حجامت یک روش درمانی قدیمی اسـت کـه انواع مختلفی دارد و با وسایل حجامت انجام می شود. این روش درمانی بـه تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن، افزایش جریان خون و کاهش درد کمک می کند. دراین مقاله مجله تالاب بهترین زمان حجامت بررسی شد.
حجامت چیست؟
حجامت یک روش خون‌گیری اسـت کـه بـه منظور پیشگیری و درمان بیماریها انجام می شود و این نام‌گذاری احتمالا بـه علت شیوه عمل ان اسـت کـه از طریق تحجیم و گشایش و انبساط موضعی عمل میکند. حجامت در واقع اعمال یک استرس فوری و آگاهانه بـه سیستم ساکن دفاع عمومی بدن اسـت تا ان را علیه کلیه عوامل درونی و بیرونی هشیار و فعال کند.
مطالب مشابه: درمان قطعی آکنه یا جوش با طب سوزنی و طب چینی
تاریخچه حجامت
حجامت از ارکان نظام طب سنتی و طب اسلامی اسـت کـه قدمتی در 3300 سال دارد. حجامت با قدمت 3300 سال قبل از میلاد مسیح در مقدونیه و سپس در یونان باستان و بعد درحدود 2600 سال قبل از میلاد مسیح در ایران و چین و سپس 1500 سال قبل در هند انجام می‌شده اسـت.
حجامت توسط بقراط و جالینوس و پس از ظهور اسلام بـه صورت کامل توسط رسول اکرم «صل الله علیه و آله» بـه جهان بشریت معرفی شد. حکمای بزرگ طب سنتی مانند رازی، بوعلی سینا، جرجانی و… حجامت را بـه عنوان ابزار قدرتمند و محوری برای پیشگیری در بیماریها و درمان ان‌ها معرفی کرده‌اند.
الان حجامت در 41 کشور جهان بـه رسمیت شناخته شده و درحال انجام ودر دست مطالعه و پژوهش اسـت. در ایران حجامت جایگاهی ویژه در فرهنگ مردم داشته و بـه عنوان سنتی موکد جزو اعتقادات ان‌ها بوده اسـت.
فواید حجامت برای افراد
- تحریک اشتها
- برای رفع آبریزش بینی
- افزایش حافظه
- بازرسی فشارخون
- کاهش غلظت خون
- درمان زردی نوزاد
- درمان بی حالی
- درمان افسردگی و بیماری‌هاي اعصاب و روان
- تسکین دردهای استخوانی، عضلانی و مفصلی
- باز کردن رگ و مویرگ‌ها
- تقویت سیستم ایمنی
- رفع عفونت و بوی بد دهان
- درمان آسم و تنگی‌نفس
انواع حجامت
روش‌هاي مختلفی برای انجام حجامت وجوددارد. در هر یک از این روش‌ها مراحل بسته بـه روش انتخابی کمی متفاوت اسـت. دکتر ممکن اسـت فنجان‌ها را برای چند دقیقه در جای خود باقی گذارد. برخی از درمان‌ها نیز شامل حرکت کوتاه فنجان‌ها برای کشش و ماساژ ناحیه اسـت. اکثر پزشکان برای انجام حجامت از لیوان‌هاي شیشه‌اي یا پلاستیکی استفاده می کنند، بـه طور کلی جنس فنجان‌ها ممکن اسـت یکی از موارد زیر باشد:
- بامبو
- سرامیک
- فلز
- سیلیکون
حجامت داغ
حجامت داغ چیزی اسـت کـه مردم با طب سنتی چینی تصور دارند یا در فیلم‌هاي هنر رزمی چینی مانند بچه کاراته دیده‌اند. دراین سبک حجامت از یک منبع گرما، طبق معمولً یک توپ پنبه‌اي یا کبریت استفاده میشود کـه برای لحظه‌اي روی آتش روشن شده و سپس دریک فنجان شیشه‌اي قرار می گیرد.
منبع گرما از بین می رود، کـه بـه نوبه خود فشار هوای منفی را در فنجان ایجاد می کند. سپس پوست بـه سمت بالا بـه داخل فنجان کشیده میشود. عوامل متغیر در حجامت گرم عبارتند از اندازه فنجان، نوع منبع حرارت، مدت زمان گرم شدن فنجان، مدت زمان بین حرارت دادن فنجان و قرار دادن فنجان روی بدن.
