حاملگی پوچ چیست؟!

حاملگی پوچ (Blighted Ovum) پدیده ای است که در آن علائم اولیه بارداری اتفاق می افتد. به عبارتی دیگر، خون ریزی قاعدگی به تعویق افتاده و جواب تست بارداری مثبت می شود. حتی اگر در هفته های اولیه بارداری پوچ سونوگرافی انجام دهید مشاهده خواهید کرد که کیسه حامل جنین در دیواره رحم وجود دارد. ولی نهایت در دو ماه اول حاملگی با لکه بینی، خون ریزی، و دردهای شکمی پایان می یابد.

بارداری پوچ چیست؟

متاسفانه بارداری پوچ در ابتدا دقیقا مثل یک بارداری طبیعی است. بارداری پوچ هنگامی اتفاق می افتد که یک تخمک بارور شده خود را به دیواره رحم وصل کند ، اما جنین ایجاد نمی شود. سلول ها برای تشکیل ساک بارداری ایجاد می شوند، اما ساک خالی است و خبری از فتال پل و ضربان قلب جنین نیست. بارداری پوچ در سه ماهه اول رخ میدهد و شما علائم بارداری را دارید و تیتر بتا رو به افزایش است اما در سونوگرافی با توجه به اندازه ساک جنین نیست و کم کم سقط اتفاق می افتد، سطح بالای ناهنجاری های کروموزومی معمولاً باعث می شود بدن زن به طور طبیعی دچار سقط جنین شود.

درطی سونوگرافی ساک حاملگی اندازه گیری می شود و نشانه یک جنین یا زرده ساک جستجو می شود. اگر قطر ساک (crl) بیشتر از mm۲۰ باشد و جنینی وجود نداشته باشد حاملگی پوچ تشخیص داده می شود. کل ساک با استفاده از سونوگرافی واژینال باید بررسی شود. اگر قطر ساک کمتر از mm۲۰ باشد ممکن است بارداری زیاد پیش نرفته باشد . سونو دو هفته دیگر مجددا تکرار شود [1].

بارداری پوچ چه علایمی دارد؟

بارداری پوچ ممکن است در ابتدا حاملگی طبیعی باشد ولی بیشتر حاملگی های پوچ باعث علائم خاصی می شود از جمله:

•  در سه ماهه اول بارداری، خونریزی واژینال قهوه ای تیره و قهوه ای روشن است
•  تهوع و استفراغ شديد
• به ندرت فشار یا درد لگن دیده می شود 
•  عوارض نادر مانند بیماری تیروئید 
• افزایش سطح hCG 
•  هیچ حرکت جنینی یا تنش قلب تشخیص داده نمی شود.

اگر علائم بارداری پوچ تجربه کرده اید، با پزشک خود مشورت کنید. او ممکن است علائم دیگری از بارداری پوچ را تشخیص دهد، مانند:

•  رشد سریع رحم - رحم برای مرحله حاملگی بسیار بزرگ است
•  فشار خون بالا
• پره اکلامپسی - یک بیماری که باعث فشار خون بالا و پروتئین در ادرار پس از هفته بیستم حاملگی می شود
•  کیست های تخمدان
•  کم خونی 
•  تیروئید بیش از حد (پرکاری تیروئید) [2]

علت بارداری پوچ

•  زنان بالای 40 سال
•  زنان دارای بارداری پوچ قبلی
•  زنان با سابقه سقط جنین
• ناهنجاری های کروموزوم 9
• تقسیم غیر عادی سلولی
• کیفیت ضعیف اسپرم یا تخمک

افزایش سن مادران و استعداد ژنتیکی (افزایش احتمال ابتلا به بیماری براساس آرایش ژنتیکی یک فرد) نیز دلایل سقط جنین زودرس ناشی از بارداری پوچ است. پلی مورفیسم ژن خاص (پلی مورفیسم در ژن MnSOD) می تواند منجر به بارداری پوچ میشود.

اگر دو یا چند بار سقط جنین را تجربه کنید، پزشک شما ممکن است آزمایش های خاصی را برای درک علل اساسی انجام دهد [3].

