وجود خون در مدفوع همه ما را میترساند. این خونریزی ممکن است از هر جای دستگاه گوارش و روده باشد و دلایل مختلفی دارد. اگر دیدید مقدار آن زیاد بود باید به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایشهای مورد نیاز علت مشکل را شناسایی کنید. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره وجود خون در مدفوع اطلاعاتی را تقدیم تان می کنیم.
خونریزی روده بزرگ چیست؟
علت و علائم خون در مدفوع
درمان اسهال خونی
وجود خون در مدفوع
خونریزی رکتال دلایل زیادی دارد. شدت آن از خونریزی خفیف (رایج) تا خونریزی شدید تهدید کننده حیات (نامتداول) متفاوت باشد. اگر خونریزی شدید باشد یا اگر ملاینا داشته باشید (مدفوع تیره به خاطر خونریزی از معده یا اثنی عشر) در این صورت فورا به پزشک مراجعه کرده یا با اورژانس تماس بگیرید. با این وجود، خونریزی اغلب خفیف است. در چنین شرایطی، قرار ملاقاتی با پزشک خود بگذارید تا علت آن مشخص شود.
خونریزی رکتال یا وجود خون در مدفوع
اصطلاح خونریزی رکتال اغلب توسط پزشکان به معنای هر گونه خونی که زمان رفتن به دستشویی همراه با مدفوع دفع شود استفاده میشود. با این وجود، همه خونی که دفع میشود حقیقتا از رکتال نیست. خونریزی ممکن است از هر جایی در روده (دستگاه گوارش) باشد. اصطلاح درست تر خونریزی از دستگاه گوارش است که گاهی به صورت مخفف خونریزی GI گفته میشود. خونریزی رکتال (خونریزی GI) دلایل زیادی می تواند داشته باشد که در ادامه توضیح داده شده است.
روده چیست؟
روده (دستگاه گوارش) از دهان شروع شده و به مقعد پایان می یابد. وقتی می خوریم یا می نوشیم غذا و مایعات از ازوفاگوس (مری) به معده می رود. معده غذا را به هم زده و سپس آن را به روده کوچک انتقال می دهد.
روده کوچک چند متر طول دارد و در آنجا غذا هضم و جذب میشود. غذای هضم نشده، آب و ضایعات سپس به روده بزرگ (گاهی راست روده نیز نامیده میشود) انتقال داده میشود. مهمترین قسمت روده بزرگ کولون نامیده میشود که 150 ساتی متر طول دارد. کولون به چهار بخش تقسیم میشود: کولون بالا رونده، کولون عرضی، کولون پایین رونده و سیگموئید. قسمتی از آب و نمکها در کولون جذب میشوند. کولون به رکتوم منتهی میشود که حدودا 15 سانتی متر طول دارد. رکتوم مدفوع را قبل از اینکه از مقعد خارج شوند ذخیره می کند.
انواع خونریزی رکتال یا خونریزی GI
وقتی خونریزی GI دارید، پزشک باید موارد زیر را بررسی کند:
شدت خونریزی
خونریزی ممکن است از چند قطره جزئی تا خونریزی شدید تهدید کننده حیات (هموراژ شدید) متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، خونریزی خفیف و متوسط است. در چنین شرایطی، هر گونه آزمایش مورد نیاز را می توان بدون بستری شدن انجام داد. خونریزی خفیف و متوسط GI خطری فوری ندارد. با این وجود، اگر میزان زیادی خونریزی داشتید حتما با پزشک خود مشورت کنید چون از دست دادن زیاد خون نیاز به درمان فوری دارد.
گاهی خونریزی حاصل از یک مشکل در روده این قدر خفیف است (مثلا چند قطره) که متوجه خونریزی حقیقی نمی شوید و برای تغییر رنگ مدفوع کافی نیست. با این وجود، با آزمایش مدفوع می توان حتی مقدار کم خون را هم شناسایی کرد. این آزمایش را می توان در شرایط مختلفی انجام داد (که در زیر توضیح داده شده است).
مکان خونریزی
خونریزی ممکن است در هر قسمتی از دستگاه گوارش رخ داده باشد. به عنوان یک قانون کلی:
• خونریزی از مقعد یا انتهای رکتوم – در این صورت خون روشن و تازه است. ممکن است با مدفوع ترکیب شده باشد اما شاید هم بعد از دفع مدفوع متوجه آن شوید یا رگه هایی از خون مدفوع را پوشانده باشند. برای مثال، خونریزی از شقاق مقعد یا از بواسیر (در زیر توضیح داده شده است).
