جزوه درس به درس علوم ششم ابتدایی درس 8 تا 14
فصل 8 علوم ششم طراحی کنیم و بسازیم
روش های به حرکت در آوردن وسیله ها
برای متحرک سازی یک دست سازه روش های مختلفی وجود دارد
– استفاده از موتور الکتریکی : موتور الکتریکی وسیله ای است که انرژی الکتریکی را به انرژی حرکتی تبدیل می کند
نوعی موتور الکتریکی ساده وجود دارد که با باتری کار می کند و به آن آرمیچر می گویند
– استفاده از چرخ : با استفاده از چرخ می توان یک کاردستی حرکت کننده ساخت
منبع تامین انرژی چرخ می تواند بادکنک ، کش یا موتور الکتریکی باشد .
– استفاده از ملخ یا پروانه
با استفاده از ملخ یا پروانه نیروی رانشی فراهم می شود که می تواند اسباب بازی یا کاردستی را به حرکت درآورد
انرژی لازم برای حرکت ملخ یا پروانه از کش یا موتور الکتریکی تامین می شود
فصل نهم – سفر انرژی
ما برای انجام همه کارها مثل راه رفتن ، درس خواندن و حتی خوابیدن به انرژی احتیاج داریم .
انرژی به شکل های مختلفی مثل حرکتی ، گرمایی ، نورانی ، صوتی و…. وجود دارد و می تواند از شکلی به شکل دیگر تبدیل شود .
مثلا وقتی دست های خود را به هم مالش می دهید ، تا احساس گرما کنید انرژی حرکتی دست ها شما به انرژی گرمایی تبدیل می شود .
یا وقتی یک فرفره ی کاغذی را بالای بخاری نگه می دارید تا بچرخد ، انرژی گرمایی به انرژی حرکتی تبدیل می شود .
ذخیره انرژی :
انرژی می تواند در سوخت هایی مثل زغال سنگ ، نفت ،گاز طبیعی و چوب ذخیره شود .
این انرژی ذخیره شده هنگام سوختن به شکل های مورد نیاز ما مثل گرما و حرکت تبدیل می شود
به همین دلیل بیشتر انرژی لازم برای گرم کردن خانه ها ، به حرکت درآورن ماشین ها و نیروگاه ها به وسیله ی سوخت ها تامین می شود
تبدیل انرژی
انرژی دایما از شکلی به شکل دیگر تبدیل می شود . مثلا سرازیر شده آب از یک آبشار را در نظر بگیرید
به علت قرار گرفتن آب در ارتفاع ، در آن انرژی دخیره شده است با سرازیر شدن آب به تدریج انرژی ذخیره شده به انرژی حرکتی تبدیل می شود .
اندازه گیری انرژی :
گفتیم که برای انجام همه فعالیت ها به انرژی میاز دازیک . انرژی را با واحدی به نام ژول اندازه گیری می کنند .
میزان انرژی لازم برای فعالیت های مختلف متفاوت است . مثلا برای دویدن ، در یک ساعت به 2800 کیلوژول انرژی و برای راه رفتن آنرام به 650 کیلوژول انرژی نیاز داریم
تعریف انرژی :
انرژی توانایی انجام کار است ( یعنی بدون انرژی هیچ کاری نمی توان انجام داد)
شکل های انرژی :
انرژی حرکتی – انرژی گرمایی – انرژی نورانی – انرژی صوتی – انرژی الکتریکی – انرژی ذخیره ای
فصل 10 علوم ششم خیلی کوچک خیلی بزرگ
در اطراف ما جانداران زیادی زندگی می کنند .
بعضی از این جانداران تک سلولی و بعضی پرسلولی اند .
مثلا انسان یک پرسلولی است که 50 تا 75 میلیارد سلول دارد ولی بیشتر جانداران مانند باکتری ها فقط یک سلول دارند
بیشتر سلول ها و جانداران تک سلولی بسیار کوچک هستند و برای دیدن آن ها باید از میکروسکوپ استفاده کنیم
روش کار با میکروسکوپ :
1 – اول عدسی ها را تمیز کنید . بعد صفحه میکروسکوپ را به کمک پیچ تنظیم تند در پایین وضعیت قرار دهید .
