شود. در ادامه آب سرد شده دوباره توسط یک لوله به درون دیگ حرارتی باز می گردد و این فرایند دوباره تکرار می شود. یعنی هیچ وقت آب لوله سرد و تغییر دما نمی یابد و همواره دمای محیط ثابت و یکنواخت خواهد بود.
مزایای سیستم گرمایش از کف
همچون سایر روش ها، سیستم گرمایش از کف گلخانه دارای مزایای زیر می باشد:
رشد سریعتر ریشه ها
از آنجا که فاکتور اصلی رشد و پرورش محصولات خاک می باشد، به همین دلیل دمای آن هم بسیار با اهمیت است. در این روش اول خاک به مرور گرم شده و همین امر سبب افزایش راندمان تولید محصول خواهد شد. این روش برای رشد سریعتر ریشه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
تولید گرمای یکنواخت
همانطور که می دانید هوای گرم سبک است و در بالای فضا جمع شده و بخش های پایینی سرد باقی می مانند. در گرمایش از کف به علت گرم شدن خاک این مشکل از بین می رود. ضمنا در این روش، گرمایی کاملا یکنواخت در همه بخش های محیط تولید می شود.
مهمترین مزیت این سیستم تولید گرمای یکنواخت می باشد که توسط آن هوای گرم تولیدی به صورت تدریجی به سمت بالای سالن حرکت می کند. هوای گرم به دلیل وزن سبک به سمت بالا حرکت داشته و در نزدیک سقف تجمع می یابد و این در حالی است که هوای سرد در لایه های پایین و نزدیک به کف زمین جریان دارد.
در سیستم گرمایش از کف گلخانه در عین تولید گرما، دمای هوای سرد نزدیک کف به بالا هدایت شده تا روند گرم شدن محیط تسریع شود.
تولید گرمای پاک
گرمای تولیدی در این روش کاملا پاک و عاری از هر نوع آلودگی مانند مونوکسید کربن می باشد. به همین علت در این روش، هیچ آسیبی توسط آلاینده‌ها به گیاهان نخواهد رسید. از طرف دیگر در این روش، هیچ نگرانی در ارتباط با بروز حوادثی نظیر آتش سوزی و وارد شدن آسیب و خسارت به محصولات کشاورزی وجود ندارد.
به عبارتی گرمای حاصل از این سیستم عاری از هر آلودگی و گازهای سمی بوده و پاک است. این در حالی است که اکثر بخاری ها و سیستم های گرمایشی بر اساس احتراقی که در بخش داخلی آن ها روی می دهد گاز سمی نتیجه احتراق را به محیط انتقال داده و این امر در فضای خیلی حساس گلخانه می تواند موجب نابودی محصولات گردد.
این سیستم قابل اجرا در سقف و دیوارهای گلخانه هم می باشد. با نصب لوله ها در دیوار و سقف از ورود سرما ممانعت به عمل می آید. در نهایت با استفاده از این روش به میزان ۴۰ درصد در مصرف سوخت صرفه جویی خواهد شد. جالب است بدانید سیستم گرمایش از کف در مکان هایی مانند مرغداری و سالن پرورش طیور نیز کاربرد دارد.
معایب سیستم گرمایش از کف
هر سیستمی در کنار مزایا با معایبی نیز همراه است. هزینه و مدت اجرای این سیستم ممکن است تا حدودی جزو معایب آن به شمار آید. برای نصب این سیستم لازم است که لوله ها در همه کف محیط اجرا شوند و بعد کف سازی صورت گیرد. همین موضوع می تواند هنگام نصب سیستم هزینه آن را تا حدودی افزایش دهد.
دومین موضع زمان بر بودن روند گرمایش می باشد. این مورد روند کنترل دما را با مشکل روبرو می کند. اگر محوطه گلخانه بسیار بزرگ است، رسیدن دما به حد مطلوب زمان بر می شود. به این ترتیب گرمایش از کف برای گلخانه ها و سالن های کوچکتر کاملا مناسب است.
به این ترتیب گرمایش از کف به تنهایی نمی تواند کل گرمای گلخانه را تامین کند. به همین علت توصیه می‌شود که از این روش برای کشت های گلدانی و تولید نشا استفاده نمایید. عیب دیگر مربوط به خطر نشتی لوله های آب است. اگر تعدادی از لوله ها و یا حتی یک عدد از آنها خرابی، نشتی یا یخ زدگی پیدا کند، تعویض و جایگزینی لوله ها ضروری می باشد.
برای این امر بایستی گلخانه تخلیه، کف آن کنده شده و لوله ها را مورد تعویض یا تعمیر قرار دهید. هزینه ای که برای راه اندازی سیستم گرمایشی از کف گلخانه مدنظر قرار می گیرد نسبت به دیگر روش های افزایش دما تقریبا سنگین می باشد. ضمنا در کنار هزینه های بالای ایجاد این سیستم بایستی به طور جداگانه هزینه ای به منظور سرویس و تعمیر آن در نظر گرفته شود.
دقت کنید که اگر یکی یا تعدادی از لوله ها به علت یخ زدگی و یا تحت تاثیر فشار با خرابی روبرو شوند بایستی برای تعمیر یا جایگزینی آن کف سالن کنده شده که این امر زحمت و هزینه کار را افزایش می دهد. در ضمن برای کندن کف سالن باید آن را ابتدا کاملا تخلیه کنید که این کار عملا در گلخانه غیر ممکن می باشد.
یکی دیگر از نقطه ضعف های سیستم گرمایش از کف نیز به مدت زمانی طولانی برای تولید گرمای اولیه بر می گردد. یعنی پس از خاموشی سیستم به هر علتی و گذشت چندین ساعت از آن، اگر دوباره آن را روشن نمایید، حدود یک شبانه روز کامل، زمان لازم دارد تا به گرمای استاندارد برسد.
ضمنا در محیط های سرد که در اقلیم های سرد واقع هستند، هوا در یک لحظه شدیدا سرد شده و سیستم گرمایش از کف قادر نیست به تنهایی گرمای لازم برای جبران و افزایش دمای محیط را تولید نماید. در گلخانه ها تنظیم و تثبیت دما اهمیت بسیار بالایی دارد ولی متاسفانه سیستم گرمایش از کف این امکان را برای کاربر ایجاد نمی کند.
به این علت استفاده از گرمایش از کف در مکان هایی نظیر گلخانه و مرغداری خیلی مرسوم نیست و به جای آن از سایر سیستم ها، تجهیزات و دستگاه ها استفاده می کنند.
در پایان در صورت تمایل برای آشنایی با روش احداث گلخانه و گازهای گلخانه ای روی لینک ها کلیک کنید.