• خونریزی از کولون – در این صورت خون اغلب با مدفوع ترکیب شده است. خون احتمالا قرمز تیره است. برای مثال، خونریزی از کولیت، بیماری دیورتیکول یا یک تومور روده. با این وجود، گاهی اگر خون ریزی شدید باشد ممکن است باز هم خون قرمز روشن بوده و خیلی با مدفوع ترکیب نشده باشد. مثلا اگر خونریزی ناگهانی از دیورتیکول داشته باشید (در ادامه توضیح داده شده است).
• خونریزی از معده یا روده کوچک- خون مسافت زیادی را در روده قبل از دفع طی می کند. در طول این زمان این خون تغییر کرده و با مدفوع ترکیب میشود. برای همین مدفوع سیاه یا قیرگونه میشود که ملاینا (melaena) نامیده میشود. برای مثال، ممکن است به خاطر خونریزی معده یا زخم دوازدهه اتفاق بیفتد. توجه: اگر ملاینا دارید یک فوریت پزشکی تلقی میشود چون نشان دهنده خونریزی بسیار است که از معده و دوازدهه می آید. اگر به ملاینا مشکوک بودید باید سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.
علت وجود خون در مدفوع یا علت رکتال
ممکن است پزشک سوالات زیادی بپرسد تا به ایده ای برای علت احتمالی خونریزی برسد. بنابراین، برای مثال، ممکن است از شما در مورد علائم احتمالی مثل درد و اینکه آیا درد دارید یا نه، مکان و ماهیت این درد، اینکه اسهال هستید، کاهش وزن داشته اید یا علائم مرتبط دیگر سوالاتی شود. سپس پزشک احتمالا آزمایشاتی بر روی شما خواهد کرد که می تواند شامل بررسی پشت شما (مقعد و رکتال) با وارد کردن یک انگشت با دستکش به داخل مقعد باشد. به گزارش آسان طب گاهی، می توان بعد از این عمل تشخصی قطعی داد. برای مثال، در زمان شقاق مقعد یا بواسیر. با این وجود، معمولا برای مشخص کردن دلیل به آزمایشاتی نیاز است.
علل وجود خون در مدفوع
دلایل بسیاری می تواند داشته باشد. در زیر به طور خلاصه رایج ترین علائم آورده شده است:
علت رکتال هموروئید (بواسیر)
یک علت وجود خون در مدفوع هموروئید است. بواسیر برجستگی هایی هستند که در مقعد و انتهای رکتوم به وجود می آیند. در لایه داخلی مقعد و انتهای رکتوم شبکهای از وریدهای کوچک (رگهای خونی) وجود دارند. گاهی این وریدها عریض تر شده و خون بیشتری از حالت معمول به داخل انها می آید. رگهای پرخون و بافتها اطراف یک یا چند برجستگی شکل می دهند که هموروئید نامیده میشود. حدود نیمی از مردم انگلستان در مرحله ای از زندگی خود به هموروئید مبتلا میشوند. هموروئیدهای کوچکتر معمولا بی درد هستند. رایج ترین علامت خونریزی بعد از رفتن به دستشویی است. هموروئیدهای بزرگتر ممکن است سبب تخلیه مخاط، کمی درد، تحریک پذیری و خارش شوند.
همچنین شما میتوانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری هموروئید و درمان گیاهی آهن به این لینک ( درمان هموروئید ) مراجعه و اطلاعات بیشتری را کسب کنید.
علت رکتال شقاق مقعد
شقاق مقعد پارگی کوچکی در پوست مقعد است. اگرچه پارگی شقاق مقعد معمولا کوچک است (معمولا کمتر از یک سانتی متر)، اما خیلی دردناک است چون مقعد بسیار حساس است. اغلب یک شقاق مقعد خونریزی کمی دارد. بعد از دفع مدفوع ممکن است متوجه خون شوید. خون معمولا قرمز روشن بوده و بر روی دستمال توالت لکه هایی ایجاد می کند اما زود متوقف میشود.
پیش تر در رابطه با بیماری شقاق و درمان طبیعی آن توضیح داده ایم که میتوانید این مقاله را در این لینک ( بیماری شقاق ) مطالعه و اطلاعات لازم رو بدست آورید.
علت رکتال دیورتیکول ها
دیورتیکول کیسه کوچکی با گردن باریک است که از دیواره روده بیرون می زند. آنها ممکن است در هر قسمتی از روده به وجود آیند اما معمولا در کولون اتفاق می افتند. در طول زمان ممکن است چندین دیورتیکول به وجود آیند. ممکن است گاهی یک دیورتیکول خونریزی کند و کمی خون از مقعد دفع شود. خونریزی معمولا ناگهانی و بی درد است. خونریزی به خاطر ترکیدن رگ خونی است که گاهی در دیواره یک دیورتیکول اتفاق می افتد و میزان خون از دست رفته می تواند زیاد باشد.