حجامت مرطوب
حجامت خیس تهاجمی‌ترین نوع حجامت اسـت. این روش حجامت مستلزم ان اسـت کـه یک دکتر از تیغه‌ها یا سوزن‌هاي کوچک برای ایجاد خراش‌هاي ریز روی پوست «یعنی علائم بریدگی» استفاده کند. هنگامی کـه فرد شروع بـه خون ریزی کرد، فنجان‌هایي در بالای ناحیه قرار می گیرد تا خون راحت تر خارج شود. هدف حجامت مرطوب افزایش جریان و گردش خون و درعین‌حال کاهش رکود یا تجمع خون بد اسـت.
حجامت خشک
حجامت خشک طبق معمولً شامل مقدار مجاز و از پیش برنامه‌ریزی شده کاهش فشار هوا دریک فنجان معین اسـت. این مقدار از پیش برنامه‌ریزی شده را نمیتوان بیش از یک آستانه خاص افزایش داد. بـه دلیل این استانداردسازی، یک دکتر میتواند نتیجه ساکشن را راحت‌تر و ایمن‌تر نظارت کند. حجامت خشک از طریق اثر مکش خلاء انجام می شود. برای بیرون کشیدن هوا از بالای فنجان نیز دراین روش از دستگاه یا پمپ دستی استفاده می کنند.
کاربرد حجامت – حجامت برای چی خوبه؟
کارشناسان هنوز در حال بررسی چگونگی کاهش درد و علائم بیماریها هستند. مکش حجامت، خون را بـه ناحیه تحت درمان می کشد. این نیروی مکش رگ‌هاي خونی ریز «مویرگ‌ها» زیر پوست را منبسط کرده و می‌شکند. بدن نیز نواحی فنجانی رابا جریان خون سالم‌تری پر میکند و باعث تحریک و بهبودی مناسب و طبیعی در سطح سلولی میشود. بـه دلیل این اثر، برخی از افراد تصور میکنند کـه حجامت باعث ترشح سموم بدن می شود.
حجامت از مکش برای کشیدن خون بـه نواحی خاصی ازبدن یا دور کردن ان‌ها استفاده میکند. مردم بیشتر از حجامت برای تسکین شرایطی کـه باعث درد می شوند استفاده میکنند. برخی از مردم می گویند کـه بـه التیام مشکلات سلامتی بـه صورت مداوم نیز کمک خواهد کرد. بـه طور کلی حجامت ممکن اسـت علائم زیر را کاهش دهد:
- آرتریت، از جمله آرتریت روماتوئید و کاهش علائم آرتروز
- کمر درد، گردن درد، زانو درد و شانه درد
- آسم و سایر مشکلات تنفسی
- سندرم تونل کارپال
- اختلالات گوارشی «GI» مانند بیماری روده تحریک پذیر «IBD»
- سردرد و میگرن
- فشار خون بالا
مطالب مشابه: حجامت برای چه کسانی ممنوع است؟
چه افرادی نباید حجامت کنند؟
از آنجایی کـه محققان در مورد اثرات حجامت بر بارداری اطلاعات کمی دارند، اگر باردار هستید، نباید حجامت درمانی انجام دهید. همچنین درصورت داشتن علائم ابتلا بـه هر یک از موارد زیر باید از حجامت خودداری کنید:
- کم خونی
- داشتن پیس میکر «ضربان ساز»
- اختلالات خون ریزی مانند هموفیلی
- مشکلات لخته شدن خون، مانند ترومبوز ورید عمقی «DVT» یا سابقه سکته مغزی
- بیماری قلبی و عروقی
- بیماری هاي پوستی، از جمله اگزما و پسوریازیس
- تشنج «صرع»
اگر چه حجامت درمانی با خطر کم عوارض همراه اسـت، اما برای همه ی مناسب نیست. قبل از انجام حجامت یا هر روش درمانی جای گزین دیگری، حتماً با یک دکتر مشورت کنید.
چه زمانی برای انجام حجامت مناسب است؟
فصل: حجامت در همه ی فصول می تواند انجام شود اما در سرما و گرمای خیلی شدید توصیه نمیشود. فصد خون هم مانند حجامت شامل همین محدودیت میشود، ولی در صورتی کـه خارج کردن خون برای فرد در تابستان ضروری باشد حجامت عمل مناسب‌تری نسبت بـه فصد اسـت چرا کـه گرما خون را رقیق می کند کـه این مسئله عامل تخلیه بهتر خون اسـت.
ماه: حجامت در ماه فروردین توصیه شده ودر دی ماه فصد و حجامت تا حد ممکن نهی میشود.
هفته: در اکثر منابع طب سنتی، هفته خاصی برای انجام این عمل نهی یا انتخاب نشده اسـت اما در بعضی متون حجامت را در سه‌شنبه آخر ماه نهی کرده‌اند.