2 – عدسی شیئی با کوچک ترین بزرگ نمایی را در مسیر نور قرار دهید
3 – نمونه ی مورد نظر را برداشته و آن را طوری روی صفحه میکروسکوپ قرار دهید که لام ، روی صفحه و لامل به سمت بالا باشد . سپس لام را به کمک گیره در جای خود محکم و ثابت کنید
4 – لامپ میکروسکوپ را روشن و درون عدسی چشمی نگاه کنید .
سپس به کمک پیچ تنظیم تند ، صفحه میکروسکوپ را آن قدر بالا بیاورید تا تصویر نمونه دیده شود
5 – بعد از دیدن تصویر به کمک پیچ جابه جا کننده لام را به چپ و راست یا جلو و عقب حرکت دهید تا تصویر در وسط میدان دیدتان قرار گیرد .
حالا می توانید در صورت نیاز به کمک پیچ تنظیم کننده و کندانسور تصویر را تنظیم کنید تا واضح و روشن دیده شود
6 – در صورت نیاز می توانید با چرخاندن صفحه چرخان ، عدسی شیئی با بزرگ نمایی بیشتر را در مسیر نور قرار دهید .
با تغییر دادن بزرگ نمایی عدسی شیئی باز هم باید تصویر را تنظیم کنید تا بتوانید آن را وضح ببینید
فصل 11 علوم ششم شگفتی های برگ
بر روی زمین موجودات زنده ی مختلفی زندگی می کنند . همه ی این موجودات به غذا نیاز دارند .
گیاهان می توانند با استفاده از انرژی نور خورشید هم برای خودشان و هم برای بقیه موجودات زنده غذا بسازند به همین دلیل به آن ها تولید کننده می گوییم
غذا سازی گیاهان به وسیله ی انرژی نور خورشید ، فتوسنتز نام دارد .
فتو یعنی نور و سنتز یعنی ساختن .
گیاهان برای فتوسنتز علاوه بر انرژی خورشید به سبزینه ( کلروفیل ) کربن دی اکسید ، آب و مواد معدنی محلول در آن احتیاج دارند .
اثبات وجود نشاسته دربرگ
محلول ید قهوه ای رنگ است با اضافه کردن آن به نشاسته ، محلول به رنگ بنفش یا آبی تیره در می آید .
برای اثبات وجود نشاسته در برگ می توانیم از این محلول استفاده کنیم . برای این کار ابتدا باید رنگ سبز برگ را از بین ببریم تا بتوانیم به راحتی تغییر رنگ محلول ید را مشاهده کنیم
غذاسازی گیاهان
غذاسازی گیاهان به وسیله ی انرژی نور خورشید فتوسنتز نام دارد
آنچه گیاه برای غذاسازی لازم دارد
انرژی : از نور خورشید می گیرد
ماده : آب و مواد محلول که ریشه ها از خاک می گیرند – کربن دی اکسید که روزنه ها از هوا می گیرند
برگ گیاهان انرژی نور خورشید را در مواد غذایی ساخته شده مانند نشاسته ذخیره می کند
فصل 12 علوم ششم جنگل برای کیست؟
یاد گرفتیم که گیاهان به کمک انرژی نور خورشید غذا سازی می کنند . جانوران گیاه خوار از غذایی که گیاهان می سازند و جانوران گوشت خوار از بدن گیاه خواران تغذیه می کنند .
پس به گیاهان تولید کننده و به بقیه جانداران مصرف کننده می گوییم
به رابطه غذایی که بین یک تولید کننده و چند مصرف کننده وجود دارد زنجیره غذایی می گوییم
باکتری ها هم می توانند بدن موجودات را تجزیه کنند
پس در یک زنجیره غذایی به غیر از تولید کننده ها و مصرف کننده ها ، تجزیه کننده ها هم قرار دارند که با توجه به نقش آن ها در تجزیه بقایای گیاها و جانوران باید آخرین حلقه زنجیره باشند
روابط بین جانداران
به غیر از روابط غذایی ، ارتباط های دیگری هم میان جانداران وجود دارد . در این نوع روابط ممکن است هر دو جاندار از یکدیگر سود ببرند .