علت رکتال بیماری کرون
بیماری کرون شرایطی است که سبب التهاب در روده میشود. بیماری در طول زمان بدتر و بدتر میشود. علائم بسته به قسمتی از روده که دچار مشکل شده و حساسیت شرایط فرق می کند.علائم رایج عبارتند از اسهال خونی، درد شکم و احساس ناخوشی.
علت رکتال کولیت زخمی و دیگر اقسام کولیت
کولیت زخمی (UC) بیماری است که در آن رکتوم و کولون ملتهب میشوند. یک علامت رایج در زمان اوج گرفتن بیماری اسهال ترکیب شده با خون است. از زخمهایی که در جداره داخلی روده متورم ایجاد شده ا ند خون می آید. کولیت (التهاب کولون) یا پروکتیت (التهاب رکتوم) ممکن است دلایل دیگری داشته باشد که به خونریزی رکتال منجر میشوند.
علت وجود خون در مدفوع پولیپ ها
یک علت وجود خون در مدفوع پلیپ ها هستند. یک پولیپ روده (ورم غده ای) یک زایده کوچک است که گاهی در جداره داخلی کولون یا رکتوم ایجاد میشود. اغلب در افراد پیر به وجود می آید. حدود 1 نفر از هر 4 نفر حداقل یک پلیپ در روده خود دارد. پولیپها خوش خیم (غیر سرطانی) بوده و معمولا مشکلی ایجاد نمی کنند. با این وجود، گاهی یک پلیپ خونریزی کرده و گاهی ممکن است سرطانی شود.
علت رکتال سرطان
سرطان رکتوم و کولون از سرطانهای رایج در افراد مسن هستند. گاه افراد جوان نیز به ان مبتلا میشوند. خونریزی رکتال یکی از علائم آن است که ممکن است اتفاق بیفتد. خونریزی اغلب پنهان(نا آشکار- به ادامه مطلب مراجعه کنید) است و اغلب قبل از دیده شدن خونریزی علائم دیگری ظهور می یابند. این علائم عبارتند از: درد، کم خونی، از دست دادن وزن، اسهال یا یبوست. سرطانهای دیگر قسمتهای روده، بالاتر از کولون، گاهی سبب خونریزی رکتال میشوند اما این سرطانها رایج نیستند.
علت رکتال آنژیودیسپلازی (Angiodysplasia)
آنژیودیسپلازی گشاد شدگی تعدادی از عروق خونی در لایه داخلی کولون است. آنژیودیسپلازی بیشتر در کولون راست (بالا رونده) ایجاد میشود اما ممکن است در هر جای دیگری کولون نیز اتفاق بیفتد. علت آن نامشخص است اما اغلب در افراد پیر اتفاق می افتد. خونریزی از آنژیودیسپلازی بدون درد است. خون دیده شده می تواند شدید و قرمز روشن بوده یا خون تیره ترکیب شده با مدفوع یا حتی ملاینا باشد. یک آنژیودیسپلازی ممکن است همچنین سبب از دست دادن پنهان خون شود.
علت رکتال ناهنجاری های روده
ناهنجاری های مختلف روده و جداره روده ممکن است سبب خونریزی رکتال در کودکان شود. مثل چرخش روده، در هم روی روده، دیورتیکول مکل (Meckel) و رشد ناهنجار عروق خونی.
علت رکتال زخم معده و دوازدهه
زخم ایجاد شده در معده یا دوازدهه ممکن است خونریزی کند که می تواند منجر به ملاینا شود که همان طور که قبلا توضیح داده شد در این صورت مدفوع تیره میشود.
علت رکتال برخی از عفونتهای روده
التهاب روده حاصل از برخی از عفونتها ممکن است سبب اسهال خونی شود. عوامل نادر دیگری نیز وجود دارند.
در صورت وجود خون در مدفوع چه کاری باید انجام داد؟
به یک پزشک مراجعه کنید. اگر خونریزی شدید است یا اگر ملاینا دارید (در بالا توضیح داده شد)، فورا به یک پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید. اگر احساس سرگیجه، غش و در کل ناخوشی می کنید سریعا با آمبولانس تماس بگیرید چون می تواند نشان دهنده خونریزی شدید باشد.
با این وجود، اغلب خونریزی خفیف است. در چنین شرایطی، هر چه زودتر از پزشک خود وقت بگیرید. برخی تصور می کنند که خونریزی رکتال آنها به خاطر هموروئید (بواسیر) است و آن را کنترل نمی کنند. شاید هموروئیدها متداولترین عامل خونریزی رکتال باشند ولی نباید تصور کنید که خونریزی از هموروئید است مگر اینکه توسط یک پزشک بررسی شده باشید.