روز: آغاز و پایان ماه قمری و همچنین در روزهایی کـه نور ماه غلبه دارد مثل 14 و 15 ماه قمری بـه این دلیل کـه اخلاط در بدن ساکن میشوند، برای حجامت زمان مناسبی نیستند. زمانی کـه غلبه ماه فروکش میکند مانند 16 و 17 هرماه برای انجام حجامت بهترین زمان ممکن اسـت. روزهای ابری و طوفانی برای انجام عمل حجامت مناسب نیستند.
ساعت: انجام حجامت در روز زمان مناسب‌تری از عصر و شب اسـت. این عمل در فصل گرما ساعت دوم روز یعنی حدودا 5 ساعت بعد از طلوع آفتاب ودر فصول سرد سال 7.5 ساعت پس از طلوع آفتاب توصیه شده اسـت. این ساعات کـه در ان گرمای هوا رو بـه خنکی می رود از این جهت مناسب‌ند کـه با این کـه حرارت باعث خروج راحت‌تر خون ازبدن می شود، اما ضعف زیادی را هم ایجاد می کند.
همچنین حجامت در ظهر توصیه نمی شود زیرا بیمار بـه ناچار باید قبل یا بعد حجامت غذا میل کند کـه این موضوع بـه بدن ضرر می رساند. یکی از دیگر دلایلی کـه حجامت در ظهر توصیه نمیشود این اسـت کـه دراین زمان از روز خون‌هاي لطیف مفید بیشتر از خون فاسد کثیف بـه سطح پوست می آیند و حجامت دراین زمان باعث می شود این خون هاي مفید ازبدن خارج شود.
نکات مهم قبل از حجامت
در این جا چند توصیه در مورد این کـه قبل از انجام حجامت چه بخوریم و از چه چیزهایی پرهیز کنیم آورده شده اسـت. این موارد عبارتند از:
- غذا هاي سبک و سالم بخورید.
- بدن را هیدراته نگه دارید.
- از مصرف کافئین و الکل خودداری کنید.
- از سیگار کشیدن اجتناب کنید.
- از روزه گرفتن بپرهیزید.
بعد از حجامت باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
پس از انجام حجامت، باید بـه چند نکته مهم توجه داشته باشید
آرامش و استراحت کافی: پس از انجام حجامت، بهتر اسـت کـه برای چند ساعتی استراحت کافی کنید و فعالیت‌هاي سنگینی نداشته باشید.
مصرف مایعات: پس از انجام حجامت، باید بـه خوبی مایعات مختلفی مصرف کنید تا بـه بدن کمک کنید تا مایعات از دست رفته خودرا جبران کند.
جلوگیری از عفونت: پس از حجامت باید بـه این نکته توجه داشته باشید کـه از بروز عفونت جلوگیری کنید. دراین راستا، باید تمیزی و بهداشت ابزار حجامت، بهداشت فرد حجامت کننده و محیط حجامت را رعایت کنید.
بـه طور کلی، پس از انجام حجامت، باید بـه بدن خود استراحت کافی بدهید و از مصرف مایعات بیشتر، غذا هاي سالم و بهداشت خاطرجمعی حاصل کنید.
قبل و بعد از حجامت چه خوراکی‌هایی بخوریم؟
خوردن خوراکی‌هاي مقوی و پروتئینی قبل از عمل حجامت، موجب تقویت بدن و کم کردن ضعف بعد از ان میشود. البته بهتر اسـت ساعتی قبل از زمان حجامت از خوردن غذا هاي سنگین پرهیز کرده و با معده‌ي سبک بـه استقبال این عمل بروید.
همچنین بعد از انجام حجامت، جهت جلوگیری از ضعف بدن نوشیدن مایعات مقوی مثل شربت عسل و خوردن غذاهایی مثل کباب و گوشت پرندگان توصیه میشود. همچنین خوردن خرما، پسته و خوراکی‌هاي متناسب با مزاج افراد در زمان حجامت جهت کم کردن آثار ضعف و بی حالی احتمالی بعد از ان مفید اسـت.
مطالب مشابه: آیا با حجامت کردن آلرژی درمان میشود ؟
در پایان
متخصصین طب سنتی توصیه میکنند حجامت برای افراد کمتر از دو سال و بالای 60 سال انجام نشود. با این حال بسته بـه شرایط بدنی بیمار استثنا وجوددارد و این محدودیت مطلق نیست. فاصله بین دو حجامت بسته بـه مزاج افراد، نوع بیماری کـه بـه ان دچارند، منطقه جغرافیایی و فصل متفاوت اسـت.
