در افرادی که به بیماری آمفیزم ریه مبتلا می شوند بافت ریه ها که وظیفه انتقال هوا را بر عهده دارد از کار افتاده و یا تخریب می شود. در ادامه از علائم و علت این بیماری اطلاعات بیشتری کسب خواهید کرد.
علت و علائم بیماری آمفیزم ریه
آمفیزم نوعی بیماری پیشرونده و طولانی مدت می باشد که ریه ها را مبتلا کرده و در ابتدا سبب تنگی نفس می شود. تنگی نفس در این وضعیت به علت تورم بیش از اندازه کیسه های هوای درون ریه ها است. در افرادی که به بیماری آمفیزم ریه دچار هستند بافت ریه ها که وظیفه انتقال هوا را دارد تخریب و از کار می افتد.
آمفیزم ریه گروهی از بیماری ها را شامل می شود که به اسم بیماری انسداد مزمن ریوی شناخته شده از این رو به علت این که هوا در مجراهای هوایی حرکت کندی داشته و یا از حرکت باز ایستاده و هنگام تنفس هوا جابجا نمی شود به این اسم خوانده می شود.
این بیماری اکثرا در افرادی روی می دهد که سیگار مصرف می کنند. با این وجود افرادی که به طور مداوم در محیط های دارای محرک تنفس دارند نیز ممکن است به این بیماری دچار شوند. آمفیزم ریه سبب شده آلوئول ها یا کیسه های هوا در ریه تضعیف شده و تخریب گردند. از این رو فضای سطح ریه ها و میزان اکسیژنی که ریه می تواند به خون برساند، کاسته می شود. این موضوع تنفس را بخصوص هنگام ورزش دشوار می سازد.
از طرفی، این بیماری سبب می شود ریه خاصیت ارتجاعی اش را از دست بدهد. لازم به ذکر است آمفیزم یکی از دو بیماری شایعی می باشد که تحت عنوان بیماری انسداد مزمن ریوی جای دارد. بیماری شایع دیگر برونشیت مزمن است. باید اشاره کرد آمفیزم ریوی بیماری غیرقابل بازگشتی است. با این وجود روش های درمان به فرد کمک می کند از پیشرفت بیماری بکاهد و علائم آن را کنترل نماید.
علائم آمفیزم ریه
آمفیزم تغییرات زیادی در آناتومی ریه ها به وجود می آورد که اهمیت زیادی دارند. هنگامی که بافت ریه صدمه می بیند مجراهای هوایی دچار افتادگی شده و ریه ها نمی توانند هوا را خارج کنند و در کیسه های هوا گیر می افتد. بافت ریه سالم و طبیعی به یک اسفنج شبیه است. آمفیزم ریه سبب تغییر شکل ریه به یک اسفنج قدیمی و کارکرده می شود که دارای سوراخ های بزرگی بوده خاصیت الاستیسیته اش را از دست داده است. جریان هوای ریه در این بیماری به صورت کلی تغییر می کند.
برخی افراد ممکن است سالیان متمادی بدون این که از بیماری خود اطلاع داشته باشند به آمفیزم ریوی مبتلا باشند. از نخستین علائم این بیماری می توان به تنگی نفس و سرفه کردن بخصوص در طی ورزش یا فعالیت بدنی اشاره نمود. این موضوع در نهایت به حدی تشدید می شود که تنفس در هر زمانی حتی هنگام استراحت سخت می شود. به این ترتیب تنگی نفس شایع ترین علائم آمفزیم ریوی محسوب می شود. گاهی مواقع با تولید بیش از اندازه مخاط در ریه، بیمار سرفه های زیادی می کند.
از سایر علائم آمفزیم ریه می توان به خستگی شدید، افسردگی و کاهش وزن اشاره کرد. همچنین ممکن است در برخی افراد به دلیل کمبود اکسیژن، لب ها یا ناخن رنگ خاکستری متمایل به آبی پیدا کند. در صورت مشاهده این مورد تماس با اورژانس ضروری است. ضمنا اگر علائم آمفیزم ریوی را در خود مشاهده می کنید اهمیت دارد که درباره شرایط خود مشاوره پزشکی داشته باشید.
