نقش نیت در اعمال چیست؟

نقش نیت در اعمال چیست؟

مجموعه: متفرقه دینی

نیت در کارها چه نقشی دارد؟

«نیت» در لغت به معنای «قصد»، «اراده»، «اندیشه» و «عزم» است و در اصطلاح نیز به معنای قصد و اراده ای است که انسان را وادار به چیزی کند. از محقق طوسی نقل شده که «نیت»، قصد انجام دادن فعل و واسطه بین علم و عمل است. مصباح یزدی نیز نیت را به «انگیزه اختیاری و آگاهانه برای انجام دادن کارها»، تعریف کرده است.

مَثَل نیت نسبت به اعمال، مَثَل روح نسبت به جسم است. اگر در جسمی روح نباشد؛ آن جسم مردار و بی خاصیت می باشد.

نیت از مهم ترین چیزها در عمل است. این نیت است که به کار ما ارزش می دهد و یا ارزش آن را باطل می کند. کارهایی که از نظر ظاهر شبیه هم هستند. نیت باعث می شود که بین آن ها تفاوت های زیادی ظاهر شود. حتی خالص بودن نیت هم در ارزش آن کار تاثیر می گذارد.

از نظر اسلام، نقش نیت خیر و خوب، بسیار برجسته است. از این رو هر عمل خیری، باید با نیت انجام گیرد. در روایات بارها به اشکال مختلف بر این نقش مهم توجه شده است، از جمله اینکه حضرت محمد (ص) فرمود: انماالاعمال بالنیات؛ ارزش اعمال به نیت آن است. همچنین فرمودند: لاعمل الا بالنیه… الا ان النیه هوالعمل؛ هیچ عملی جز به نیت نیست… آگاه باشید که نیت همان عمل است.

بنابراین این نیت است که به عمل معنا و مفهوم واقعی و جدیدی می بخشد و از کارهای عادی جدا می سازد. انسانها برای اینکه کاری را انجام دهند که مقبول درگاه الهی باشد و آثار آن در دنیا و آخرت خود را نشان دهد، می بایست نیت نیک و خیر داشته باشند.

اگر نیت فردی فقط کسب دنیا باشد، همانطور که در سوره ی شوری آیه ی 20 آمده است، در همین دنیا هم تسویه حساب می شود و از آخرت بی نصیب خواهد بود. «مَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ؛ كسى كه كشت آخرت بخواهد براى وى در كشته اش مى افزاييم و كسى كه كشت اين دنيا را بخواهد به او از آن مى دهيم ولى در آخرت او را نصيبى نيست».

در حالی که برای مؤمنانی که نیت الهی دارند علاوه بر پاداش دنیوی، در قیامت نیز پاداش داده می شود.

امیرالمومنین علی (ع) فرمودند: «آدمی با نیت خوب و خوش اخلاقی به تمام آنچه در جستجوی آن است، از زندگی خوش و امنیت محیط و وسعت روزی، دست می یابد.»

نیت کردن همراه با قصد قربت در واجبات تَعَبُّدی (واجب هایی که جنبه عبادی و پرستش دارند) مانند نماز، روزه، وضو، حج واجب و ضروری است. فقیهان، یکی از شرط های صحیح بودن عبادات را نیت کردن قبل از شروع عمل می دانند و ادامه داشتن نیت را تا پایان عمل نیز لازم می دانند. بنا بر نظر فقیهان، نیت امری ذهنی است و لازم نیست بر زبان آورده شود. نیت در نماز، در کنار رکوع، سجده، تکبیرة الاحرام و قیام، یکی از ارکان نماز است. عالمان اسلام معتقدند اگر کسی قبل از انجام دادن اعمال مباح، نیت و قصد قربت کند، عملی که انجام می دهد، تبدیل به عمل مستحبی خواهد شد.

مسأله «نیت» در عبادت بسیار مهم است، به طورى كه گاهى یک نماز پنج دقیقه اى فردى را بهشتى مى كند و دیگرى را جهنمى.

گردآوری : بخش مذهبی بیتوته