درمان رفلاکس معده؛ علائم، دلایل ایجاد و روش های درمان خانگی و گیاهی

GERD یا رفلاکس معده زمانی رخ می دهد که محتویات معده به درون مری منتقل شوند. به این عارضه، بازگشت اسید نیز گفته می‌شود. در حال حاضر، این بیماری گوارشی، حدود بیست درصد مردم را درگیر کرده است و در صورت عدم درمان، می تواند عوارض جدی را به همراه داشته باشد؛ بنابراین اگر علائم رفلاکس معده را در هفته، بیش از دو مرتبه تجربه می کنید، به احتمال زیاد به عارضه رفلاکس معده به مری، مبتلا هستید و هر چه سریع تر باید برای رفع آن اقدام و به یک متخصص گوارش مراجعه کنید. در این مقاله داریم به علائم، علت و چگونگی درمان رفلاکس معده بپردازیم و آن را به صورت کامل توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

علائم رفلاکس معده

رفلاکس معده، می تواند احساس سوزش ناراحت کننده ای را در قفسه سینه ایجاد کند که امکان انتشار آن تا گردن نیز وجود دارد. به این درد، سوزش سر دل نیز گفته می شود. از رایج ترین علائم رفلاکس معده می توان به احساس طعم تلخ یا ترشی در قسمت پشت دهان، برگشت مواد غذایی یا مشکل در بلع و مشکلات تنفس مانند آسم و سرفه مزمن، اشاره کرد.

علائم رفلاکس معده در شیرخواران

حدود 66 درصد از نوزادان 4 ماهه، علائم رفلاکس معده را تجربه می کنند. همچنین حدود ده درصد از کودکان یک ساله نیز تحت تاثیر این علائم قرار می گیرند. این امر طبیعی است که گاهی کودک، غذا را تف یا آن را بالا بیاورد؛ اما اگر مرتب این کار را انجام دهد، احتمال ابتلا او به بیماری گوارشی وجود دارد. از علائم رفلاکس معده در نوزادان می توان به مواردی چون مشکل در بلع غذا، امتناع از غذا خوردن، خفگی، مشکل در خوابیدن، سرفه یا ذات الریه مکرر، رشد ضعیف یا کاهش وزن، تحریک پذیری بعد یا حین غذا، خم کردن پشت بعد یا حین غذا و آروغ یا سکسکه اشاره کرد. برای کاهش بروز این علائم، توصیه می شود که به موقع اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان رفلاکس انجام شود. متخصص کودکان می تواند به شما در این زمینه کمک بسیار زیادی کند.

علل بروز رفلاکس معده

اسفنکتر تحتانی مری یا LES، یک عضله حلقوی است که در انتهای مری قرار دارد. این عضله در هنگام بلع، به صورت طبیعی، باز و شل و سپس سفت و بسته می شود. رفلاکس معده، زمانی اتفاق می افتد که اسفنکتر تحتانی مری به درستی بسته نمی شود که این امر سبب شده تا مایعات گوارشی و دیگر محتویات معده، به داخل مری برگردند. برخی عوامل مانند چاقی، بارداری، اختلالات بافت همبند و فتق هیاتال می توانند سبب افزایش احتمال ابتلا به رفلاکس معده شوند. رفتار ها و عادات اشتباه نیز مانند سیگار کشیدن، خوردن وعده های غذایی سنگین، خوردن غذاهای تند یا سرخ شده، خوابیدن یا دراز کشیدن بعد از غذا، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن و آسپرین و همچنین مصرف نوشیدنی هایی چون قهوه، الکل و نوشابه نیز می توانند احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهند.

مطلب مشابه: عمل بای پس معده برای لاغری (مزایا و معایب عمل کوچک کردن معده)

رابطه اضطراب با رفلاکس معده

اضطراب ممکن است برخی از علائم رفلاکس اسید معده را تشدید کند؛ بنابراین اگر رفلاکس معده شما ناشی از اضطراب است بهتر است در مورد علائم و راه های تسکین آن، با پزشک فوق تخصص گوارش، مشورت کنید. اگر پزشک به اختلال اضطراب مشکوک شود، ممکن است که فرد را برای تشخیص و درمان به متخصص بهداشت روان ارجاع دهد. در ادامه به توضیح برخی از روش هایی که می توانند به کاهش اضطراب کمک کنند، خواهیم پرداخت:

• ارتباط خود را با افراد یا مکان هایی که سبب افزایش اضطراب می شوند، محدود کنید.
• روش های تمدد اعصاب مثل تمرینات تنفسی عمیق یا مراقبه را یاد بگیرید.
• عادت های مربوط به خواب، ورزش و دیگر رفتارهای زندگی خود را اصلاح نمایید.

