آیا می دانید عالم برزخ چگونه است؟

آیا می دانید عالم برزخ چگونه است؟

مجموعه: متفرقه دینی

عالم برزخ چگونه عالمی است؟

عالم برزخ چیست؟

یکی از اعتقادات مسلمانان این است که انسان پس از مرگ به عالم دیگری به نام «برزخ» وارد می شود و در آنجا باقی است تا زمانی که در «صور» دمیده شود و مردم از قبرها بیرون آیند، آنگاه به عالم قیامت وارد می شود. به عالم برزخ، عالم مثال، عالم خیال و قیامت صغری نیز می گویند.

برزخ به معنای فاصله است. فاصله‏ی بین دو خشکی یا دو آب یا دو چیز دیگر را برزخ گویند. عالمی که انسان پس از مردن در آنجا به سر می برد، فاصله ای است بین عالم دنیا و قیامت، از این رو آن را «عالم برزخ» گویند.

آنچه که وارد عالم برزخ می گردد، روح انسان یا صورت مثالی است نه بدنی که در قبر قرار می گیرد. از ویژگی های صورت مثالی این است که ماده ندارد، امّا آثار ماده مانند شکل و صورت و حدّ و کمّ و کیف و اعراض فعلیه را داراست؛ یعنی مجرّد تام نیست. به عبارت دیگر، دارای اندازه و حدّ و رنگ و بو و مسرّت و غضب و نگرانی است. بنابراین، زنده است و دیده‏ی بصیرت و ادراکش افزایش می یابد و مورد سوال، مواخذه، ثواب و عقاب برزخی قرار می گیرد.

همانطور که گفتیم، روح هر فردی بعد از مرگش به عالم برزخ می رود و تا قیامت در آنجا باقی می ماند و منتظر هدایایی از طرف بازماندگان هستند. منظور از هدایا خیرات و فاتحه است.

مورد تاکید است که عصر دوشنبه و به خصوص عصر پنجشنبه به قبرستان ها و مزار اموات خود بروید و از آن ها به خوبی یاد کنید، در حقشان دعا کنید و برای آنها خیرات بدهید. چون همین دعا‌ها و خیرات گره هایی را از کار اموات که دستشان از دنیا کوتاه است، باز می‌کند. روایت شده که در عصر پنجشنبه روح اموات را به میعادگاهی می آورند که از دعا‌ها و خیرات بستگان و دوستان خود بهره مند شوند.

روح انسان پس از مرگ هوشیار است و بر حوادث درک دارد؛ مرسوم است که آدمی تا زمانی که زنده است خواب و پس از مرگ بیدار و هوشیار می شود؛ برخی از واقعیت ها در زمان حیات بر انسان پوشیده است و لحظه مرگ آشکار می شود. در لحظه مرگ رابطه انسان با اطرافیان و اطرافیانش با او قطع می شود و نمی تواند حالات و مواردی را که می بیند، برای اطرافیانش توضیح دهد. پس از مرگ اختیار کاملا از دست ما گرفته می شود و به دست فرشتگان می افتد و عالم برزخ آن ها با توجه به اعمال آنها می باشد.

عالم برزخ فرصتی را برای انسان های مؤمن فراهم می کند تا هر کسی به نسبت ایمان و اعمال صالحی که در این دنیا انجام داده است، مورد رشد قرار بگیرد و به درجات بالاتری برسد. با وجود اینکه در عالم برزخ امکان انجام عبادات و کار‌های نیک و خیر برای ما وجود ندارد، اما خداوند متعال این فرصت را برای مؤمنان قرار داده تا در این عالم و پیش از رسیدن قیامت مرحله به مرحله رشد کنند؛ هرچند که رشد و تکامل هر کسی به نسبت و میزان اعمال خیر و خداپسندانه او در دنیا بستگی دارد.

در عالم برزخ انسان های وارسته هم تا اندازه ای دارای اختیار عمل هستند. یعنی آنها آزادتر از دیگر ارواح انسان ها هستند. به عنوان مثال در این عالم می توانند به خانواده ی خود سر بزنند و از احوال آنها جویا شوند. این امکان برای ارواح انسان های گناهکار وجود ندارد.

یکی از تفاوت های میان عالم برزخ با قیامت و بعد از آن، این است که در عالم برزخ انسان های مؤمن که در دنیا به کار‌های خیر و نیکو مشغول بوده اند، امکان رشد و تکامل دارند. در واقع انسان هایی که جای آنها در بهشت برزخی است، مثل گناهکاران در جا نمی زنند و سکون ندارند. بلکه آنها می توانند رشد کنند و به مرور کامل تر شوند.

رشد و تکامل هر کسی در عالم برزخ به این بستگی دارد که چقدر در این دنیا انسان مؤمن تر و پرهیزکارتر بوده. هر چقدر انسان در این دنیا با عبادات و توحید انس بیشتری داشته باشد و کار‌های خیر بیشتری انجام بدهد، در آن عالم هم به همان نسبت سریعتر رشد می کند. به همین دلیل بهشتیان هم در مراتب و موقعیت های خود با هم متفاوت هستند.

قرآن و مسأله برزخ

در بسیاری از آيات قرآن، برزخ و زندگى برزخى مطرح شده است. يعنى قرآن علاوه بر اصل مسأله ی برزخ، درباره نوعى حيات پس از مرگ و خصوصيات آن مانند ادراك، گفت و شنود، احساس رنج و لذت سخن مى گويد. از جمله آیات 99 و 100 سوره مومنون، مى فرمايد :

(( حَتَّ اِذا جاَّءَ اَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ ﴿۹۹﴾ لَعَلّى اَعْمَلُ صالِحاً فيما تَرَكْتُ كَلاّ اِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ اِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ ﴿۱۰۰﴾ ))

تا آنگاه كه مرگ يكى از ايشان فرا رسد مى‏ گويد پروردگارا مرا بازگردانيد (۹۹) شايد در مورد آنچه ترک كرده ام كار نيكى انجام دهم. هرگز! اين سخنى است كه او گوينده آن است و پیش روی آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته خواهند شد (۱۰۰)

همچنین در آیه 169 سوره مبارکه آل عمران فرمودند :

(( وَلا تَحسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلوا في سَبيلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقونَ ﴿۱۶۹﴾ ))

كسانى را كه در راه خدا كشته شده اند، مرده نپنداريد، بلكه آنان زنده اند، نزد پروردگار خويش روزى داده مى شوند.

مقصود آن است كه پس از مرگ، شهيدان حيات برزخى دارند و در نعمت به سر مى برند.

در آیه 11 سوره غافر می فرماید :

(( قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَىٰ خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۱۱﴾ ))

در آن حال کافران گویند: پروردگارا، تو ما را دو بار بمیراندی و باز زنده کردی (یک بار در دنیا میراندی و در قبور و عالم برزخ زنده کردی، دوم بار در قبور میراندی و به قیامت زنده کردی) تا ما به گناهان خود اعتراف کردیم، آیا اینک ما را راهی هست که از این عذاب دوزخ بیرون آییم؟

دو مرگ و دو زندگى حاصل نمى شود؛ مگر آنكه قائل به حيات برزخى شويم.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته