تفاوت UI و UX موضوعی است که می‌تواند تا حد زیادی گیج کننده باشد. در این مقاله از پلازا قرار است این تفاوت‌ها و البته شباهت‌ها را با زبانی ساده با هم بررسی کنیم و ببینیم داستان از چه قرار است.
خیلی از کسانی که به تازگی وارد برنامه نویسی و طراحی سایت و اپلیکیشن می‌شوند، یا قصد راه اندازی بخش آنلاین کسب و کار خود را داشته باشند، با مفاهیمی مواجه خواهند شد که می‌تواند کمی مبهم باشد. البته هر چه بیشتر در این مسیر قدم بگذارید و در آن عمیق تر شوید ابر‌های تیره کنار رفته و بهتر می‌توانید ببینید که چه اتفاقاتی در جریان است و هر کدام از این مفاهیم چه هستند. یکی از اولین مواردی که برای خیلی از تازه واردان سوال می‌شود، تفاوت UI و UX است. در واقع باید گفت UI و UX دو واژه جدایی ناپذیر بوده و از دید خیلی از افراد حتی این دو مورد یکی هستند. اما باید گفت هر کدام از آنها به مبحث جدایی می‌پردازند.
در این مقاله قرار است با هم تفاوت UI و UX را بررسی کنیم و ببینیم هر کدام از این موارد چه ویژگی‌هایی دارند و در مورد چه چیزی صحبت می‌کنند. لازمه دانستن تفاوت UI و UX این است که در ابتدا هر کدام از آنها را معرفی کرده و ببینیم چه قابلیت‌هایی دارند.
فهرست مطالب
UI و UX چه معنایی دارند؟
برای دانستن اینکه UI و UX کجای کار یک نرم افزار قرار دارند، لازم است کمی عقب تر رفته و توضیح خود را از آنجا شروع کنیم. هر نرم افزار کامپیوتری را می‌توان به دو بخش اساسی تقسیم کرد: بک اند یا هر چیزی که در پشت زمینه برنامه اتفاق می‌افتد، و فرانت اند یا هر چیزی که در سمت کاربر اتفاق می‌افتد و ما می‌توانیم آن را ببینیم.
به طور مثال یک سایت فروشگاهی را در نظر بگیرید. وقتی شما محصولی را جستجو می‌کنید، صفحه ای که به شما نمایش داده می‌شود، چینش محصولات، رنگ و لعابی که سایت دارد، فیلتر‌های یکه می‌توانید با آنها اطلاعات را انتخاب کرده و جستجو را محدودتر کنید و به طور کلی هر آنچه که میبینید، فرانت اند سایت به حساب می‌آید. اما در پس این مواردی که دیده می‌شود، بخش دیگری فعال است که وظیفه دارد از بین سایر محصولات، آنچه که شما دیده اید را بیرون بکشد، مشخصات محصولات را کنترل کند، موجودی انبار و قیمت را برای هر کدام بررسی کند و در صورتی که شما محصولی را انتخاب کردید و خرید را انجام دادید، تاییدیه را صادر کرده، و موجودی انبار را کاهش دهد. این بخش بک اند سایت است.
دو عبارت UI و UX اصطلاحاتی هستند که در حوزه فرانت اند و بخش سمت کاربر کاربرد دارند. هر کدام از این موارد مخفف شده از عباراتی به این شرح هستند:
- UI مخفف User Interface یا همان رابط کاربری
- UX مخفف Eser Experience یا همان تجربه کاربری
در ادامه در مورد هر یک از این موارد و کاربردی که دارند بیشتر صحبت می‌کنیم.
رابط کاربری یا همان UI چیست؟
رابط کاربری در واقع همان بخشی از نرم افزار است که کاربر پای آن می‌شید و با برنامه ما ارتباط برقرار می‌کند. هم اکنون که شما در حال خواندن این مقاله هستید، دارید با رابط کاربری سایت ما کار می‌کنید. فونت و قلمی که این مقاله دارد، لینک‌هایی که در بین مقاله میبینید، تصاویری که در سایت قرار داده شده است، فهرست و منوی سایت در بالاترین بخش و همینطور مقالاتی که برای مطالعه به شما پیشنهاد می‌شود همگی جزوی از فرانت اند این سایت هستند.
کسی که این موارد را طراحی کرده است، کار کدنویسی را انجام داده است و به طور کلی این سایت را پیاده سازی کرده است، طراح یا برنامه نویس UI نام دارد. در اینجا یک سوال مهم مطرح می‌شود: آیا تصمیم گیری اینکه چه چیزهایی و با چه ترتیبی در صفحه قرار گیرد هم کار طراح UI است!؟ پاسخ این سوال خیر است! برای دانستن دلیل باید در مورد UX و تجربه کاربری صحبت کنیم.