رابطه آسم و رفلاکس معده

طبق تحقیقات صورت گرفته توسط پزشکان، مشخص شده است که بیش از هفتاد درصد افرادی که به آسم مبتلا هستند، رفلاکس معده را نیز تجربه می کنند اما برای درک دقیق تر رابطه میان آسم و رفلاکس، به تحقیقات بیشتری نیاز است. ممکن است که این عارضه، علائم بیماری آسم را تشدید کند یا اینکه آسم و برخی از داروهای آن، احتمال ابتلا به رفلاکس معده را افزایش دهند. به همین دلیل اگر رفلاکس معده و آسم دارید، بهتر است برای کنترل و درمان آن، هر چه سریع تر اقدام کنید و با یک پزشک متخصص در این باره مشورت نمایید.

رابطه IBS و رفلاکس معده

سندروم روده تحریک یا IBS، عارضه ای است که می تواند روی روده بزرگ، تحت بگذارد. از علائم این بیماری می توان به شکم درد، یبوست، اسهال و نفخ شکم اشاره کرد. اگر علائم رفلاکس معده و IBS را دارید، بهتر است به پزشک متخصص گوارش، مراجعه کنید. پزشک ممکن است تغییراتی در داروها، رژیم غذایی و سایر روش های درمانی شما ارائه دهد.

رابطه بارداری و رفلاکس معده

بارداری نیز می تواند احتمال ابتلا به رفلاکس معده را افزایش دهد. اگر قبل از بارداری به این عارضه مبتلا شده باشید، ممکن است حین حاملگی، علائم شما شدید تر شوند. تغییرات هورمونی در حین بارداری، منجر به شل شدن بیش از حد عضلات مری می شوند. جنین در حال رشد نیز به معده فشار وارد کرده که این فشار سبب ورود اسید معده، به مری خواهد شد. مصرف برخی از داروهایی که برای رفلاکس معده تجویز می شوند در زمان بارداری، بی خطر هستند؛ اما ممکن است برخی دیگر از داروهای ضد رفلاکس و همچنین سایر روش های درمانی در این دوران، خطرناک باشند.

درمان رفلاکس معده

بعد از مراجعه به متخصص، پزشک ممکن است که برای درمان رفلاکس معده، تغییراتی را در رژیم غذایی یا رفتارهای شما تجویز کند. همچنین ممکن است از فرد بخواهد که از داروهای بدون نسخه مانند آنتی اسیدها، مهارکننده های پمپ پروتون یا PPI و مسدودکننده های گیرنده H2 استفاده کند. گاهی ممکن است که پزشک برای درمان رفلاکس، مسدود کننده های گیرنده PPI و H2 قوی تری نیز تجویز نماید. لازم به ذکر است که برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. گاهی ممکن است که پزشک برای درمان رفلاکس معده، عمل جراحی تشخیص دهد. جراحی رفلاکس معده معمولا به روش فوندوپلیکاسیون، انجام می گیرد. پزشک متخصص برای این منظور از روش لاپاراسکوپی، استفاده می کند. در جراحی رفلاکس معده، قسمت بالایی معده یا همان فوندوس، دور قسمت پایین مری پیچیده می شود.

مطلب مشابه: اطلاعات درباره جراحی حلقه معده به منظور کاهش وزن

درمان خانگی رفلاکس معده

تغییر در سبک زندگی و استفاده از روش های خانگی برای درمان رفلاکس معده، می توانند به درمان سریع این عارضه و تسکین علائم آن کمک قابل توجهی کنند. این روش ها شامل کاهش وزن، ترک سیگار، کاهش وعده های غذایی، جویدن آدامس بعد از غذا، خودداری از پوشیدن لباس های تنگ، عدم مصرف غذاها و نوشیدنی های محرک و تمرین روش های آرام سازی خود و … می باشند. در ادامه برخی از این روش های خانگی را به صورت مختصر توضیح خواهیم داد. 

جویدن آدامس

طبق مطالعات صورت گرفته، مشخص شده است که جویدن آدامس می تواند سبب کاهش تولید اسیدیته در مری شود. به نظر می رسد که آدامس حاوی بی کربنات است، از این رو می تواند به خنثی کردن اسید معده و در نتیجه جلوگیری از رفلاکس، کمک کند. از طرفی دیگر جویدن آدامس ترشح بزاق را افزایش داده و به پاکسازی مری کمک می نماید.