علت آمفیزم ریه
همانطور که پیشتر اشاره شد مصرف سیگار یکی از عوامل اصلی بروز آمفیزم ریوی می باشد. البته از طرفی می توان به راحتی از این علت پیشگیری نمود. از سایر فاکتورهای خطر برای این بیماری می توان به کمبود آنزیم آلفا، آلودگی هوا، ژنتیک، سن و جنسیت مذکر اشاره نمود.
اما مصرف سیگار از فاکتورهای خطر مهم برای آمیزم ریه می باشد. چرا که مصرف سیگار سبب تخریب بافت ریه شده که در نتیجه منجر به انسداد جریان هوا می گردد. همچنین ممکن است سبب تورم و آسیب رسیدن به مجراهای هوا شده که در نتیجه انسداد هوا در ریه ها را بیشتر می سازد. این بیماری به طور معمول به آرامی پیشرفت کرده و تخریب ریه نیز به مرور و خیلی کند رخ می دهد و شاید تنگی نفس حاد تا مراحل پیشرفته بیماری نیز دیده نشود.
لازم به ذکر است هر چند در گذشته مردها نسبت به زنان بیشتر به این بیماری دچار می شدند ولی در دهه های اخیر، این تفاوت بین دو جنس کمتر شده است. علاوه بر سیگار، کشیدن حشیش نیز می تواند پیامدی این چنینی در پیش داشته باشد. بودن در معرض دود سیگار نیز می تواند ابتلا به آمفیزم را افزایش دهد. از دیگر علت ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سابقه ابتلا به عفونت های تنفسی در دوران کودکی
- ابتلا به اختلالات نادر شامل سندرم مارفان
- سیستم ایمنی ضعیف، به ویژه ابتدا به ایدز
- بیماری ژنتیکی به اسم کمبود آلفا ۱
- بودن در معرض محرک های ریه یا دودهای شیمیایی که آلودگی زیادی دارند.
تشخیص آمفیزم ریه
جهت تشخیص بیماری آمفیزم ریوی، پزشک ابتدا درباره سوابق پزشکی بیمار و سابقه مصرف سیگار یا قرارگیری در معرض مواد شیمیایی خطرناک از فرد سوال می کند. آزمایش هایی که می توانند در تشخیص آمفیزم ریوی کمک کننده باشند شامل موارد ذیل می باشند.:
- آزمایش خون به جهت بررسی این که ریه ها تا چه اندازه می توانند اکسیژن انتقال دهند.
- تست های تصویربرداری شامل اشعه ایکس و سی تی اسکن برای مشاهده ریه ها
- پالس اکسیمتر به جهت اندازه گیری میزان اکسیژن خون
- آزمایش گاز خون شریانی به جهت اندازه گیری میزان خون، اکسیژن و دی اکسید کربن در خون
- تست نوار قلب به جهت بررسی عملکرد قلب و وضعیت ابتلا به بیماری قلبی
- تست های عملکرد ریه به جهت بررسی توانایی ریه در ورود و خروج چه میزان هوا و اکسیژن رسانی به خون
عوارض آمفیزم ریه
هنگامی که آمفیزم ریوی شدید شود یا به طور مناسب درمان نشود، می تواند عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض این بیماری عبارتند از :
- عفونت دستگاه تنفسی
- ذات الریه که عامل آن باکتری یا ویروسی است.
- نارسایی سمت راست قلب
- اسیدوز تنفسی
- هیپوکسمی
- پنوموتوراکس
درمان آمفیزم ریه
تاکنون درمان خاصی برای آمفیزم ریوی گزارش نشده ولی با برخی روش ها می توان علائم پیشرفت بیماری را کنترل نمود. از جمله با استفاده از داروها، اقدامات پزشکی یا جراحی. در صورت استعمال سیگار، نخستین قدم در درمان این بیماری این است که مصرف سیگار را ترک کنید.
۱. داروهای مختلف
داروهای مختلفی می توانند به بهبود آمفیزم ریوی کمک نمایند. که شامل موارد ذیل می باشند:
- استروئیدها که سبب کاهش تنفس می شوند.
- آنتی بیوتیک ها که با عفونت هایی که ممکن است وضعیت بیماری را تشدید کنند، مقابله می کنند.