درمان حاملگی پوچ

حاملگی پوچ سرانجام به سقط خوبخودی  منجر می شود. وقتی هورمون حاملگی کاهش پیدا می کند بهتر است صبر کنید تا به طور طبیعی سقط شوید خصوصاً اگر خونریزی یا لکه بینی قهوه ای داشته اید اما چند هفته ای طول می کشد.

بعضی زنان درمان دارویی را انتخاب می کنند. در بعضی موارد شیوه ای کورتاژ (D&C) برای برداشتن بافت جفت استفاده می شود. اکثر پزشکان D&C را برای بارداری های اولیه توصیه نمی کنند. بدن زن توانایی رد کردن بافت را به تنهائی دارد و نیازی به شیوه های جراحی عمدی با ریسک عوارض نیست. مگر اینکه بخواهید آزمایش پاتولوژی بافت برای تعیین علت سقط انجام شود.

کورتاژ (D & C)

برای درمان بارداری پوچ، پزشک بافت پوچ را از رحم در طول کورتاژ برمی دارد. کورتاژ یک عمل جراحی سرپایی است که در بیمارستان انجام می شود. در طول درمان، یک بیهوشی موضعی یا عمومی انجام خواهد شد. دکتر برای معاینه لگن برای دیدن دهانه رحم، یک اسپکولوم را به واژن وارد می کند. سپس پزشک دهانه رحم را گشاد می کند و با استفاده از یک دستگاه خلاء بافت رحم را برمیدارد. معمولا عمل کورتاژ حدود 15 تا 30 دقیقه طول می کشد.

 نظارت بر HCG بعد از برداشتن بافت پوچ، دکتر سطح HCG را اندازه گیری می کند تا زمانی که به حالت طبیعی بازگردد. اگر همچنان HCG در خون داشته باشید، ممکن است نیاز به درمان بیشتری داشته باشید. هنگامی که درمان بارداری پوچ کامل شد، پزشک شما به مدت شش ماه تا یک سال به اندازه گیری سطح HCG می پردازد تا مطمئن شود هیچ بافت پوچی باقی نمانده است. از آنجا که حاملگی مانع از نظارت بر سطح HCG می شود، پزشک توصیه می کند تا زمان تکمیل نظارت، باردار نشوید [4].

بارداری پوچ هفته چندم معلوم میشه؟

حاملگی پوچ در اوایل حاملگی اتفاق می افتد، قبل از اینکه زن متوجه شود حامله است. علائم حاملگی مانند تأخیر در قاعدگی و حتی تست بارداری مثبت را نیز ممکن است داشته باشد، چون سطح HCG افزایش پیدا می کند. احتمال دارد درد یا لکه بینی و خونریزی هم داشته باشد. جفت به رشد ادامه می دهد و برای مدت کوتاهی، بدون جنین خودش را نگه می دارد. هورمون های بارداری به بالا رفتن ادامه می دهند که باعث می شود زن همچنان فکر کند که باردار است.

اگر پزشک شما مشکوک به بارداری پوچ باشد، احتمالا یک آزمایش خون برای اندازه گیری سطح گونادوتروپین کورونی (HCG) - هورمون بارداری – انجام میدهد. او یک سونوگرافی نیز انجام خواهد داد. با سونوگرافی استاندارد، امواج صوتی با فرکانس بالا به بافت های منطقه شکمی و لگن هدایت می شوند. در طول بارداری اولیه، رحم و لوله های فالوپ به واژن نسبت به سطح شکمی نزدیک تر می شوند، بنابراین ممکن است اولتراسوند از طریق دستگاه سرگردان در واژن یا همان سونوگرافی واژینال انجام شود [5].

سونوگرافی بارداری پوچ- که می تواند در اوایل هفته هشت یا نه بارداری تشخیص داده شود – موارد زیر را نشان می دهد:

•  عدم وجود نطفه یا جنین
• عدم وجود مایع آمنیوتیک 
• جفت ضخیم کیستیک که رحم را پر می کند
•  کیست های تخمدان

اگر پزشک شما بارداری پوچ را تشخیص دهد، ممکن است بیماری های زیر را نیز بررسی کند، از جمله:

•  پره اکلامپسی
•  هیپرتیروئیدیسم
•  کم خونی

نداشتن حالت تهوع و بارداری پوچ؟

علائم جسمانی معیاری برای سنجش سلامت بارداری نیستند. ممکن است در یک بارداری تمام علائم تجربه شده و در بارداری دیگر هیچ علامتی وجود نداشته باشد. پس داشتن یا نداشتن حالت تهوع دلیلی بر نوع بارداری پوچ نیست.