چه آزمایشاتی پیشنهاد می شود:
به علت احتمالی خونریزی بستگی دارد که با بررسی و گفتگوی پزشک با شما (سابقه خانوادگی) مشخص میشود. دو آزمایش رایجی که در زمان خونریزی رکتال انجام میشوند عبارتند از کولونسکوپی و سیگموئیدوسکوپی.
کولونسکوپی چیست؟
کولونسکوپی آزمایشی است که در آن اپراتور (پزشک یا پرستار) با آن داخل کولون را نگاه می کند.
کولونسکوپ یک تلسکوپ باریک و انعطاف پذیر است و تقریبا به باریکی یک انگشت است. از مقعد به سمت کولون عبور داده میشود. می توان آن را تا روده کور (محل تلاقی روده بزرگ و کوچک) به داخل هل داد.
کولونسکوپ شامل کانالهای فیبر نوری است که امکان تابیدن نور به داخل را فراهم می آورد بنابراین اپراتور می تواند داخل کولون شما را ببیند. این کار یا با نگاه کردن داخل کولونسکوپ یا با اتصال کولونسکوپ به یک مانیتور انجام میشود.
کولونسکوپ همچنین یک کانال جانبی دارد که ابزارهایی را می توان از آن عبور داد. اپراتور می تواند این کار را انجام دهد. برای مثال، اپراتور می تواند یک نمونه کوچک از جداره داخلی کولون با استفاده از یک انبرک که از کانال جانبی به داخل فرستاده میشود بردارد.
سیگموئیدوسکوپی چیست؟
کولون سیگموئید قسمت انتهایی روده است که به رکتوم می پیوندد. سیگموئیدوسکوپ شبیه یک تلسکوپ کوچک است که یک منبع نور به آن متصل است و حودا یک انگشت ضخامت دارد. مشابه کولونسکوپ بوده اما بسیار کوتاهتر است. انجام سیگموئیدوسکوپی راحت تر از کولونسکوپی است. اگر گمان شود خونریزی از کولون پایینی یا رکتوم صورت می گیرد به جای کولونسکوپ از این دستگاه استفاده میشود. دکتر یا پرستار سیگموئیدوسکوپ را داخل مقعد کرده و آن را به آرامی به سمت رکتوم و کولون سیگموئید هل می دهند. با این کار پزشک یا پرستار می تواند جداره رکتوم وکولون سیگموئید را ببیند. این پروسه معمولا دردناک نیست اما ممکن است فرد کمی احساس ناراحتی نماید.
آزمایش خون مخفی مدفوع چیست؟
آزمایش خون مخفی مدفوع (آزمایش FOB) حتی مقادیر کم خون موجود در مدفوع را که به طور معمول نمی توانید با چشم دیده و از آن اگاه نیستید را شناسایی می کند.
آزمایش خون مخفی مدفوع چرا و چگونه انجام میشود؟
همانطور که گفته شد، چندین اختلال وجود دارند که در روده ایجاد خونریزی می کنند. این اختلالات ممکن است در رکتال ایجاد خونریزی کنند که برای شما مشهود باشد با این وجود، برخی از این اختلالات در برخی افراد ممکن است فقط با چند قطره خون همراه باشد. اگر مقدار کمی خون در مدفوع باشد، مدفوع به نظر معمولی می آید. با این وجود با آزمایش FOB می توان خون را شناسایی کرد. بنابراین، اگر علائم دیگری داشته باشید که نشان دهنده یک مشکل در رود باشد، مثل درد مداوم شکم، از دست دادن وزن و غیره ممکن است آزمایشات دیگری نیز انجام شود. ممکن است قبل از ظهور هر گونه علائمی آزمایشی برای پایش سرطان روده انجام شود (به ادامه مطلب مراجعه نمائید).
توجه: با آزمایش FOB فقط می توان تشخیص داد که در جایی در بدن خونریزی دارید ولی نمی توان تعیین کرد از کدام قسمت از بدن. اگر تست مثبت باشد، آزمایشات دیگری برای مثال کولونسکوپی معمولا داده میشود تا منبع خون ریزی مشخص شود.
علت خون در مدفوع یا علت رکتال موضوع این بخش از اسان طب بود. شاید برخی از ماها گاهی متوجه وجود خون در مدفوع خود شده ایم و این مساله ما را نگران کرده است.
اولا بگوییم که اصلا نترسید فقط به پزشک مراجعه کنید تا برای شما آزمایش بنویسد و علت این خونریزی پیدا شود.
این خونریزی میتواند علل مانند علل بالا داشته باشد.
امیدواریم از مطالبی که درباره علت خون در مدفوع یا علت رکتال تقدیمتان کردیم بهره مند شده باشید.