خوابیدن به پهلو چپ

طبق بررسی های انجام شده، مشخص شده است که خوابیدن به پهلوی سمت چپ، می تواند علائم رفلاکس اسید معده را در شب، کاهش داد. در واقع خوابیدن به پهلوی چپ میزان اسید معده را در مری تا حدود 70 درصد، کاهش می دهد. هنگامی که فرد به پهلوی چپ می خوابد، اسفنکتر تحتانی یا همان دریچه ای که مانع از ورود اسید معده به مری می شود، بالاتر از سطح معده قرار می گیرد. در واقع وقتی که فرد به پهلوی سمت راست می خوابد، اسفنکتر تحتانی مری، توسط اسید معده پوشانده می شود که این امر باعث افزایش خطر رفلاکس معده می شود.

بالاتر قرار دادن سر هنگام خواب

بیشتر افراد در طول شب، بازگشت اسید به مری یا همان رفلاکس را تجربه می کنند. بالاتر قرار دادن سر نسبت به بدن در زمان خواب، باعث کاهش علائم رفلاکس معده و در نتیجه بهبود کیفیت خواب می شود. طبق تحقیقات صورت گرفته، مشخص شده است که افرادی که در زمان خواب، زیر سر خود را با بالش های اضافی بالا می آورند، نسبت به افراد دیگر، سوزش سر دل و رفلاکس کمتری را در طول شب، تجربه خواهند کرد.

کاهش مقدار غذا

همان طور که گفتیم، در محل اتصال مری به معده، عضله حلقه ای شکلی به نام اسفنکتر تحتانی وجود دارد که مثل یک دریچه عمل می کند. این دریچه، ممکن است که در زمان باد گلو، غذا خوردن یا استفراغ باز شود. در افرادی که به رفلاکس معده مبتلا هستند، این عضله، ضعیف تر است و عملکرد درستی ندارد؛ در نتیجه با وارد شدن فشار زیاد، به راحتی باز می شود؛ به همین دلیل، بیشتر افراد بعد از خوردن غذا، دچار رفلاکس معده می شوند. برای درمان رفلاکس، می توانید وعده های غذایی را کوچک تر کرده و در روز چند بار آن ها را مصرف کنید. این عمل به کاهش علائم رفلاکس و اسید معده کمک زیادی می کند.

کاهش وزن

دیافراگم، ماهیچه ای است که در بالای شکم قرار می گیرد و به صورت طبیعی باعث تقویت اسفنکتر تحتانی می شود و از ورود اسید معده به داخل مری، جلوگیری می نماید. زمانی که چربی های دور شکم بیش از اندازه باشند، به اسفنکتر تحتانی فشار وارد می شود. از طرف دیگر، طبق تحقیقات صورت گرفته، افزایش خطر رفلاکس با چربی های اضافی شکم، رابطه مستقیم دارد؛ به همین دلیل، اگر وزنتان بیشتر از حد طبیعی است یا اینکه در قسمت شکمتان، چربی های اضافه وجود دارد، می بایست با ورزش و رعایت رژیم غذایی سالم، وزن خود را کاهش دهید.

مصرف کربوهیدرات های ساده را کم کنید

یکی از روش های موثر برای کاهش و درمان رفلاکس معده، کاهش مصرف کربوهیدرات های ساده است. طبق نظرات محققان، انباشته شدن کربوهیدرات های ساده و هضم نشده، باعث زیاد شدن فشار داخل شکم و افزایش رشد باکتری ها و در نتیجه رفلاکس معده می شود. از این رو، کاهش مصرف کربوهیدرات ها می تواند به درمان رفلاکس معده کمک قابل توجهی کند. برخی از مهمترین کربوهیدرات های ساده شامل نوشابه، شربت، شکر، انواع شیرینی ها و نان های تهیه شده از آرد سفید هستند.

کنترل استرس

یکی دیگر از مواردی که می تواند به درمان رفلاکس معده کمک کند، کنترل استرس است. بسیاری از افرادی که دچار بازگشت اسید معده و رفلاکس هستند، در معرض فشار روانی و استرس بالایی قرار دارند. استرس، سبب کند شدن فرآیند هضم و در نتیجه حساس شدن بدن نسبت به درد، خواهد شد. سعی کنید که اضطراب و استرس خود را کنترل کنید و از مدیتیشن و تکنیک های تنفسی برای کنترل آن استفاده نمایید.