تجربه کاربری یا همان UX چیست؟
در بخش قبلی دیدیم که رابط کاربری همان بخشی از برنامه بود که کاربر با آن کار می‌کند. تجربه کاربری یا همان User Experience در واقع حسی است که کاربر از کار کردن با این بخش بدست می‌آورد. برای مثال باز هم به سراغ همین سایت می‌رویم. اگر دقت کرده باشید رنگ متنی که در سایت میبینید، خیلی غلیظ و مشکی کامل نیست و همینطور پس زمینه نیز سفید سفید نیست. این موضوع برای این منظور در نظر گرفته شده است که چشم شما خسته نشود و بتواند مدت زیادی این متن را مطالعه کند. همینطور تصاویر این مقاله متن را از یکنواختی در می‌آورند. فهرستی که در اولی مقاله قرار دارد شما را بین بخش‌های اصلی متن جابجا خواهد کرد.
در واقع دلیل طراحی UI انجام گرفته روی سایت و اینکه چقدر منطبق با نیازهای کاربر باشد و اینکه بدرد کاربر می‌خورد یا نه مفهوم کلی تجربه کاربری را شکل می‌دهد. اکنون با درک هر کدام از این موارد تفاوت UI و UX نیز تا حدودی برای شما جا افتاده است. در بخش بعدی بیشتر این موارد را با هم بررسی می‌کنیم.
مهمترین تفاوت UI و UX در چیست؟
باید گفت این دو عنصر در عین نزدیک بودن به هم تفاوت‌های زیادی دارند و می‌توان گفت در نظر گرفتن تفاوت UI و UX و اهمیت دادن به آن یکی از مهمترین مواردی است که می‌تواند باعث موفقیت یک پروژه و یا شکست کامل آن شود. در صورتی که بخواهیم به صورت فهرست وار مهمترین گزینه‌های تفاوت UI و UX را معرفی کنیم، به این موارد می‌رسیم:
تمرکز اصلی در پروژه: در مورد این تفاوت UI و UX باید گفت که UI روی ظاهر و اجزای گرافیکی تمرکز دارد. طراحی دکمه‌ها، فونت‌ها، رنگ‌ها و تمام اجزای گرافیکی به عهده UI است. اما UX به بهبود تجربه کلی کاربر از برنامه می‌پردازد. این شامل چگونگی ساختار صفحات، راحتی استفاده، و حتی احساسات و ارتباطات کاربر با برنامه می‌شود.
هدف کلی: هدف UI ایجاد یک ظاهر زیبا و جذاب برای محصول است که کاربران را جذب کند. این در حالی است که هدف UX ایجاد تجربه‌ای است که کاربران را به راحتی و با لذت از محصول استفاده کنند و احساس رضایت کنند.
ارزیابی کلی در مورد درست انجام گرفتن کار: در این گزینه از تفاوت UI و UX باید گفت که ارزیابی UI اغلب بر اساس ظاهر و چشم‌پوشی نیازهای کاربران انجام می‌شود. اما آنالیز UX شامل مطالعه ارتباطات، تحقیقات رفتار کاربران، و فیدبک‌های رسیده از طرف آنها برای بهبود کلی تجربه و ارتقاء محصول است.
تعامل با کاربر: در مورد ارتباط UI با کاربر باید گفت که به کارگیری الگوریتم‌ها و تکنیک‌های گرافیکی برای ایجاد تعاملات چشمگیر و زیبا اصلی ترین کار این بخش است اما در مورد UX ارتقاء تعامل کلی کاربر با محصول از طریق بهبود ساختار و ارائه راهنمایی‌هایی که در هر مرحله می‌تواند به کاربران کمک کند، می‌باشد.
زمان استفاده در پروژه: در مورد تفاوت UI و UX از نظر زمانی که در پروژه به سراغ آنها می‌رویم باید گفت که عموما UI مرحله نهایی توسعه محصول شروع می‌شود و مدت زمان کمتری به آن اختصاص دارد. در حالی که UX از ابتدای شروع پروژه آغاز شده و در تمامی طراحی‌ها در نظر گرفته می‌شود و حتی بعد از تکمیل و ارائه پروژه نیز باید برای افزایش بازدهی بررسی گردد و تغییرات لازم را در پروژه پیدا کند.
در کل می‌توان این موارد را به عنوان بارزترین تفاوت UI و UX معرفی کرد. اما واقعا دانستن این موارد به چه درد ما می‌خورد؟ این موضوع را در بخش بعدی مقاله با هم بررسی می‌کنیم.
درک تفاوت UI و UX چرا مهم است؟
وقتی قصد طراحی یک نرم افزار را داشته باشید، جه به عنوان طراح و کسی که در این مسیر شاغل است و چه به عنوان کارفرمایی که می‌خواهد برای خود یک نرم افزار و سایت داشته باشد، تفاوت UI و UX و دقت روی آنها یکی از موارد مهمی است که بر آن تاکید می‌شود! اما واقعا دلیل این موضوع چیست و چه علتی دارد؟ در این خصوص باید گفت دانستن این تفاوت به شما کمک می‌کند که عملکرد برنامه خود را تا حد قابل قبولی ارتقا دهید!
