صالح یکی از دیگر فرزندان سام بن نوح می باشد که به مقام پیامبری برای قوم ثمود رسید. قابل به ذکر است که قرآن کریم از نام صالح بعد از نوح و هود نام برده است.
گفتنی است که صالح از سومین پیغمبران غربی به شمار می آید که در برخی سوره های قرآن از او نام برده شده است، اما در کتاب تورات اثری از چنین پیامبری وجود ندارد. همچنین عمر صالح را به حدود ۲۸۰ سال تخمین زده اند که مزار شریف او را می توان در قبرستان های وادی السلام در نجف مشاهده کرد. همچنین طبق تحقیقات محققان دینی مشخص شد که صالح در سن ۱۶ سالگی به مقام پیامبری رسید و تا سن ۱۲۰ سالگی به هدایت مردمانش به سوی توحید مشغول بود. قابل به ذکر است که مردم آن زمان به گفته های صالح توجهی نداشتند و سرانجام اتفاقات بسیاری را برای این پیامبر رقم زدند.
برای آشنایی بیشتر با زندگینامه حضرت صالح، ویژگی های ایشان و وقایعی که برایشان اتفاق افتاد در این بخش از مجله آرگا با ما همراه شوید.
آشنایی با زندگینامه حضرت صالح
حضرت صالح از دیگر پیامبران عرب و ساکن شمال مدینه می باشد، ایشان در زمان پیامبری خود با بت پرستی و جهل افراد زمان خود مبارزه می کرده است. قابل به ذکر است که در قرآن کریم به مراتب ۹ بار از نام صالح در سوره های اعراف و هود، و دیگر سوره های اشاره داشته به زندگینامه حضرت نوح و هود یاد شده است. قرآن کریم از صالح به عنوان پیامبر قوم ثمود یاد کرد که در نهایت سرپیچی و عدم هدایت به عذاب الهی گرفتار شدند.
حضرت صالح در زمان مبارزه با قوم کافر خود، بسیار تاکید داشت که من درخواستی از خدای شما می کنم و شما نیز درخواستی از خدای من کنید، سپس خود تشخیص دهید که کدام یک از خدایان لایق ستایش و عبادت می باشند. در این شرایط حضرت صالح خواسته ای از بت های آنان می کند که در نتیجه پاسخی دریافت نمی کند، در مقابل این حرکت پیامبر؛ بت پرستان نیز از خدای صالح شتری درخواست می کنند که از دل کوه بیرون آید، که در نتیجه چنین معجزه ای نیز از سوی پروردگار جهانیان رخ خواهد داد.
ناقله صالح
در ادامه ی زندگینامه حضرت صالح باید به ناقله و یا شتری که به عنوان معجزه از دل کوه بیرون آمد، اشاره کرد. طبق آیات قرآنی حضرت صالح از قومش خواست که هیچ آسیبی به این شتر وارد نکنند، اما افراد جاهل و بت پرست این حیوان را به دام مرگ کشاندند، که در نهایت این سرپیچی ها به عذاب و خشم الهی دچار شدند.
همچنین در برخی آیات این گونه بیان شده است که خداوند آب منطقه را به دو قسمت تقسیم کرد؛ این گونه که یک روز برای نوشیدن شتر و روزی دیگر برای مصرف انسان ها قرار داشت. قابل به ذکر است در ایامی که آب به نوشیدن شتر اختصاص داشت، مردم از شیر آن برای رفع تشنگی و نوشیدن خود و خانواده استفاده می کردند.
تبار حضرت صالح
طبق گفته قطب راوندی؛ حضرت صالح فرزند ثمود و پسر عاد، پسر ارم، پسر سام، پسر حضرت نوح می باشد. اما در حقیقت این گونه بیان شده که؛ صالح پسر عبید، پسر اسف، پسر ماشخ، پسر عبید، پسر حاذر، پسر ثمود، پسر عاثر، پسر ارم و پسر سام می باشد. همچنین قابل به ذکر است که حضرت صالح از حیث زمان بعد از نوح و قبل ابراهیم بوده است.
معرفی این حضرت توسط قرآن
ثمود از دیگر قوم های عرب اصل و ساکن سرزمین وادی القری بوده است، این مکان واقع شده در بین مدینه و شام بود که بعد از قوم عاد به وجود آمد. طبق آیه ۷۴ سوره اعراف؛ این قوم با توجه به تمدنی که دارا بود، زمین ها را آباد کرد و در منطقه ای هموار قصر و در نواحی ایمن کوه به ساخت خانه مشغول شد. همچنین در سوره شعراء آیه ۱۴۸ این گونه بیان شده است که شغل مخصوص آن ها زراعت بوده است، به این صورت که چشمه هایی جهت آبیاری و راه اندازی نخلستان، باغ ها و کشتزار های خود ایجاد کردند.
در آیه ۴۸ از سوره نمل درباره قوم ثمود این گونه بیان شده است؛ که طبق سنت پیشینه خود پیرمردان و بزرگتران قبیله به حکم فرمایی مشغول بوده اند، همچنین در شهری که حضرت صالح در آن به مقام پیامبری رسیدند ۷ طایفه زندگی می کردند که کار آن ها ایجاد فساد و ویرانی در زمین بود. سرانجام این قوم به سرپیچی، شرک و پرستش بت تا جایی که سرکشی را از حد گذراندند، ادامه دادند.