مطلب مشابه: سوزش معده؛ علایم، دلایل و درمان سوزه معده

بررسی داروهای مصرفی

برخی از دارو ها مانند داروهای ضد افسردگی، استروژن در زمان یائسگی، مسکن های ضد التهاب، داروهای فشار خون که باعث شل شدن اسفنکتر می شوند و داروهای دیگری چون بیس فسفونات ها که شامل آلندرونات، ایباندرونات و ریزدرونات هستند و از آن ها برای افزایش تراکم استخوان استفاده می شود، می توانند مری را تحریک کنند. برخی از مواد غذایی نیز بیشتر از مواد غذایی دیگر سبب رفلاکس معده می شوند. این مواد غذایی شامل نعنا، گوجه فرنگی، پیاز، غذاهای چرب، غذاهای تند، قهوه، چای، سیر، شکلات و الکل می باشند. بهتر است از این موارد به صورت منظم استفاده کنید یا مصرف آن ها را کم یا حذف نمایید.

درمان رفلاکس معده با داروهای گیاهی

مصرف برخی از گیاهان دارویی مانند ریشه گل ختمی، ریشه شیرین بیان، بابونه و نارون امریکایی نیز می تواند سبب تسکین علائم سوزش سر دل شود. اگر چه هنوز تحقیقات بیشتری برای اثبات این موضوع نیاز است، اما تعداد زیادی از افراد، از این دمنوش ها، برای درمان رفلاکس معده استفاده می کنند و معتقد هستند که مصرف دمنوش های گیاهی و مکمل آن ها، در درمان این عارضه، نقش موثری دارند. البته لازم به ذکر است مصرف داروهای گیاهی گاهی سبب عوارض جانبی نیز می شوند یا ممکن است که عملکرد داروهای تجویز شده توسط پزشک را با اختلال مواجه سازند. در ادامه به توضیح برخی از داروهای گیاهی که به درمان رفلاکس کمک می کنند، خواهیم پرداخت. 

دارچین

دارچین، ادویه ای خوش طعم و خوش عطر است که در برخی از مواد مانند شکلات ها وجود دارد یا در قهوه و به همراه چای مصرف می شود. تا به امروز هیچ یافته علمی در مورد تاثیر دارچین بر تشدید رفلاکس معده به دست نیامده است. دارچین، خاصیت ضد اسیدی دارد که این خاصیت به بهبود گوارش و هضم غذا کمک بسیار زیادی می کند. علاوه بر این، مصرف چای دارچین برای رفع عفونت های دستگاه گوارش و درمان اسیدی شدن معده، توصیه می شود.

عرق زنیان

عرق زنیان یک داروی گیاهی است که می تواند اسید معده را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. زمانی که فرد به رفلاکس معده مبتلا می شود، مقدار اسید معده او به شدت افزایش می یابد. اگر از کاهنده های اسید معده و عرق زنیان استفاده کنید، علائمی چون سوزش سر دل که بر اثر رفلاکس ایجاد می شوند، کاهش پیدا می کنند. از دیگر فواید عرق زنیان می توان به آسان تر کردن هضم غذا، کاهش سوء هاضمه و از بین بردن نفخ اشاره کرد. بنابراین عرق زنیان، یک داروی گیاهی موثر برای افرادی است که به مشکلات معده مانند رفلاکس مبتلا هستند.

بارهنگ

بارهنگ جز آن دسته از موادی می باشد که می تواند برای معده معجزه کند. یکی از خواص بی نظیر این ماده فوق العاده، درمان عفونت معده است. از طرف دیگر، بارهنگ، یک ماده غذایی مفید، برای معده های اسیدی محسوب می شود. افرادی که رفلاکس معده دارند، می توانند برای رفع سوزش سر دل از دمنوش بارهنگ استفاده کنند. برای تهیه دمنوش بارهنگ یک قاشق چایخوری تخم بارهنگ را با یک لیوان عرق نعنا و مقداری عسل مخلوط کرده و از آن برای رفع رفلاکس، استفاده کنید. این دمنوش مثل آب رو آتش عمل می کند و به صورت معجزه آسایی سوزش معده را کاهش می دهد.

زیره

یکی دیگر از موادی که به کاهش رفلاکس معده کمک می کند، زیره است. در واقع مصرف زیره، سبب کاهش گاز معده و ویژگی های اسیدی آن می شود. برای این کار، یک قاشق زیره را با یک لیوان آب جوشانده و بعد از گذشت پنچ دقیقه، آن را صاف کنید. مصرف دمنوش زیره بعد از وعده های غذایی، می تواند به بهبود گوارش کمک کند. مصرف دمنوش شنبلیله و بابونه نیز برای رفع رفلاکس معده توصیه می شود.