در بخش‌های قبلی دیدیم که UI درمورد اینکه چطور ظاهر سایت طراحی شود صحبت می‌کند و UX در مورد اینکه چرا باید ظاهر این سایت به این صورت طراحی شود. هر دوی این مفاهیم در عین نزدیک بودن و همراهی همیشگی با هم تفاوت دارند. این تفاوت‌ها با مثال‌ها و تصویر‌های گوناگونی به نمایش در می‌آیند که یکی از معروف ترین آنها این تصویر است:
همانطور که میبینید طراح UI در اینجا مسیری زیبا را طراحی کرده است اما کاربران برای راحتی خود به جای استفاده از آن روش دیگری را در پیش گرفته اند! شاید عبور از چمن‌ها چیز چندان مهمی نباشد، اما اگر کاربران در سایت و برنامه شما کاری را بکنند که شما نمی‌خواهید پس باید گفت که بازدهی ای از آن برنامه نخواهید داشت. پس راه حل در اینجا چیست و چطور باید کار را دنبال کرد؟
در این خصوص باید گفت شما باید تمامی فعالیت‌های طراحی UI خود را با در نظر گرفتن یک UX کاربردی به کاربران ارائه دهید تا متضرر نشوید. در واقع دانستن تفاوت UI و UX به شما کمک می‌کند که به جای اینکه تنها به جنبه‌های بصری دقت داشته باشید، طراحی ظاهری را بر اساس اصولی که برنامه را کاربر پسند کند و بتواند بازدهی بهتری داشته باشد بسازید.
چطور مطمئن شویم که طراحی UI و UX درست انجام شده است؟
اگر این سوال برای شما ایجاد شده که حالا از کجا بفهمیم کاری که کرده ایم درست بوده است یا نه باید گفت که لازم نیست تا زمان به ثمر رسیدن برنامه منتظر بمانید و ببینید که چه می‌شود و چه اتفاقی می‌افتد! دستورالعمل‌ها و سوالاتی وجود دارد که اگر آنها را از خود بپرسید متوجه خواهید شد آیا طراحی UI و UX شما به خوبی اتفاق افتاده یا نه.
برای اینکه یک UI خوب داشته باشید، لازم است بتوانید جواب خوبی برای این سوالات ارائه دهید:
- آیا لایه بندی صفحات وب و یا اپلیکیشن درست انجام شده است؟
- انتخاب رنگ‌ها و فونت‌ها بر اساس اصول روانشناختی بوده و مغایرتی با هم ندارد؟
- آیا المنت‌های درگیر کننده (مانند افکت‌هایی که با حرکت ماوس ایجاد می‌شوند و یا انیمیشن ها) در برنامه استفاده شده است؟
- آیا یک نمونه اولیه و پروتوتایپ برای بررسی برنامه از ظنر UX قابل ارائه می‌باشد؟
همینطور سوالاتی که برای داشتن تجربه کاربری خوب باید از خود بپرسید این موارد هستند:
- آیا برنامه ما برای کاربران مفید و کاربردی است؟
- آیا براحتی می‌توان از آن استفاده کرد؟
- آیا استفاده از آن لذت بخش است؟
- آیا به راحتی می‌توان سرویس، محصول و یا هر امکانی که نیاز است را در آن پیدا کرد؟
- در دسترس است و برای استفاده مشکلی وجود ندارد؟ (مثلا نیاز به نصب برنامه‌های پیش نیاز)
در صورتی که بتوانید جواب قانع کننده ای برای این سوالات پیدا کنید، باید گفت که کار طراحی UX درست انجام شده است و شما از تفاوت UI و UX و کاربرد آن مطلع بوده و روند درست را طی کرده اید. اگر هم جواب‌ها منفی بودند، بهتر است به عقب بازگشته و در طراحی خود تجدید نظر کنید و شرایط برنامه را ارتقا دهید.
نتیجه گیری
تفاوت UI و UX موضوع صحبت این مقاله ما بود که آن را به صورت کلی بررسی کردیم. UI و UX دو عبارتند که در خلال جدایی ناپذیر بودن، تفاوت‌های عمده ای با هم دارند. به طور کلی در مورد تفاوت UI و UX می‌توان گفت که در طراحی یک برنامه UI به طراحی شکل ظاهری و ساخت اجزای آن اطلاق می‌شود و UX به معنای حسی است که کاربر از کار کردن با این برنامه دریافت می‌کند. در صورتی که در این مورد نظری داشتید خوشحال می‌شویم آن را با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید.