- گشاد کننده های برونش که در باز کردن راه های هوا تاثیر داشته و سبب راحت تر شدن تنفس می گردند. همچنین سرفه و تنگی نفس را می کاهند.
تمام این داروها را می توان به صورت خوراکی یا استنشاقی مصرف نمود.
۲. اقدامات پزشکی
توان بخشی ریوی یا ورزش های میانه از جمله پیاده روی می توانند ماهیچه های تنفسی را تقویت کنند و علائم بیماری را بکاهند. این کار سبب تنفس راحت تر شده و در نتیجه فعالیت بدنی بیشتری انجام دهید. یوگا، تای چی و تمرین های تنفس عمیق هم می توانند به بهبود علائم کمک نمایند. اکسیژن درمانی می تواند به ساده تر شدن تنفس کمک کند. افرادی که به آمفیزم شدید مبتلا باشند ممکن است در همه ساعات روز به اکسیژن نیاز داشته باشند.
۳. جراحی
جراحی جهت کاهش حجم ریه ممکن است برای برداشتن قسمت های کوچک ریه صدمه دیده استفاده شود. در ضمن ممکن است برای جایگزینی ریه، پیوند ریه صورت گیرد. این روش به ندرت و تنها در صورت ابتلا به آمفیزم شدید انجام می شود.
۴. سایر درمان های این بیماری
آمفیزم ریوی می توان سبب کاهش وزن گردد. از این رو برای این که فرد از سلامتش مراقبت کند، لازم است غذاهای غنی از ویتامین سی، ای و آ مانند سبزیجات و میوه ها را در رژیم غذایی اش قرار دهد. از طرفی مهم است در مقابل برخی عفونت ها از جمله آنفولانزا، ذات الریه و کووید ۱۹ واکسینه شده چرا که این بیماری می تواند وضعیت آمفیزم فرد را تشدید کند.
همچنین در صورت عدم فعال بودن به اندازه قبل، ممکن است به افسردگی یا اضطراب مبتلا گردید. پیوستن به یک گروه حمایتی به فرد کمک می کند با افرادی در ارتباط بوده که شرایط مشابه او دارند و می توانند تجربه های مشترکی در اختیارش قرار دهند. این موضوع سبب می شود که فرد بفهمد در مبارزه با این بیماری تنها نیست.
پیشگیری از آمفیزم ریه
از آنجا که آمفیزم ریه در اغلب موارد به دلیل مصرف سیگار ایجاد می شود بهترین روش پیشگیری از این بیماری، خودداری از مصرف سیگار می باشد. در ضمن مهم است از مواد شیمیایی مضر و آلودگی های شدید دوری کنید. به طور کلی هیچ درمان قطعی برای آن وجود نداشته و به مرور بدتر می شود. ولی بسته به شدت آمفیزم با توجه به برخی روش های درمانی و اقدامات می توان روند بیماری را کندتر کرد.
اول این که مصرف سیگار را ترک نموده چرا که استعمال سیگار روند بیماری را تشدید می کند. تشخیص زودهنگام آمفیزم ریوی هم اهمیت زیادی دارد چرا که افراد مبتلا به این بیماری در طول زمان قلب و ریه آن ها صدمه می بیند و در نتیجه ممکن است جانشان تهدید شود. از طرفی مهم است که با تغذیه سالم و ورزش از سلامت خود مراقبت نمایید.
در صورت ابتلا به آمفیزم ریه ضروری است بدانید که با دریافت درمان و کمک می توان زندگی طولانی و سالمی داشت. در نهایت باید اشاره کرد این بیماری معمولا بعد از چند سال استعمال دخانیات به وجود می آید. آمفیزم ریوی به همراه بیماری هایی مانند برونشیت مزمن و آسم به گروهی از بیماری های ریوی به اسم بیماری انسداد مزمن ریوی متعلق است.
از آنجا که تشخیص این به هنگام این بیماری اهمیت زیادی در پیشگیری از پیشرفت آن دارد، مهم است به که به محض مشاهده علائمی مانند سرفه، خس خس سینه یا تنگی نفس و افزایش مخاط به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت تمایل برای اطلاع از علائم چسبندگی ریه و دیگر عوارض سیگار می توانید کلیک کنید.