مطلب مشابه: خاصیت تخم شربتی برای لاغری و کاهش معده درد

تشخیص رفلاکس معده

رفلاکس معده، یک بیماری نسبتا رایج است که تشخیص آن بسیار ساده است اما با این وجود ممکن است که برخی آن را با بیماری های دیگری چون ذات الریه، حمله قلبی، آمبولی ریه و درد دیواره قفسه سینه، اشتباه گیرند. متخصصان گوارش به منظور تشخیص رفلاکس معده ممکن است آزمایش هایی همچون آزمایش هایی که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت، را تجویز کنند.

• آندوسکوپی که در آن از داخل معده با یک دوربین مخصوص، تصویربرداری می شود.
• بیوپسی که از طریق گرفتن نمونه بافت و آنالیز آزمایشگاهی روی آن صورت می گیرد.
• اشعه ایکس باریم که در آن از معده، مری و روده فوقانی تصویربرداری می شود.
• مانومتری مری که در آن فشار مری اندازه گیری می شود.
• نظارت بر امپدانس که در آن، میزان حرکت مایعات در مری اندازه گیری می شوند.
• نظارت بر PH که تست اسیدیته معده در آن صورت می گیرد.

درمان فوری رفلاکس معده با قرص

گاهی برای درمان اسید معده باید از داروهایی که برای این کار وجود دارند، کمک گرفت. برای کاهش فوری رفلاکس اسید معده می توانید از داروهای مسدود کننده اسیدی، آنتی اسیدها، داروهای کاهنده اسید و داروهای مخصوصی که برای آرام سازی اسفنکتر تحتانی مری تجویز می شوند، استفاده کنید. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• داروهای کاهنده اسید معده مانند رابپرازول، امپرازول و اسمومپرازول
• آنتی اسیدها به منظور خنثی کردن اسید معده در کسانی که سوء هاضمه و سوزش سر دل را به ندرت تجربه می کنند.
• مسدود کننده های اسیدی
• آنتی اسیدهای آلژینات

عوارض رفلاکس معده

رفلاکس معده می تواند عوارض مختلفی چون سرفه، گوش درد، خشکی و تلخی دهان را به همراه داشته باشد. شاید عجیب باشد اما گاهی علت سرفه های مزمن، سرماخوردگی یا آلرژی نیست و دلیل آن به رفلاکس معده بر می گردد. وقتی بافت مری ملتهب می شود، سرفه و احساس سوزش معده ایجاد می شود. حدود 25 درصد از مبتلایان به رفلاکس، از سرفه های مزمن رنج می برند. رفلاکس معده روی لوزه سوم و غدد لنفاوی کوچک نیز اثر می گذارد. با متورم شدن لوزه سوم، در گوش و سینوس ها مایعی جمع می شود که تجمع این مایع سبب عفونت و گوش درد خواهد شد. خشکی دهان نیز یکی دیگر از عوارض رفلاکس است که باعث برگشتن محتویات معده به داخل حلق می شود. از دیگر عوارض رفلاکس معده، تلخی دهان است. ترشح بیش از حد بزاق و حالت تهوع و استفراغ باعث ایجاد حس تلخی در دهان می شوند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز درد قفسه سینه و همچنین درد در ناحیه بازو یا فک و تنگی نفس شدید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا این علائم ممکن است که از نشانه های حمله قبلی باشند. همچنین اگر علائم رفلاکس را به صورت مکرر و شدید تجربه می کنید؛ به طوری که بیشتر از دوبار در هفته، برای درمان سوزش معده از داروهای بدون نسخه استفاده و همچنان بهبودی خود را به دست نیاورده اید، باید حتما به پزشک متخصص معده و گوارش مراجعه نمایید.

سخن پایانی

بازگشت اسید از معده به مری یا همان رفلاکس اسید معده، می تواند سبب گرفتگی صدا، گلودرد و سوزش معده شود. زمانی که اسید معده رو به بالا حرکت می کند، مزه بدی در دهان ایجاد می شود و سوزشی در قفسه سینه و بالای معده احساس می شود. این عارضه، یکی از شایع ترین بیماری های گوارشی در انسان است که اغلب با مصرف دارو و کنترل سبک زندگی، کنترل و درمان خواهد شد. در برخی شرایط خاص تر لازم است که فرد از داروهای کاهنده اسید معده یا روش های درمانی دیگر برای کنترل این بیماری استفاده کند. بی توجهی به درمان این عارضه، می تواند زمینه را برای ایجاد بیماری های جدی تر مانند سرطان مری، فراهم سازد. پس در صورت مشاهده علائم رفلاکس معده، بهتر است به یک متخصص مراجعه و روند درمانی خود را آغاز کنید.

منبع: webmd.com