بارداری پوچ بدون خونریزی؟

در این بارداری ممکن است هیچ نشانه ای (مثل درد یا خونریزی) دیده نشود که نشان بدهد بارداری بطور نرمال پیش نمی رود. علائم بارداری مانند خستگی و حساسیت سینه ها هم ممکن است وجود داشته باشند.

اما وقتی رشد جفت متوقف می شود و سطح هورمونی پایین می آید علائم حاملگی هم فروکش می کنند. در این زمان ممکن است گرفتگی عضله جزئی غیر عادی یا لکه بینی و خونریزی کم ایجاد دیده شود. حاملگی پوچ معمولا تا وقتی که سونو گرافی رحم یا ساک خالی را نشان بدهد تشخیص داده نمی شود [6].

احتمال تکرار بارداری پوچ؟

متاسفانه در اکثر موارد حاملگی پوچ قابل پیشگیری نیست. اگر بارداری اول باشد برخی زوج ها به دنبال تست ژنتیکی می روند. حاملگی پوچ معمولاً یکبار اتفاق می افتد و بندرت یک زن آنرا بیشتر تجربه می کند. وقتی سقط اتفاق افتاد قاعدگی شما دوباره شروع می شود و می توانید برای فرزند بعدی اقدام کنید. بهتر است چند ماهی صبر کنید تا به بدنتان فرصت بدهید به حالت عادی برگردد و از نظر احساسی آمادگی پیدا کنید. بعد از سقط نگرانی از اتفاق افتادن مجدد طبیعی است. اکثر زنان بار بعد بارداری موفقی خواهند داشت.

حاملگی پوچ و گرسنگی؟

بارداری ها یه سری علایم مشابه دارند که ممکن است در حاملگی سالم یا پوچ دیده شود مثل گرسنگی و یا ضعف و بیحالی و یا درد سینه، پس نمیشه از روی علائم نوع بارداری را تشخیص داد. نگران نباشید.

بتا خون در بارداری پوچ

اندازه عدد بتا در بارداری پوچ بالاست اما این دلیل بارداری نیست. بارداری پوچ پدیده ای است که در آن علائم اولیه بارداری اتفاق می افتد. یعنی پریود به تعویق افتاده و جواب تست بارداری مثبت می شود. حتی در هفته های اول بارداری پوچ در سونوگرافی کیسه حامل جنین در دیواره رحم وجود دارد. ولی نهایت در دو ماه اول حاملگی با لکه بینی، خون ریزی، و دردهای شکمی تمام می شود. در بارداری های پوچ هیچ جنینی وجود ندارد و زمانی که اسپرم تخمک خالی را بارور می‌کند اتفاق می‌افتد. از آنجا که تخمک خالی است، هیچ جنینی شکل نمی‌گیرد. جفت رشد می کند و هورمون بارداری، hCG را تولید می کند. سونوگرافی نشان می دهد که هیچ جنین وجود ندارد، فقط یک جفت وجود دارد.

برای جلوگیری از بارداری پوچ چه بخوریم؟

متاسفانه در بسیاری از موارد نمی توانیم مانع از ایجاد تخم پوچ بشویم. تعدادی از زوج ها وقتی که چندبار سقط در مراحل اولیه بارداری اتفاق می افتد سعی در یافتن علت آن می کنند و تست های ژنتیکی انجام می دهند. پزشکان معمولا پس از دو تا سه سقط متوالی، توصیه به بررسی های متخصصان برای یافتن علت می کنند؛ بررسی کروموزومی پدر و مادر و سایر تست های تشخیصی. بارداری بدون جنین، معمولا در بارداری بعدی تکرار نمی شود و فرد می تواند یک بارداری طبیع یرا تجربه کند [7].