بعد از آن که قوم ثمود در گناه و بت پرستی غرق شد، به طور کل آفریدگار جهان را فراموش کرد. در این زمان خداوند حضرت صالح را در خانواده ای با آبرو و اصیل به مقام پیامبری رساند. طبق سوره هود آیه ۶۲ و سوره نمل آیه ۴۹، صالح از قوم خود خواست که به خالق جهانیان ایمان بیاورند و بت پرستی را رها کنند، از آنان خواست تا دست از سرپیچی و اسراف بردارند و در نهایت تمامی این گفته ها آنان را به عذاب الهی تهدید کرد.
-
هدایت قوم ثمود توسط این پیامبر
در طی زندگینامه حضرت صالح این گونه بیان شده است که بسیاری از عمر خود را به پند و نصیحت قوم جاهل ثمود پرداخت، ایشان در طی آزار و اذیت هایی که از آنان دریافت می کرد، هیچ گاه نا امید نشد و دو چندان از قبل درخواست صبر از سوی خداوند می کرد. در این میان جز عده ی اندکی از فقرا و مستضعفین قوم ثمود به خدای یگانه ایمان نیاوردند. همچنین افراد جاهل و بت پرست هیچ گاه دست از سرکشی برنداشتند و با لجاجت به آزار و اذیت افراد اهل خدا می پرداختند، آنان افراد صالح را کسانی ناچیز می پنداشتند و معجزه ی پیامبر را به جادوگری نسبت دادند.
در ادامه این سرپیچی ها قوم ثمود از پیامبر درخاست معجزه و دلیلی حاکی بر موثق بودن بودن گفته هایش خواستند، ایشان در این زمان از دل کوهی سخت ماده شتری بیرون آورد و از آنان خواست به خدای قادر و توانا روی بیاورند. همچنین به آنان فرمود از حال به بعد آب آشامیدنی به دو نیم تقیسم می شود؛ روزی برای مصرف و شرب شما و روزی دیگر برای سپری اوقات این شتر، همچنین از آنان خواست به او هیچ آسیبی وارد نکنند و در ادامه سخنانش تاکید کرد که در صورت آسیب رساندن به این ناقله عذابی سخت گرفتار این قوم خواهد شد.
-
نقشه پلید افراد فاسد و بدکاره
در ادامه این سخنان و دعوت پیامبر به یکتا پرستی، چیزی جز سرپیچی و انکار از آنان دریافت نشد. همچنین طبق نقشه ای توسط افراد فاسد و بدکاره قوم به این نتیجه رسیدند که باید ناقله را هر چه سریع تر به قتل برسانند. آنان در ادامه این عمل خود به صالح گفتند: حال اگر خود را خیلی راستگو می پنداشتی، عذابی که ما را در اثر کشتن این ناقله تهدید می کردی، اجرا کن. در پاسخ به این گستاخی و جهالت پیامبر این چنین فرمود که فقط ۳ روز مهلت زندگی بر روی زمین دارید، و یقین بدارید که این سخن، وعده ای انکار ناپذیر است.
در پس این اتفاقات و بیان زندگینامه حضرت صالح باید این گونه گفت که مردم به دنبال نقشه موثر برای از بین بردن حضرت صالح بودند. آن ها قسم خوردند که در شب، هنگامی که زمین در دل تاریکی فرو رفته است، به منزل ایشان حمله کنند و در نهایت خود و خانواده شان را به قتل برسانند. آن ها گمان می کردند که کسی از نقشه آنان با خبر نیست در حالی که پروردگار جهانیان بر هر چیزی آگاه است. شب هنگام در حالی که آنان به فکر اجرای نقشه های پلید خود بودند، خداوند آنان را در طی راه با صاعقه ای خشک کرد.
-
عاقبتی که قوم ثمود به آن دچار شد
در پس این زلزله و صاعقه شدید که قوم ثمود را در خانه هایشان از بین برد؛ حضرت صالح در رابطه با جسد های بی جان آنان این چنین فرمود؛ که تا چه میزان از شما خواستم که به خدای یگانه ایمان بیاورید، پرودگاری که از تمامی اسرار با خبر است. اما شما دست از سر ستایش این بت های ناچیز بر نداشتید و از عذابی که خداوند در نهایت این سرپیچی ها وعده داد، پروا و وحشتی نداشتید.
در نهایت با از بین رفتن قوم ثمود، بر پیامبر این چنین ندا آمد:( آگاه باشید که قوم ثمود به پروردگار خود کفر ورزیدند و در نهایت از رحمت و بخشش الهی دور شدند.) سوره هود آیه ۶۸
زندگینامه حضرت صالح طبق روایات
در ادامه مطالبی جهت آشنایی با زندگینامه حضرت صالح بد نیست، روایاتی را که درباره این پیامبر بیان شده است، مطالعه نمایید.
- پیامبر گرامی اسلام (ص) خطاب به امیر امومنین، حضرت علی (ع) این گونه فرمود؛ شقی ترین افراد از ابتدا همان قوم ثمود بود که ناقله صالح را از بین برد، اما در میان امت من خوار ترین افراد کسانی هستند که خون سرخ ات را در چهره ات جاری می کنند.
- همچنین در این رابطه ابوحمزه ثمالی از امام محمد باقر (ع) این گونه روایت می کند که؛ جبرئیل نابودی قوم ثمود را برای پیامبر اکرم این چنین بیان کرد؛ صالح در زمانی که فقط ۱۶ سال از عمرش می گذشت به مقام پیامبری رسید و تا سن ۱۲۰ سالگی اوقات خود را صرف هدایت مردم زمان خود کرد. قومی که صالح وظیفه هدایت شان را به عهده داشت؛ هیچگاه تن به دعوت او ندادند جز افراد اندکی، همچنین قوم آنان را افرادی بالغ بر ۷۰ نوع تشکیل داده بودند.
