کاشت کنگر و اصولی که برای پرورش و برداشت این گیاه باید رعایت کنید

کنگر فرنگی یا آرتیشو نسبت به دیگر سبزیجات ارزش غذایی فراوانی دارد اما به دلیل ناشناخته بودن در کشور کمتر تحت کشت و پرورش قرار گرفته است. جالب است بدانید می توان این گیاه را هم در شرایط مزرعه و هم در گلدان کشت نمود.

آشنایی با شرایط کاشت کنگر فرنگی

گیاه آرتیشو با نام علمی Cynara scolymus L متعلق به تیره Compositeae یا کلاپرک ها بوده که در فارسی به نام کنگر فرنگی یا خرشوف شناخته می شود. این گیاه یکساله  بوده و بومی جنوب اروپا و اطراف مدیترانه می باشد که برگ و غنچه پخته آن مصرف غذایی و دارویی قرار می گیرد. البته چنانچه ارتیسو تحت شرایطی مانند زمستان ملایم و تابستان خنک قرار گیرد می توان آنرا به صورت چند ساله نیز مشاهده کرد، به طوری که تا پنج سال محصول دهی دارد.

برگ، ساقه و اندام این گیاه دارای خار بوده و قسمت های هوایی نیز با شروع سرما از بین می رود اما ریشه و ریزوم گیاه در خاک باقی مانده و با آغاز فصل رشد شروع به تولید ساقه جدید می کند. روی ساقه ها برگهای پهن با بریدگی های عمیق و پوشیده از خارهای ریز ظاهر شده و غنچه ای بزرگ نیز در انتهای ساقه تشکیل می شود که بخش خوراکی گیاه است. و این قسمت خوراکی در سرمای کمتر از منفی ۲ درجه سانتی گراد از بین می رود. گلهای کنگر فرنگی به رنگ آبی، بنفش و سفید هستند.

در مناطقی با زمستانهای دارای یخبندان شبانه امکان کشت چندساله کنگر فرنگی وجود ندارد. به طور کلی در مناطق سردتر آرتیشو را به صورت گیاهی یکساله در فصل بهار باید تحت کشت قرار داد. کاشت کنگر فرنگی در پاییز و در نواحی مرطوب بدون یخ زدگی منطقه جنوب و مرکز کشور توصیه می شود.

شرایط محیطی مورد نیاز کنگر فرنگی

آبیاری:

این گیاه در طول هفته به سه بار آبیاری نیاز دارد. در ضمن آبیاری زیاد سبب پوسیدگی ریشه گیاه می شود.

خاک و تغذیه

خاک مناسب باید ترکیبی از شن و رس حاصلخیز با زهکش مناسب و مواد غذایی کافی باشد. البته قابلیت رشد در کلیه خاک ها را نیز دارد. اسیدیته مناسب خاک نیز باید بین ۶-۸ باشد. از لحاظ تغذیه می توان از کودهای دامی و کود شیمایی کامل بهره برد.

نور:

گیاهی نور پسند بوده و به نور زیاد خورشید و سایه اندک نیاز دارد.

دما:

دمای مناسب نگهداری کنگر فرنگی در طول روز ۲۰-۲۴ درجه سانتی گراد و در شب  ۱۳ درجه سانتی گراد می باشد.

آفات و بیماری ها

مهمترین آفت این گیاه حلزون ها هستند که موجب آسیب رساندن به برگ های جوان کنگر فرنگی می شوند و بیماری های قارچی نیز موجب سوختگی برگهای مسن می شوند. حلزون را می توان توسط تله یا طعمه به دام بیاندازید و در مورد آلودگی قارچی اگر زیاد باشد از قارچ کش های دارای روغن چریش بهره بگیرید ولی اگر کم بود تنها برگهای دارای آثار سوختگی را از بوته جدا کنید.

کشت کنگر فرنگی در مزرعه

به طور کلی کاشت و تکثیر کنگر فرنگی از راه بذر و پاجوش امکان پذیر است اما گیاهی که از بذر تولید می شود با پایه مادر کاملا تفاوت داشته به این ترتیب از لحاظ تجاری این روش توصیه نمی شود. کشت مرسوم کنگر فرنگی از طریق پاجوش بوده که توسط ریزوم ها درون خاک تشکیل می شود.

کشت از طریق پاجوش در نواحی گرمسیری کشور مثل خوزستان در ابتدای پاییز و در نقاط سردسیر در ابتدای بهار انجام می شود. می توان بوته های قدیمی را به چند قسمت نیز تقسیم کرده و زیر کشت برد. برای کشت کنگر در مزرعه فاصله کشت اهمیت دارد چرا که گیاه بالغ ابعاد بزرگی خواهد داشت و فضای زیادی را اشغال می کند.

کشت به روش جوی و پشته بوده و فاصله خط کشت حدود دو متر و فاصله بین دو بوته روی خط کشت حدود ۱۵۰-۱۸۰ سانتی متر در نظر بگیرید. پاجوش ها را در قسمت بالای داغاب جوی کشت کنید. در ادامه فواصل آبیاری را تنظیم کنید چرا که آبیاری نقش مهمی در برداشت محصول با بازدهی بالا دارد.

کشت کنگر فرنگی در گلدان

برای کاشت کنگر فرنگی در گلدان به دو عامل خشکی تابستان و یخ زدگی زمستان توجه داشته باشید به این ترتیب مکان مناسبی را انتخاب نمایید و یا از مالچ با ضخامت حداقل ده سانتیمتر بهره ببرید. اضافه کردن کمپوست نیز می تواند موجب بهبود توان خاک در حفظ رطوبت تابستانه شده و زهکشی مناسب زمستانه گردد.

برای کشت گلدان بزرگی را انتخاب کنید و با خاکی سبک با ترکیبات کمپوستی پر نموده سپس پاجوش کنگر را در داخل خاک قرار داده و به صورت منظم آبیاری کنید. در ضمن گلدان را در جایی آفتابگیر با سایه اندک قرار دهید. این گیاه برای رشد رویشی در سال اول به کود ازته نیاز دارد و در سال دوم به بعد وارد مرحله گلدهی می شود.

برداشت

در ابتدای تابستان جوانه های گل در انتهای ساقه تشکیل شده و از هر ساقه چندین جوانه گل خارج می شود که بالاترین جوانه زودتر می رسد. هنگامی می توان اقدام به برداشت جوانه ها نمود که کامل سفت شده و حداقل قطری حدود هفت سانتی متر داشته باشند. چنانچه این کار دیر انجام شود غنچه ها باز شده و سخت و چوبی خواهند شد. جوانه یا غنچه کاملا باز شده قابل خوردن نبوده ولی گلی بزرگ و بنفش رنگ که بسیار جذاب است حاصل می شود.