احساس من بعد از بارداری پوچ چگونه است؟

در بارداری پوچ حتی زمانی که جنین وجود دارد، فرصت رشد و تبدیل شدن به نوزاد وجود ندارد. بعد از اینکه مادر از بارداری پوچ مطلع می شود رویاها، برنامه ها و امیدهای خود را از دست می دهد.

•  برای همه افراد درگیر در این ماجرا باید زمانی برای بهبود وجود داشته باشد و غم و اندوه به سراغ آن ها می آید.
• افراد مختلف سعی می کنند شما را آرام کنند. این کار آن ها کمک نمی کند، اما حداقل می دانیم آنها تلاش می کنند.
•  آنچه در این نوع بارداری مهم است توجه به سلامتی مادر است. اطمینان حاصل کنید که به پزشک مراجعه می کند.
• گروه های پشتیبانی و مشاوره نیز ممکن است مفید باشد.

آیا ممکن است بارداری پوچ دیگری را تجربه کنم؟

 اگر بارداری پوچ بدون عارضه داشته باشید، خطر ابتلا به بارداری پوچ دیگر در حدود 1-2٪ است.  مشاوره ژنتیکی قبل از بارداری دوباره، برای برخی از زوج ها مفید است.

سوالات رایج شما درباره حاملگی پوچ

1- چرا در بارداری پوچ جنین تشکیل نمی شود؟

موثرترین عامل شناخته شده در بروز حاملگی های پوچ، اختلالات سلول تخم همراه با ناهنجاری های کروموزومی است که ممکن است بر اثر بالا بودن سن مادر یا پدر به وجود آید. البته معمولا این حاملگی ها ارتباط مستقیم با سن مادر ندارند، اما بالا بودن سن مادر ممکن است باعث افزایش احتمال وقوع مشکلات کروموزومی یا مشکلات تقسیم سلولی در سنین بالا در وقوع حاملگی پوچ شود.  از سوی دیگر، این وضعیت ممکن است ناشی از کیفیت پایین اسپرم یا تخمک باشد یا ممکن است پس از تشکیل سلول تخم، اختلالاتی در تقسیم سلولی به وجود آید که باعث ایجاد این نوع حاملگی شود.

2- حاملگی پوچ به سرانجام نمی رسد؟

جالب است بدانید بدن خانمی که بارداری پوچ را تجربه می کند، اختلال در روند طبیعی بارداری را به طور خودکار تشخیص می دهد و حاملگی را متوقف می کند. در صورت وقوع حاملگی پوچ، ابتدا همان علائم اولیه حاملگی رخ می دهد، یعنی قاعدگی به تاخیر می افتد و تست حاملگی مثبت می شود. ولی معمولا در ادامه، دردهای شکمی و لکه بینی ایجاد شده و حاملگی با وقوع خونریزی متوقف می شود. البته همیشه حاملگی پوچ به طور خود به خود سقط نمی شود و گاهی به مداخله پزشکی، مانند تجویز دارو یا عمل کورتاژ نیاز است.

3- آیا حاملگی پوچ تکرار می شود؟

اگرچه این نوع حاملگی در طبقه بندی سقط مکرر هم می تواند قرار بگیرد، اما تائید این مسأله، انجام بررسی های سقط مکرر را طلب می کنند. به علاوه احتمال بیشتری برای وجود علت ژنتیکی در تکرار وقوع حاملگی بدون جنین مطرح است. توجه داشته باشید که این نوع حاملگی معمولا در همان مراحل اولیه دفع می شود، اما در صورت تشخیص دیرهنگام این نوع بارداری، یا تمایل نداشتن مادر برای دریافت دارو یا انجام کورتاژ، ممکن است مدت بیشتری طول بکشد. معمولا بارداری پوچ اتفاقی است که دیگر تکرار نمی شود و به همین دلیل بررسی خاصی پس از وقوع یک مرتبه بارداری پوچ لازم نیست، چون معمولا حاملگی بعدی طبیعی خواهد بود. ولی در کسانی که بارداری پوچ به طور مکرر اتفاق می افتد احتمال وجود مشکل زمینه ای مطرح است و به همین دلیل باید بررسی های سقط مکرر و مشاوره ژنتیک  نیز برای زوجین انجام شود.

