بررسی کامل تاریخچه طب سنتی در چین

پیشنه طب سنتی در چین به پیش از اختراع خط و قبل از طب بقراطی می رسد. به این جهت مبدا طب سنتی در چین را باید قرنها پیش از میلاد مسیح دانست. در این کشور همانند بسیاری از  تمدن های آن روزگاران طبابت در دست جادوگران، اطبا، و روحانیون بود. به عبارت دیگر جادوگری، طبابت و روحانیت در کنار یکدیگر جای داشتند؛ گاهی به طور مشترک به کار گرفته می شدند و بعضی اوقات هم به تنهایی مورد استفاده قرار می گرفتند. به علاوه خرافات نیز در درمان ها دخالت داشته اند؛ به عنوان مثال روز های هفته، موقعیت ماه در آسمان و وضع هوا را در بهبودی مریض موثر می دانستند.

طب سنتی در چین

چینی ها نه تنها در حیات خود تابع عقاید خرافی بودند، بعد از مرگ نیز به این گونه پنداشت ها دلبستگی داشتند. در تاریخ دنیای قدیم در همین باب نوشته شده است: ” در کناره های رود هوان هه، باستان شناسان گورهایی پیدا کرده اند که مربوط هزاره دوم قبل از میلاد است. در برخی از این گور ها فقط یک جسد قرار داشت که در حصیری پیچیده شده و در کنارش ظرف غذایی وجود داشت. گورهایی دیگری نیز وجود داشت که برای آنها گودال های بزرگی کنده بودند. در این گودال ها، یک خانه کامل با سالنی بزرگ ساخته و در درون سالن تابوتی گذاشته بودند که جسد مرده درون آن قرار داشت. در اطراف تابوت ابزار برنزی گران قیمت، اشیایی از طلا و ظرف هایی از برنز کنده کاری شده قرار داشت. همراه مرده دهها و گاهی صد ها نفر آدم دفن کرده بودند تا به اصطلاح به روح مرده خدمت کنند و همچنین او را محافظت نمایند. برخی از این آدمها را قبل از دفن کردن سر بریده و برخی دیگر را همان طور زنده دفن کرده بودند.

طب سوزنی

چینی ها به کمک طب سوزنی برخی از بیماری ها مانند میگرن، التهاب های مفصلی و بیماری های پوستی را درمان می کردند. این شیوه درمانی در میان مردم چین دارای یک پیشینه چهار هزار ساله است. بر پایه نوعی اعتقاد سنتی، چینی ها بر این باورند که هر گونه رویدادی در نتیجه تضاد بین دو ماده یا دو نیروی مخالف یکدیگر صورت می گیرد.

در بدن انسان این دو نیرو به شکل دو نوع انرژی به نام های یانگ و یین هستند. یانگ جریان یا انرژی مذکر، روشنی بخش، محکم و سازنده است. اما بین جریان مونث، نرم، تاریک و خالی است. سلامت انسان نیز بستگی به تعادل این دو نیرو یا جریان دارد. مردم چین معتقد بودند و هستند که بیمار، درد هر کدام از اعضای داخلی بدن خود را دز نقطه معینی واقع بر سطح خارجی بدن، احساس می کند. این مناطق پوستی در حدود 250 تا 400 نقطه هستند. چینی ها با سوزن زدن به این نقطه ها سعی می کردند تا تعادل مختل شده بین یانگ و یین را دوباره بوجود بیاورند. آنها برای این کار از 9 گونه سوزن مختلف استفاده می کردند. این سوزن ها در ابتدا از سنگ چخماق و بعد ها از طلا و نقره ساخته می شد. متخصصین طب سوزنی بعد از تشخیص بیماری، سوزن های خاصی را در نقاط مناسب و معین فرو کرده و بین 5 الی 15 دقیقه آنها را در محل نگه می داشتند.

امروزه طب سوزنی را چنین تعبیر می کنند: رشته های عصبی یا اعصاب محیطی در سراسر پوست بدن، به شکلی گسترده شده اند که هر کدام از آنها روی یکی از اعضا اثر مستقیم دارد. این مناطق پوستی را مناطق هِد می نامند. عمل سوزن زدن علاوه بر تحریک این عصبی این مناطق، رگهای خونی مجاور را نیز متراکم رکده و بر سرعت جریان خون آن نقطه نیز اثر می گذراند.

گیاه درمانی

طب سنتی در چین شامل دارو های باستانی زیادی می شود. یکی از این دارو ها چای بود که از نظر آنها نیروی بیمار را نگهداری می کند. بعد ها چای به عنوان نوشیدنی گرم مورد مصرف عموم قرار گرفت. به طور کلی گیاه درمانی بخش مهمی از درمان های چین باستان را تشکیل می داد. شن ننگ مشهور به پدر علم پزشکی چین حدود 2800 سال پیش از میلاد، کتاب گیاه نامه که ظاهرا قدیمی ترین کتاب طبی است را تالیف نمود. حدود شش قرن بعد هوانگ تی کتاب قانون پزشکی را به جهان پزشکی آن عهد عرضه نمود. در این کتاب اشاره هایی به تشریح بدن، وظایف اعضای بدن، تنفس و گردش خون به چشم می خورد. این کتاب ها سال ها مورد استفاده چینی ها بوده است.

در قرن ششم میلادی تائو هونگ چینگ کتابی به نام 730 داروی چینی را نوشت. صد سال بعد جائو یوان فانگ کتابی درباره بیماری های زنان و کودکان را به رشته تحریر در آورد. در عهد سیزدهمین سلسله سلاطین چین به نام تانگ چند دایره المعارف پزشکی در چین منتشر شد که از مهم ترین آنها می توان دوآنگ ژو اشاره کرد.

دارو های طب سنتی در چین بیشتر به صورت جوشانده، مخلوط، پودر، قرص، ضماد، شیاف و مرهم مصرف می شده اند. آن دسته از گیاهان دارویی که بیش از همه در چین مورد استفاده قرار گرفته و اثر آنها بیشتر مورد اطمینان بوده همان گیاهانی هستند که در اروپا شناخته شده اند. برخی از گیاهان مزبور عبارت اند از: قصب الذیره، ریشه باباآدم، ترخون، اقونیطون، گل میشنه، زیره سیاه، ژنتیان، شیرین بیان، گردو، بارهنگ، هلو، انار، ریوند و کرچک. چای را برای درمان سرماخوردگی، سردرد ها، اسهال و سرفه به کار می بردند. تریاک از 1000 سال قبل از میلاد در درمان های چین وارد شده است. مردم چین از تریاک به عنوان ماده ای برای درمان اسهال خونی و اسهال ساده استفاده می کردند.

مبادلات پزشکی ایران و چین

همکاری پزشکی میان ایران و چین از پیشینه ای طولانی برخوردار است. دو هزار و پانصد سال پیش مبادلات پزشکی میان ایران و چین از طریق جاده ابریشم صورت می گرفت؛ اما در زمان خاندان یوان این مبادله به اوج خود رسید و کتاب نسخه های ضروری به هزار سکه طلا می ارزند به فارسی ترجمه شد. کتاب مزبور تالیف سون سیمایو پزشک مشهور خاندان تانگ می باشد.

همچنین به فرمان کوبلای خان در 1270 میلادی، در پایتخت خاندان یوان بخشی به نام گوانگ هوی تاسیس شد که در واقع بیمارستانی بود که در آن تمام پزشکان مسلمان بودند و به بیماران را به شیوه سنتی درمان می کردند.