ممکن است یک جاندار سود ببرد و جاندار دیگر زیان ببیند یا یک جاندار سود ببرد و جاندار دیگر نه سود ببرد و نه زیان کند
زنجیره غذایی : به رابطه غذایی بین یک تولید کننده و چند مصرف کننده زنجیره غذایی می گویند
شبکه غذایی:به مجموع چند زنجیره غذایی که با هم ارتباط دارند شبکه غذایی می گویند
تجزیه کنندگان
در آخرین حلقه زنجیره غذایی گروهی به نامه تجزیه کنندگان قرار می گیرند
تجزیه کنندگان شامل قارچ ها و باکتری ها می باشند
تجزیه کنندگان ، پیکر بی جان و بقایای جانوران و گیاهان را تجزیه می کنند و سبب می شوند که
موارد تشکیل دهنده ی آن ها دوباره به طبیعت برگردد .
با استفاده از بقایای گیاهان ، نوعی خاک به نام خاک گیاهی ساخته می شود . قارچ ها با قدرت تجزیه کنندگی خود در تشکیل این خاک زندگی نقش دارند
قارچ ها با تجزیه بقای گیاهان و جانوران جنگل ، به بهبود و تقویت خاک کمک می کنند
فصل 13 علوم ششم سالم بمانیم
انواع بیماری :
– بیماری واگیردار : بیماری که می تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود مثل آنفولانزا ، وبا ، سل ، حصبه ؤ سرما خوردگی
– بیماری غیر واگیر : بیماری که به سبب اختلال در کار دستگاه های بدن ایجاد می شود مثل دیابت ، سرطان ، زخم معده ،
فشار خون و نرمی استخوان
نکته : عامل ایجاد بیماری واگیر دار ، جاندارانی به نام میکروب هستند
میکروب چیست : به جانداران بسیار کوچکی که فقط با میکروسکوپ قابل دیدن هستند میکروب گفته می شود مثل باکتری ها ، قارچ ها و ویروس ها و موجودات ذره بینی
ناقل بیماری :
بعضی میکروب ها در بدن جانوران زندگی می کنند به این جانوران ناقل بیماری می گویند
سدهای دفاعی بدن :
– سد اول :
پوست با باکتری هایی که باکتری های بیماری زا را از بین می برد
مخاط بینی و راه های تنفسی که سطح بینی و راه های تنفسی ماده چسبانکی به نام مخاط دارد
که باعث گیر افتادن میکروب هایی می شود که از طریق نفس کشیدن وارد بینی یا دهان شده اند .
مخاط موادی که دارد که می توانند بعضی از باکتری ها را از بین ببرند علاوه بر این مخاط بینی و راه های تنفسی مژک دارند .
حرکت این مژک ها می توانند مخاط و میکروب های به دام افتاده در آن را به سمت بالا و حلق ببرند تا بتوانیم به صورت خلط آن را خارج کنیم
– سد دوم : وقتی بعضی از میکروب هایی که از سد اول عبور کرده اند گلبول سفید وارد عمل می شود
باکتری های مفید :
– باکتری های مفید روده که ویتامین تولید می کند
– باکتری های مفید پوست که باکتری های زیان آور را از بین می برند
– باکتری هایی که فاضلاب را تصفیه می کنند و از آن آب برای آبیاری استفاده کنیم
فصل چهاردهم علوم ششم از گذشته تا آینده
انسان ها در گذشته همانند امروز احتیاج داشتند که با یکدیگر ارتباط داشته باشند .
برای برقراری ارتباط در گذشته از وسایل مختلفی استفاده می کردند .
مانند استفاده از مشعل در ارتفاعات – تولید صدا به کمک طبل – استفاده از اسب های تند رو – تلگراف
به تدریج به گذشت زمان انسان ها به فکر تغییر در وسایل ارتباطی و تولید وسایل جدیدتر افتادند
تا بتوانند پیام های خود را راحت تر و سریع تر و مطمئن تر به دیگران منتقل کنند – زیرا انتقال پیام در گذشته مشکلات مختلفی داشت