4- آیا با بارداری پوچ در آینده میتوانم کودک داشته باشم؟

بله، احتمال بارداری طبیعی در آینده وجود دارد. خطر بارداری پوچ دیگر حدود 1-2 درصد است. با درمان و پیگیری های معمول، بارداری پوچ هیچ مشکلی در بلند مدت برای سلامت جسمی ایجاد نمی کند. با این حال، ممکن است بعد از هورمونهای بارداری مدتی صبر کنید. توصیه می شود تا 6 ماه پس از اتمام درمان، از بارداری پرهیز کنید. در صورتی که از درمان دیگری استفاده می کنید 12 ماه پس از درمان صبر کنید و سپس باردار شوید.

5- نزدیکی جنسی، پس از بارداری پوچ چگونه است؟

زمانی که آمادگی جسمی و روحی دارید می توانید نزدیکی جنسی داشته باشید. اگر بعد از درمان خونریزی داشتید، تا زمانی که متوقف نشده است، رابطه جنسی نداشته باشید. بارداری پوچ بر احتمال بارداری بعدی تاثیر نمی گذارد و خطر بارداری پوچ بعدی خیلی کم است (حدود 1 در 80). بهتر است قبل از اینکه نظارت بر درمان به پایان برساند، باردار نشوید. در صورت نیاز به درمان بیشتر برای از بین بردن تمام سلول های باقی مانده در رحم بپردازید. تا زمانی که پزشک توصیه نکرده است، داروهای ضد بارداری مصرف کنید. شما می توانید از هر نوع به جز ایمپلنت هایی که در رحم قرار دارند استفاده کنید، که فقط باید زمانی استفاده شود که سطح hCG شما به حالت طبیعی بازگردد.

6- چه احساسی بعد از بارداری پوچ دارم؟

اگر چه حذف بارداری پوچ، فساد یک نوزاد در حال توسعه نیست، اما هنوز از دست رفتن است. حتی زمانی که جنین وجود داشته باشد، فرصتی برای رشد جنین وجود ندارد. اکثر زنان کشف کرده اند که آنها پس از کشف و پیش بینی بارداری با بارداری پوچ برخورد می کنند.  آنچه مهم است نگرانی در خصوص سلامت مادران است.  حتما قرار ملاقات های بعدی را پیگیری کنید. گروه های پشتیبانی و مشاوره ممکن است مفید باشد.

7- آیا امکان دارد بارداری پوچ دیگری داشته باشم؟

اگر بارداری پوچ بدون عارضه داشته باشید، خطر ابتلا به بارداری پوچ در حدود 1-2٪ است. مشاوره ژنتیکی قبل از اینکه دوباره شروع شود، برای برخی از زوج ها مفید است.

8- نظارت پس از درمان برای بارداری پوچ چگونه است؟

بعضی از سلول های غیرطبیعی ممکن است بعد از درمان در رحم شما باقی بمانند. اینها معمولا ظرف چند ماه خود به خود از بین می روند، اما گاهی اوقات درمان اضافی برای از بین رفتن آن ها نیاز است. برای بررسی اینکه آیا ممکن است به درمان بیشتر نیاز داشته باشید یا خیر، از شما خواسته خواهد شد تا آزمایشات خون و یا ادرار را برای اندازه گیری سطح هورمون hCG (گونادوتروپین کورونی) انجام دهید. مقدار این هورمون در بدن شما در دوران بارداری افزایش می یابد. اگر پس از درمان برای بارداری پوچ، هورمون ها کاهش پیدا نکند، ممکن است به این معنی باشد که برخی سلولهای غیرطبیعی در رحم باقی می ماند. اکثر زنان نیاز به آزمایش خون و یا ادرار برای حدود شش ماه پس از درمان دارند.

