در روزگاری که از شامپو های رنگارنگ با خواص مختلف یا صابون های لوسین خبری نبود، مردم دست به دامان کتیرا و سدر می شدند. برای سال ها تنها ماده شوینده در تمام ایران و آسیای صغیر کتیرا بوده است. ایرانی ها از دیرباز از خواص کتیرا آگاه بودند و از آن برای نظافت خود استفاده می کردند. در یکی از ستون های ضلع جنوبی تخت جمشید به استفاده پادشاه از کتیرا به منظور نزدیکی به اهورا مزدا اشاره شده است. استفاده از این ماده تنها در نظافت و بهداشت خلاصه نمی شود. در واقع خواص کتیرا در طب سنتی به موارد زیادی می پردازد.
کتیرا چیست؟
کتیرا در واقع نوعی از صمغ است که از مجموعه گیاهانی به دست می آید که متاسفانه به اشتباه همه آنها را گون می نامند. در ایران 15 نوع گیاه مختلف وجود دارد که می توان از آنها کتیرا استخراج کرد. از مهم ترین این درخت ها می توان به عنزروت، kurdicus Boiss، گون سفید، اسی گون و verus Oliv اشاره کرد. کتیرا بسیار با ارزش است چرا که در ساخت بسیاری از مواد صنعتی و دارو ها کاربرد دارد. از میان مهم ترین مواد موجود در کتیرا می توان به سلنیوم اشاره کرد. به همین دلیل است که استخراج این ماده و فروشش بسیار رایج است. جالب است بدانید که بزرگترین کشور صادر کننده کتیرا، ایران است.
چگونه کتیرا استخراج می شود؟
این صمغ ها به سختی در اثر فعالیت های طبیعی به دست می آیند و به همین دلیل است که انسان ها خود دست به ابتکارهایی زده اند تا بتوانند از کتیرا استفاده کنند. بدین منظور باید اطراف ساقه گون را خالی کرده و برش هایی در موازات آوند های آن ایجاد کنید. شیره گیاه بعد از اینکه برش ها ایجاد شد پس از چند روز به بیرون تراوش می کند و در اثر نور خورشید آب خود را از دست می دهد و حالتی ژل مانند می گیرد. شروع بهره برداری از صمغ این درختان از اول بهار آغاز می شود و تا پایان شهریور ماه ادامه دارد. فاصله برداشت صمغ از هر درخت 20 روز می باشد و این بدان معنی است که در این مدت از هر درخت می توان 9 بار شیره استخراج کرد.
خواص کتیرا در طب سنتی
تقویت کننده مو ها: از میان مهم ترین خواص کتیرا در طب سنتی می توانیم به موارد بهداشتی اشاره کنیم. تصور کنید که اگر 2 هفته مو های خود را با صابون و شامپو نشورید چه بلایی ممکن است به سرتان بیاید؟ حال چگونه است که در گذشته که آب تمیز کمتر در دسترس بوده و بهداشت فردی در حداقل بوده است موی مردم از ضخامت و بلندی بیشتری نسبت به امروز برخوردار بوده است؟ مهم ترین دلیل این امر استفاده کتیرا می باشد. در کتیرا ماده شیمیایی به اسم تراگاکانتین وجود دارد که در آب محلول است. این ماده مانند ملات عمل می کند و مواد تشکیل دهنده مو ها را محکم می کند و به همین دلیل است که می توان از کتیرا برای حالت دادن نیز استفاده کرد. یکی دیگر از دلایلی که کتیرا به عنوان تقویت کننده موها استفاده می شده است، بی بو، بودنش می باشد.
درمان برونشیت: یکی دیگر از خواص کتیرا در طب سنتی درمان بیماری برونشیت است. این ماده یکی از بهترین خلط آور ها می باشد و به همین دلیل می تواند راه های تنفسی را که به خلط ها مسدود شده اند را باز کند و جلوی گرفتگی صدا و سرفه را بگیرید. برای استفاده از این خاصیت کتیرا ابتدا باید آن را در آب جوش حل کنید و سپس در حالی که هنوز داغ است، میل کنید.
درمان زخم های پوستی: مواد تشکیل دهنده کتیرا بیشتر از پلی ساکارید ها هستند و به همین دلیل می توان از آن برای ترمیم بافت های آسیب دیده استفاده کرد. یکی دیگر از خواص کتیرا در طب سنتی درمان زخم های پوستی می باشد. این ماده باعث می شود تا روند درمان این زخم ها با سرعت بیشتری انجام شود و جای انها نیز بافی نماند.
اشتباهات رایج در مورد کتیرا
متاسفانه در مقالات و سایت های زیادی خواصی در مور کتیرا ذکر شده است که به هیچ وجه صحصیح نمی باشند ما در این قسمت قصد داریم تا شما را با این موارد آشنا کنیم:
+ درمان عفونت دندان و لب ها: آزمایشاتی که در سال 2015 در دانشگاه اوکلاهاما انجام شد، هر گونه تاثیر کتیرا بر روی درمان عفونت ها رد کرده است.
+ مقوی: از آنجا که کتیرا از نشاسته ها و بیشتر پلی ساکارید ها تشکیل شده است، بسیاری عقیده دارند استفاده از این ماده می تواند در بدن تولید انرژی کند. نشاسته موجود در کتیرا به حدی نیست که بتواند سوخت و ساز شما را تامین کند.