9- تشخیص بارداری بدون جنین چگونه است؟

امروزه با وجود سونوگرافی های دقیق تر، تشخیص این نوع حاملگی در مراحل زودتر ممکن شده است. البته باید توجه داشت در حاملگی طبیعی هم ممکن است در سونوگرافی اولیه (بخصوص اگر خیلی زود انجام شده باشد) اثری از جنین دیده نشود و ساک حاملگی خالی باشد. گرچه در چنین وضعیتی، تکرار سونوگرافی حدود هفت تا 10 روز بعد، وجود جنین را اثبات خواهد کرد. در حاملگی پوچ، انتظار تغییر فایده ای ندارد و حاملگی بدون جنین، در سونوگرافی بعدی نیز تکرار خواهد شد. با وجود این، برای پیشگیری از ختم یک بارداری طبیعی و حاوی جنین - که در سونوگرافی اولیه ممکن است دیده نشود - همیشه پس از تشخیص حاملگی پوچ، باید سونوگرافی به فاصله هفت تا 10 روز دیگر تکرار شود.

10- آیا در بارداری پوچ نوزادی وجود دارد؟

بارداری پوچ فقط قسمت های جفتی دارد (هیچ نوزادی وجود ندارد) و وقتی که اسپرم تخمک خالی را بارور می کند، شکل می گیرد. از آنجا که تخمک خالی است، هیچ بچه ای شکل نمی گیرد. جفت رشد می کند و هورمون بارداری، hCG را تولید می کند. متاسفانه سونوگرافی نشان می دهد که هیچ جنینی وجود ندارد و فقط جفت وجود دارد.

11- چگونه بارداری پوچ تشخیص داده می شود؟

تشخیص. در اغلب موارد، بارداری پوچ هنگام وقوع سقط جنین کشف می شود. اگر قبل از سقط جنین پزشک به بارداری پوچ مشکوک شود، معمولا سونوگرافی برای تشخیص درست انجام می شود. آزمایشات خون و ادرار ممکن است برای تشخیص سطح غیر طبیعی بالا از گونادوتروپین کوریونیک انسان استفاده شود.

12- آیا بارداری پوچ می تواند به سرطان تبدیل شود؟

در بارداری پوچ امکان تشکیل نوزاد طبیعی وجود ندارد. در موارد نادر (کمتر از 1 در 100) جنین طبیعی در کنار بارداری پوچ می تواند رشد کند. بارداری پوچ سرطانی نیست، اما می تواند به GTD های سرطانی تبدیل شود.

13- چرا بارداری پوچ اتفاق می افتد؟

در یک بارداری پوچ، نطفه رشد نمی کند، اما بافت جفتی به سرعت به یک توده غیر طبیعی تبدیل می شود. این معمولا به این دلیل اتفاق می افتد که یک تخمک خانم کروموزوم مادر ندارد و تخمک توسط یک یا دو سلول اسپرم بارور شده است

14- آیا نوزاد میتواند از بارداری پوچ جزئی نجات پیدا کند؟

همراهی جنین طبیعی با جفت بارداری پوچ بسیار نادر است. جنین با کریوتیپکان طبیعی در موارد بارداری پوچ جزئی زنده می ماند

15- دلیل بارداری پوچ چیست؟

بارداری پوچ توسط عدم تعادل در مواد ژنتیکی (کروموزوم) در دوران بارداری ایجاد می شود. این مسئله معمولا زمانی اتفاق می افتد که یک تخمک بدون اطلاعات ژنتیکی توسط یک اسپرم (یک حاملگی پوچ) بارور می شود یا زمانی که یک تخمک معمولی توسط دو اسپرم (بارداری پوچ جزئی) بارور می شود

16- سقط جنین بارداری پوچ چیست؟

بارداری پوچ یکی از مواردی است که تخمک های غیرطبیعی بارور در رحم کاشته می شوند. سلول هایی که باید به جفت تبدیل شوند، خیلی سریع رشد می کنند و فضای زیادی را در بر می گیرند. اصطلاح "مولی هیداتیدی" به معنی یک توده پر شده از مایع است و بارداری مولار نامیده میشود

17-چه کسی در معرض خطر بارداری پوچ است؟

زنانی که در سن کمتر از 20 سال یا بیش از 35 سال باردار می شوند بیشتر در خطر GTD قرار دارند. با افزایش سن این خطر افزایش می یابد. سابقه بارداری پوچ خطر ابتلا به GTD را افزایش می دهد.